سرمایه در بخش سنگ آهن چگونه فرار کرد؟ /قیمت گذاری دستوری بلای جان زنجیره فولاد

به گزارش می‌متالز، زنجیره فولاد هم به عنوان یکی از مهمترین صنایع کشور از بیماری قیمت گذاری در امان نبوده؛ و حالا بحران کمبود سنگ آهن در انتظار این زنجیره است.
 دیوان محاسبات کشور هشدار داده که ضعف جدی در نظارت بر عرضه محصولات فولادی وجود دارد و ناهماهنگی در زنجیره فولاد، التهابات متعددی را در سبد محصولات فولادی ایجاد خواهد کرد.
در این گزارش، ضمن توجه به جایگاه تاثیرگذار این صنعت بر روند توسعه کشور و بررسی زنجیره تولید تا مصرف، به مهمترین چالش‌ها و ظرفیت‌های شرکت‌های تولیدکننده فولاد در ایران و همچنین قوانین و مقررات مرتبط با صنعت فولاد پرداخته شده است.
از مهمترین مسائلی که در این گزارس به آن اشاره شده، موضوع ذخیره قطعی سنگ آهن ایران است که در حال حاضر حدود ۳.۳ میلیارد تن برآورد شده و با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام در افق ۱۴۰۴ موجب اتمام ذخایر سنگ آهن حدود ۱۴ سال بعد از افق ۱۴۰۴ خواهد شد که عدم انجام اکتشافات جدید و جایگزینی ذخایر سنگ آهن مصرف‌شده باعث از بین رفتن پشتوانه‌ی تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات وابسته به فولاد می‌شود.
به علاوه ضعف جدی در بخش اکتشاف معدن وجود دارد، طی سال ۱۳۹۸ و شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ در مجموع ۵۷ فقره اکتشاف سنگ آهن صادر شده که هیچ یک از آن‌ها منتج به گواهی کشف یا پروانه بهره برداری نشده.
همچنین، با روند فعلی استخراج سنگ آهن و تولیدات سایر محصولات زنجیره فولاد، تحقق اهداف سند چشم انداز در افق ۱۴۰۴ جهت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام امکانپذیر نخواهد بود.

دبیر انجمن سنگ آهن نیز در مصاحبه‌ای در مورد پیش‌بینی دیوان محاسبات مبنی بر اتمام منابع سنگ آهن کشور تا ۱۸ سال آینده اظهار داشته که ما نیازمند یک جهش بزرگ در اکتشاف هستیم، حتی با تغییرات و اصلاحات آرام و کمی افزایش بودجه پاسخگوی نیاز اکتشافی سنگ آهن نیست.
میزان ذخایر موجود در هر کشوری بر مبنای یک عیار مشخص ارزیابی می‌شود. بر همین اساس شرایط فعلی و نحوه استفاده از منابع سنگ آهن کشور مبتنی بر فرضیاتی تخمین زده می‌شود. مدت زمان اتمام منابع سنگ آهن در اظهارات مختلف می‌تواند متفاوت باشد، اما ۱۸ سال عدد غیرواقعی نیست. مهم این است که ما از این عدد یک تلنگری بخوریم و در دو حوزه مشخص اکتشاف و فرآوری فعال‌تر باشیم.

بی‌عدالتی موجود در زنجیره فولاد باعث شده که بخش اصلی معدن در ابتدای زنجیره تولید مورد غفلت قرار بگیرد. بخش اصلی معدن استخراج نیست؛ بخش اصلی در حوزه معدن شامل فرآیند‌های پسین و پیشین استخراج است یعنی باید به اکتشاف و فرآوری توجه شود.
یکی از مسائلی که اکتشاف را با مشکل روبرو ساخته فقط اکتشافات عمیق نیست بلکه عدم سرمایه‌گذاری و فرار سرمایه از بخش معدن سنگ اهن است.
دولت با ابزار‌هایی مانند ممنوعیت صادرات، عوارض بلندمدت و سهمیه‌بندی سطح مطالبات خود را از بخش معدنی سنگ آهن بالا برده و با یک دست مانع ایجاد می‌کند و با دست دیگر مطالبه‌گری می‌کند.
اگر دولت در زنجیره دخالت نکند و بگذارد که بخش آهن و بخش فولاد خودشان مناسبات بین خود را تنظیم کنند، آنوقت بازار به تعادلی طبیعی می‌رسد.
دولت با پایین نگه داشتن قیمت سنگ آهن باعث شده که سرمایه‌گذاری در بخش اکتشافات سنگ آهن انجام نشود، همچنین کارخانه‌های فولادی بیش از ظرفیت واقعی خود سنگ آهن خریداری و انبار کنند.

منبع: معدن ۲۴