نافرجامی‌ پروژه‌های آخوندی‌؛ از فسخ قرارداد هواپیما تا بلاتکلیفی آزادراه تهران-شمال‌

به گزارش می متالز، سعید موذنی: عباس آخوندی در حالی از وزارت راه و شهرسازی رفت که بسیاری از پروژه‌هایی که وعده تحقق آن را در زمان رأی اعتماد داده بود، محقق نشد و در حرف ماند، از قراردادهای بین‌المللی نظیر خرید هواپیما و ناوگان ریلی در پسابرجام گرفته تا پروژه‌های کاملاً داخلی نظیر تکمیل آزادراه تهران-شمال، مسکن اجتماعی و ترمینال سلام.

* بلاتکلیفی قرارداد‌های خرید هواپیماهای پسابرجامی در پابرجایی برجام

پس از برنامه جامع اقدام مشترک، دولت و وزارت راه و شهرسازی سه قرارداد با سه کمپانی بزرگ هواپیما ساز منعقد کرد تا بدین ترتیب ۲۰۰ فروند هواپیما برای هما به عنوان ایرلاین ملی خریداری شود.

قطعاً توسعه ناوگان هوایی و نوسازی هواپیماهای مسافری امری ضروری و قابل تحسین است اما مشکل این قراردادها در ابتدا ابهام در رقم قرارداد، نحوه پرداخت پول هواپیماها و فاینانس‌های آن بود که در گذشته مفصل به آن پرداخته شد.

اما مشکل بعدی در انعقاد این قراردادها بی‌توجهی به موضوع تحریم‌های بعدی بود، مسئولان وزارت راه و شهرسازی بارها در پاسخ تذکرات مبنی بر «عطف به ماسبق شدن تحریم‌ها در این سه قرارداد» مدعی شدند که تحریم‌ها در حوزه خرید هواپیما عطف به ماسبق نمی‌شود این در حالی است که پس از خرج آمریکا از برجام و باوجود پابرجایی برجام، تحریم‌های آمریکا در بی‌توجهی به این موضوع در قرارداد خرید هواپیماها، دامن‌گیر قرارداد خرید هواپیماهای نو شد و ورود این هواپیماها به کشور را متوقف کرد.

قرار بود ایران‌ایر در قالب این قرارداد‌ها ۲۰۰ فروند هواپیما شمال ۱۰۰ فروند ایرباس، ۸۰ فروند بوئینگ و ۲۰ فروند ATR از سه کمپانی بزرگ هواپیما ساز خریداری کند اما فقط ۱۶ فروند از این هواپیماها وارد کشور شد و پس از بروز تحریم‌ها و دربی‌توجهی مسئولان وزارت راه و شهرسازی به انعقاد قرارداد همه‌جانبه، هر سه کمپانی اعلام کردند که دیگر امکان ادامه همکاری با ایران را ندارند.

به هر حال برجام هنوز پابرجا است، قرارداد خرید این هواپیماها پس از امضای برجام عملیاتی شد و به عنوان هواپیماهای پسابرجامی معروف هستند اما ‌ موضوع خروج یک‌سویه کمپانی‌های هواپیماساز از این قرارداد با وجود پابرجایی برجام و عدم خروج ایران از این تعهد، در قرارداد خرید هواپیماها درج نشد‌ه بود.

‌پیرو قراردادهای خرید هواپیما، در سال ۹۶، از ۲۰ فروند هواپیمای ATR قرارداد هما، هشت فروند هواپیمای ATR، در دو نوبت وارد کشور شد و مردادماه ۹۷ هم شرکت ATR، تعداد ۵ فروند هواپیمای جدید دیگر را تحویل هما داد و پس از آن عرضه ATR  به هما متوقف شد.

‌تا فروردین سال ۹۶ سه فروند هواپیمای ایرباس از ۱۰۰ هواپیمای تفاهم شده تحویل هما شد و با اعلام خروج امریکا از برجام، هیچ هواپیمای ایرباس دیگری به ایران تحویل داده‌ شد همچنین شرکت بوئینگ هم اعلام کرد که نمی‌تواند هیچ‌یک از ۸۰ فروند هواپیمای مورد قرارداد خود با هما را تحویل ایران دهد‌.

