سال ۹۹؛ سال شکوفایی تولید ریل ملی ذوب آهن/ بحران آب و تامین مواد اولیه چالش‌های اساسی ذوب آهن

به گزارش می‌متالز، منصور یزدی‌زاده مدیرعامل ذوب آهن اصفهان عملکرد ذوب آهن در سال گذشته را تشریح و به برنامه‌های این شرکت برای سال جاری اشاره کرد. شرح این گفتگو در پی می‌آید.

عملکرد تولید و صادرات ذوب آهن را در سال گذشته چطور ارزیابی می‌کنید؟

سال ۹۹ برای اقتصاد کشور و تولیدکنندگان از جمله صنعت فولاد سال بسیار سختی بود. کرونا یکی از بزرگ‌ترین عوامل تأثیرگذار در فعالیت ذوب آهن اصفهان در سال گذشته بود که با وجود مشکلات ناشی از شیوع آن و شرایط قرنطینه سعی را بر این گذاشتیم تا روند تولید را حفظ کنیم، که خوشبختانه این اتفاق محقق شد.

در بحث صادرات به دلیل محدودیت‌هایی که در واردات کشور‌های دیگر به واسطه کرونا اتفاق افتاد و مرز‌ها بسته شد، صادرات ذوب آهن نیز دچار مشکل شد، اما در ماه‌های پایانی سال توانست هم نیاز ارزی خود را تامین کند هم بخشی از نیاز ارزی بانک مرکزی را در قالب اسکناس و حواله ارزی تامین کند.

اما در حوزه تامین مواد اولیه، ذوب آهن به سختی توانست نیاز‌های خود را برطرف کند. در واقع یکی از تأثیرات منفی کرونا در تامین مواد اولیه به خاطر محدودیت‌های داخلی و مشکلاتی بود که در معادن زغال‌سنگ کشور اتفاق افتاد و باعث شد سطح واردات زغال خارجی افزایش پیدا کند و به تبع باعث افزایش هزینه‌های ذوب آهن بشود، اما سعی شد این افزایش هزینه را در حوزه‌های دیگر جبران کنیم.

از نظر تولید محصولات کیفی، سال بسیار سختی را پشت سر گذاشتیم. در بحث تولید محصولات کیفی از جمله ریل که کالایی استراتژیک محسوب می‌شود، ذوب آهن توانست ریل را تولید و روانه بازار کند. به عبارت دیگر، سال ۹۹، سال شکوفایی تولید ریل در ذوب آهن بود. براساس آمار ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی، سال گذشته بیش از ۳۰۰ کیلومتر ریل‌گذاری توسط ذوب آهن اصفهان صورت گرفت که یک رکورد بی سابقه بود. سال گذشته ذوب آهن حدودا ۵۰ هزار تن ریل تولید کرد که برای سال اول، رقم بسیار خوبی بود و اعتقاد داریم که این عدد باید دو الی سه برابر شود. همچنین سیاست وزارت راه وشهرسازی این است که سالانه هزار کیلومتر ریل‌گذاری در کشور انجام دهد که قطعا ذوب آهن توانایی عملیاتی کردن این عدد را در راستای توسعه خطوط ریلی دارد.

در مورد سایر محصولات ریلی و صنعت ریل در سال ۹۹ نیز شرایط خوبی داشتیم. طراحی و ساخت زبانه سوزن ریل برای نخستین بار توسط ذوب آهن با مشارکت یکی از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی اتفاق افتاد که دستاورد بزرگی برای کشور و ذوب آهن بود. ورود ذوب آهن به تولید محصولات کیفی نوید بخش آینده‌ای روشن برای شرکت، سهامداران و پرسنل آن است.

ذوب آهن در بحث صادرات نیز با همراهی وزارت صمت توانست بخشی از عقب ماندگی ناشی از ویروس کرونا، شرایط قرنطینه و محدودیت‌های عرضه‌ای که در بورس ایجاد شده بود، را در اواخر سال گذشته جبران کند که امیدواریم این روند حمایتی وزارت صمت از شرکت‌های فولادی برای صادرات در سال جاری نیز ادامه پیدا کند.

از برنامه‌های ذوب آهن در سال ۱۴۰۰ بگویید.

یکی از اولویت‌های ذوب آهن درسال جاری، افزایش تولید پس از راه اندازی کوره بلند شماره یک است. کوره بلند ذوب آهن از دی ماه سال گذشته پس از پنج سال توقف، وارد مدار تولید شد و وزارت صنعت، معدن وتجارت قول تامین مواد اولیه آنرا به شرکت داد که در تلاش هستیم با پیگیری‎های مستمر آن قول را عملیاتی کنیم. اگر امسال اتفاق خاصی پیش نیاید، در تلاش هستیم در حوزه چدن به تولید سه میلیون تن در سال برسیم.