با این اوصاف، از ۲۰۰ فروند هواپیمای قرارداد هما با ATR، بوئینگ و ایرباس، فقط ۱۶ فروند هواپیمای پسابرجامی وارد ایران شد و بدین ترتیب پرونده هواپیماهای پسابرجامی بسته شد و آخوندی در این پروژه ناکام ماند.

* گیرکردن‌ آخوندی در گِل‌های‌ آزادراه تهران-شمال

یکی دیگر از وعده‌های عباس آخوندی در زمان رأی اعتماد، تعیین تکلیف آزادراه تهران-شمال بود، عباس آخوندی معتقد بود اگر دولت دهم هم توانسته است یک منطقه از آزادراه تهران-شمال (منطقه چهار) را تکمیل کند، به دلیل غیرکوهستانی بودن مسیر بود اما وزارتخانه تحت امر وی، حتماً هر سه منطقه دیگر آزادراه تهران-شمال را تعیین تکلیف می‌کند.

بین سه منطقه یک، دو و سه آزادراه تهران-شمال، منطقه یک از نظر توپوگرافی و شرایط جغرافیایی مناسب‌تر از ‌‌دو منطقه‌ دیگر برای ساخت بود، عباس آخوندی تکمیل منطقه یک آزادراه تهران-شمال را آغاز کرد اما نتوانست این پروژه را هم به سرانجام برساند.

اواخر سال ۹۵ بود که به درخواست معاون اول رئیس‌جمهور قرار شد منطقه یک آزادراه تهران-شمال در نوروز ۹۶ زیر بار عبور ترافیک برود و مسافران نوروزی بتوانند از آن استفاده کنند اما این پروژه در وعده‌های مکرر مسئولان وزارت راه و شهرسازی و آخوندی ماند، وعده‌های تکمیل این منطقه در تابستان ۹۶، پاییز ۹۶، اسفند ۹۶، نوروز ۹۷، پایان اردیبشهت ۹۷ و پایان تابستان ۹۷ هم محقق نشد و آخوندی نتوانست این وعده را هم در زمان مدیریت خود محقق کند.

* سوگلی پروژه‌های آخوندی هم‌ به دوره مدیریت وی نرسید

یکی دیگر از پروژه‌هایی که آخوندی خود آن را مطرح کرد و در بازدید از آن تمایل زیادی از خود نشان می‌داد، پروژه ترمینال سلام در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) بود که به قولی سوگلی پروژه‌های مدنظر آخوندی بود.

هم‌اکنون حدود ۱۰ میلیون نفر به طور سالیانه از ترمینال یک فرودگاه امام خمینی (ره) استفاده می‌کنند،‌ پروژه ترمینال سلام‌ هم در مساحتی حدود ۵۰ هزار متر مربع در زمان مدیریت آخوندی در وزارت راه آغاز شد و قرار بود تابستان ۹۶ مورد بهره‌برداری قرار گیرد که به دلیل پاره‌ای تغییرات، این هدف محقق نشد و امروز این پروژه بیش از ۹۵ درصد پیشرفت دارد.

فرودگاه امام به‌عنوان پیشانی اقتصادی کشور باید توسعه یابد و از رقبا در منطقه پیشی بگیرد‌، پروژه ترمینال سلام، سالانه ۵ میلیون نفر ظرفیت به فرودگاه امام خمینی (ره) اضافه می‌کند و از این منظر بسیار مثمرثمر و حیاتی است.

‌با وجود آنکه‌ پروژه ترمینال سلام به قول معروف سوگلی پروژه‌های عباس آخوندی در وزارت راه و شهرسازی بود و تکمیل آن بسیار ضروری بود، اما آخوندی حتی نتوانست این پروژه را هم به سرانجام برساند و در زمان مدیریت وی این ترمینال تکمیل نشد.