ارزش صادراتی ذوب آهن اصفهان با نرخ امروز حدود یک و نیم میلیارد دلار است و به دولت اعلام کرده‌ایم که توانایی صادرات تمام محصولات در ذوب آهن وجود دارد. با قیمت دلار روز، برای واردات مواد اولیه و قطعات، نیاز ارزی شرکت بالغ بر۳۲۰ میلیون دلار است که با کسر این عدد و کم کردن قیمت ریل که جایگزین واردات شده، حدودا یک الی ۱.۱ میلیارد دلار توانایی صادرات محصولات در ذوب آهن وجود دارد که می‌توانیم ارز آن را در قالب اسکناس یا حواله به بانک مرکزی بازگردانیم.

اما امروز، بزرگترین نگرانی تولیدکنندگان صنعتی در استان اصفهان، بحث آب است. متاسفانه بحران آب، امسال معضل اساسی صنایع است و نگرانی و دغدغه بزرگ تولیدکنندگان است که باید هرچه سریعتر مدیریت شود. ذوب آهن نیز تلاش می‌کند هر گونه همکاری در خصوص مصرف آب را کاملا رعایت کند و با کمیته‌های ذیربط استان و استانداری در ارتباط است تا این بحران، آسیب جدی به تولید استان و اقتصاد کشور وارد نکند.

دیگر چالش اساسی ذوب آهن، تامین مواد اولیه در حوزه سنگ آهن و سنگ دانه بندی است. امیدواریم سهمیه‌های برنامه‌ریزی شده در وزارت صمت، عملیاتی شود و با داشتن سهمیه‌ای مناسب مانند سایر تولیدکننده‌ها بخشی از آن نیاز ذوب آهن تامین شود.

نظر شما در مورد عرضه سنگ آهن در بورس کالا چیست؟

نه به عنوان مدیرعامل ذوب آهن بلکه به عنوان یک کارشناس فولادی موافق این موضوع هستم که کل زنجیره جهانی دیده شود. زمانی که آقای صالح آبادی رییس سازمان بورس بودند، به عنوان کارشناس در نشستی دعوت شدم و این موضوع در آن جلسه که حدودا ۱۰ سال پیش بود، بررسی شد. اگر قرار است قیمت مواد اولیه براساس قیمت‌های جهانی تعیین شود، باید تمام موارد را جهانی دید. ما با این موضوع مشکلی نداریم که سنگ آهن نسبتی از قیمت‌های جهانی باشد، اما به شرط اینکه قیمت محصول نهایی، تعداد پرسنل، یارانه‌ای که به تمام واحد‌ها داده می‌شود، نرخ تسهیلات بانکی و ... نیز تابعی از استاندارد‌های جهانی باشد.

ذوب آهن، در شرایطی که کل زنجیره جهانی نیست، با مقیاس‌های جهانی کار می‌کند و جزء معدود شرکت‌های فولادی داخلی است که قیمت تمام شده اش به دلیل وارد کردن انرژی، بسیار بالا است و کمترین بهره را از انرژی یارانه‌ای می‌برد. پس اگر برگردیم به سوال شما در رابطه با بحث عرضه سنگ آهن در بورس کالا، این سوال مطرح می‌شود وقتی سنگ آهن در بورس عرضه می‌شود، چه کسانی آنرا می‌خرند؟ اگر قرار باشد واسطه بخرد و بعد به من تولیدکننده بفروشد این کار به طور قطع درست نیست چرا که فقط هزینه‌های تولید ذوب آهن را افزایش می‌دهد.

ذوب آهن مصرف کننده سنگ آهن دانه بندی است و اگر این محصول در بورس کالا عرضه می‌شود، متقاضیان کنسانتره نباید آنرا خریداری کنند. واحد‌های کنسانتره سازی باید سنگ آهن‌های با عیار زیر ۵۰درصد را خریداری کرده و به کنسانتره تبدیل کنند. اگر این موارد رعایت شود و خریداران مشخص باشند و یا اگر رقابتی صورت می‌گیرد بین واحد‌های مصرف کننده کالا مانند ذوب آهن و میدکو (به عنوان واحد‌هایی که کوره بلند و مصرف سنگ آهن دانه بندی دارد) باشد، شرایط مطلوب خواهد بود. این شرایط نامساوی زمانی بیشتر می‌شود که یک رقابت منفی بین واحد فولادی که از یارانه انرژی بهره می‌برند و ذوب آهنی که بی بهره از یارانه است، اتفاق می‌افتد و آن شرکت قیمتی را تعیین می‌کند که ذوب آهن توان رقابت با آن را ندارد. به نظر من بهترین مرجع برای رسیدگی به این موضوع، وزارت صمت و بورس کالا است که با راهکار مناسب مانع از رسیدن ضرر به تولید کننده اصلی و ذوب آهن شوند.

به نظر شما بهتر نیست که برای ذوب آهن و میدکو، عرضه اختصاصی بگذارند؟ درست مانند عرضه اختصاصی ورق برای صنایع خودرو ولوازم خانگی.

به همین دلیل گفتم بهترین مرجع برای این موضوع، وزارت صمت و بورس کالا است. بورس کالا به عنوان نهادی که هم حافظ سهامداران بازار سرمایه است هم سازوکار‌های مربوط به بازار سرمایه و قیمت‌ها را خوب می‌شناسد، تشکیلاتی است که در کنار وزارت صمت می‌تواند بهترین تصمیم را در این موضوع بگیرد.

ذوب آهن در نامه‌ای به رییس کل گمرک اعلام کرد که محصولاتش در گمرک مانده و وزارت صمت اجازه صادرات آن را نمی‌دهد. موضوع چه بود و آیا مشکل حل شد؟

تهیه و ارسال نامه به گمرک، تصمیمی بود که از سوی هیات مدیره ذوب آهن گرفته شد و نباید به آن شکل رسانه‌ای می‌شد. در رابطه با بحث صادرات طبیعی است که قوانین و مقرراتی در کشور وجود دارد که باید همه تولیدکنندگان و ذوب آهن نیز تابع آن باشند. سال گذشته، وزارت صمت به خاطر شرایط بازار داخلی فشار‌هایی را برای تولید کنندگان ایجاد کرد که ابتدا باید محصول تولیدی خود را در بورس کالا عرضه و سپس متناسب با سهمیه عرضه شده در بورس می‌توانند سهمیه صادراتی خود را صادر کنند. در این بین به خاطر وجود یک ناهماهنگی، محصولات ذوب آهن در گمرک ماند و اجازه صادرات آن داده نمی‌شد با اینکه ذوب آهن همیشه تمام محصولات خود را به صورت منظم در بورس عرضه می‌کرد و به هیچ وجه محصولات ساختمانی را خارج از بورس بفروش نمی‌رساند. نتیجه این ناهماهنگی‌ها، وارد شدن آسیب اقتصادی به ذوب آهن بود؛ لذا با مکاتبه با گمرک جمهوری اسلامی و اشاره به مستندات قانونی، اعلام کردیم که جلوگیری از صادرات ذوب آهن به هیچ وجه قانونی نبوده و نیست. سپس با همکاری مسئولان وزارت صمت و گمرک این مشکل برطرف شد و دو کشتی ۲۰ هزار تنی محصولات ذوب آهن به مقاصد مختلف ارسال و روانه بازار‌های صادراتی شد.

به مساله سودآوری شرکت‌ها اشاره کردید، اتفاقی که در سال ۹۹ افتاد، تبدیل زیان انباشته ذوب آهن به سود بود. روند سودآوری در شرکت را ناشی از افزایش تولید می‌دانید یا افزایش قیمت‌هایی که با توجه به روند صعودی قیمت ارز اتفاق افتاده بود؟

ذوب آهن به مدت ۱۲سال همیشه در نوسان زیان‌دهی و سودآوری بوده است و هیچ وقت زیان انباشته آن صفر نمی‌شد. همیشه شرایطی پیش می‌آمد که بازار به ذوب آهن کمک می‌کرد، اما ذوب آهن نمی‌توانست از آن فضا بهره‌مند شود. سال ۹۷ محدودیت‌های زیادی در قیمت گذاری محصولات فولادی صورت گرفت و قیمت محصولات سرکوب شد. اگر این اتفاق در آن سال نمی‌افتاد و محدودیت در قیمت گذاری و صادرات ذوب آهن ایجاد نمی‌شد، قطعا زیان انباشته ما زودتر می‌توانست صفر شود.

یکی از افتخارات ذوب آهن در سال ۹۸ این است که توانست بیش از ۵۰ درصد تولیدات خود را صادر کند. امروز ذوب آهن توانایی این را دارد که کل محصولات خود اعم از چدن، شمش، ریل و ... را صادر کند و این بدین معناست که این شرکت، سودده است. به نظر من شرکتی که بتواند کل محصولات خود را صادرکند، یعنی شرکتی سودده است.

با توجه به اینکه ذوب آهن زیرمجموعه وزارت رفاه است، چرا تمام نیاز خود را از معدن سنگ آهن مرکزی که متعلق به این وزارتخانه است، تامین نمی‌کند؟ و آیا برنامه‌ای برای خرید معدن سنگ آهن ندارید تا بتوانید نیاز خود را تامین کنید؟

امروز تولید فولاد کشور از مرز ۳۰ میلیون تن گذشته است و وقتی تولید فولاد افزایش پیدا می‌کند، تقاضا برای مواد اولیه به خصوص در سنگ آهن افزایش می‌یابد و رقابت‌ها بیشتر می‌شود؛ لذا ذوب آهن به دلیل اینکه حاشیه سود آن در مقایسه با سایر تولید کنندگان فولاد پایین‌تر است، در مزایده‌هایی که برای معادن سنگ آهن گذاشته می‌شود، کار سختی دارد و نمی‌تواند در مزایده‌های بخش دولتی پیروز شود. به همین دلیل به بخش خصوصی مراجعه کرده‌ایم. همان طور که سال گذشته موفق به خریداری پنج عدد از معادن زغالسنگ البرز مرکزی شدیم، امیدواریم برنامه خرید معدن سنگ آهن نیز به سرانجام برسد.

در مورد محصولات معدن سنگ آهن مرکزی که متعلق به وزارت رفاه است نیز باید گفت این معدن دیگر محصول کیفی ندارد، به همین دلیل وارد حوزه تولید گندله شده است. ذوب آهن می‌تواند بخشی از گندله و کنسانتره را از این معدن تهیه کند، ولی سنگ آهن دیگر کیفیتی ندارد.

بومی سازی در شرکت ذوب آهن چطور پیش رفته است؟

طبق بررسی‌های صورت گرفته در وزارت صمت، از بین ۱۲ شرکت بزرگ معدنی و فولادی در سال ۹۹، حدود ۵۲۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی صورت گرفته که ۲۷درصد این عدد، مربوط به شرکت ذوب آهن است. این رقم نشان می‌دهد که روند بومی سازی از نظر کمی و کیفی در ذوب آهن در حال انجام است.

سیاست‌های بومی‌سازی ذوب آهن در پنج محور انجام می‌شود. محور نخست، تولید محصولات جدید و کیفی است. اگر ریل را تولید نمی‌کردیم، معضل بزرگی برای وزارت راه در تامین ریل برای توسعه خطوط ریلی کشور ایجاد می‌شد. محور دوم، حوزه پروژه‌ها است. آن دوره‌ای که صفر تا صد یک پروژه را طرف خارجی انجام می‌داد، دیگر سپری شده است. محور سوم در خصوص تامین قطعات است. قطعات زیادی در مجموعه ذوب آهن و به طور کلی صنعت فولاد استفاده می‌شود. محور چهارم، کمک به شرکت‌های مهندسی و ساخت داخل است که تلاش ما این است که در کنار شرکت‌هایی که در حوزه دانش بنیان و پیمانکاری فعالیت‌هایی انجام داده و وارد مبحث ساخت نیز شده‌اند، قرار بگیریم و به کمک آن‌ها بتوانیم این مسیر را طی کنیم. محور آخر بومی سازی در ذوب آهن، تدوین هر آن چه که تا امروز انجام شده، است که در اختیار وزارت صمت و شرکت‌های دیگر قرار دهیم که اگر بنا به شرایطی، در‌های کشور باز شد، مشخص باشد توان تولید چه محصولات و قطعاتی در داخل وجود دارد و مانع از وارد شدن آن‌ها به کشور شویم.

در پایان، در مورد PCI توضیح بدهید که این پروژه چه مزایایی برای ذوب آهن دارد؟

Pci یا تزریق پودر زغال به کوره بلند در ۸۰درصد کوره بلند‌های دنیا استفاده می‌شود. ذوب آهن نیز همیشه به دنبال دستیابی به این تکنولوژی بوده است. در سال ۹۵ ذوب آهن قراردادی با شرکت ساینو استیل منعقد کرد، اما با خلف وعده از سوی آن‌ها مواجه شد. سپس یک شرکت معتبر چینی به این پروژه ورود پیدا کرد. پروژه بنا به دلایل گمرکی چندسال متوقف شد، اما سال گذشته این پروژه در ذوب آهن به صورت جدی پیگیری شد و قصد اجرای آن در فرایند تولید را داشتیم که این بار نیز با بد عهدی طرف چینی مواجه شد؛ لذا تصمیم بر آن شد تا این پروژه را با تکیه بر دانش کارشناسان داخلی ذوب آهن اجرایی کنیم و امروز این امکان وجود دارد که با اجرای این پروژه و تزریق پودر زغال مصرف کک را ۲۰ الی ۲۵ درصد کاهش دهیم.

چه میزان سرمایه گذاری در این پروژه صورت گرفته است؟

زمانیکه pci خریداری شد، تمام تلاش ذوب آهن این بود که قطعات و تجهیزات را بومی سازی کند و هزینه ارزی این پروژه در آن زمان بیش از ۱۶ میلیون یورو بود که اگر امروز می‌خواستیم این پروژه را اجرا کنیم با نرخ ارز امروز و شرایط کشور، قطعا کار سختی بود.

منبع: اقتصاد آنلاین