مشکل اصلی کمبود سیمان در کشور چیست؟ / دلایل افزایش ۴۰ درصدی قیمت سیمان چیست؟ / قیمت‌گذاری دستوری در صنعت سیمان چه مشکلاتی را ایجاد کرده است؟

حال و روز صنعت سیمان در بهار و تابستان ۱۴۰۰

به گزارش می‌متالز، سیمان و مشکلات این صنعت در چند هفته اخیر بواسطه افزایش قیمت این محصول مهم، بار دیگر توجه محافل اقتصادی و رسانه‌ها را به خود جلب کرد.
در این مدت، اخبار و تحلیلی‌های مختلفی در رابطه با مشکلات این صنعت منتشر شد و در این میان هرکس از نگاه خود یا بخشی از این صنعت را مورد کنکاش قرار داد و به نظر خود، مشکل اصلی صنعت خاکستری، همان است که او فریاد می‌زد.
در این میان تولیدکنندگان یا مدیران شرکت‌های فعال در این صنعت نیز در گفتگو‌های مختلف با رسانه‌ها، مشکلات و درخواست‎های خود را از مسوولان مطرح کردند.
در ادامه خلاصه‌ای از گفتگوی مدیرعامل یکی از شرکت‌های بازرگانی فعال در صنعت سیمان که فروش داخلی و صادرات محصولات ۶ کارخانه سیمانی با ظرفیت تولید حدود ۵/ ۸ میلیون تن، حدود ۱۰درصد ظرفیت تولید کشور را در اختیار دارد، ملاحظه خواهید کرد که به سوالات اصلی پیرامون این صنعت پاسخ داده است.

مشکل اصلی تامین سیمان مورد نیاز کشور چیست؟

موسوی در این گفتگو، پیرامون مشکل اصلی تامین سیمان مورد نیاز کشور، اظهار داشت: ما در کشور ۸۶ میلیون تن ظرفیت کلینکر و بیش از ۱۰۰میلیون ظرفیت تولید سیمان داریم.
تا قبل از سال ۹۹ در کشور ۵۴ میلیون تن تقاضای سیمان داشتیم و ۳۰میلیون تن مازاد ظرفیت داشتیم که این اتفاق باعث شد تا شرکت‌ها با کمتر از ۷۰ درصد ظرفیت فعالیت کنند؛ بنابراین کارخانه‌ها همواره برای فروش با مشکل مواجه بودند.
در سال ۹۹، با افزایش مصرف ۱۰میلیون تنی، عرضه ۶۴ میلیون تن سیمان در داخل کشور اتفاق افتاد که دلایل خاص خودش را داشت با این وجود صنعت سیمان با تولید بیشتر نشان داد که به بازار داخلی متعهد است؛ اما در سال جدید که کرایه حمل به شدت افزایش پیدا کرد، زنجیره توزیع سیمان دچار مشکل شد و عملا حمل سیمان از استان‌های با سرانه تولید بالا به استان‌های مجاور با مشکل مواجه شد، چراکه در مسافت‌های بالای ۲۰۰ کیلومتر، حمل‌ونقل سیمان عملا توجیه اقتصادی ندارد؛ بنابراین در مناطقی که تمرکز تولید کمتری داشتیم این مشکل به وجود آمد، البته در برخی از استان‌ها که دارای تعدد کارخانه هستند مانند اصفهان و خراسان هیچ‌گونه مشکلی وجود ندارد؛ بنابراین کمبود سیمان به دلیل کمبود تولید نیست و بیشتر نحوه توزیع و پراکندگی شرکت‌ها این مشکل را به وجود آورده است.
نکته مهم دیگری که تاثیر بسزایی در تغییر شرایط بازار دارد، قطعی گاز در زمستان و برق در تابستان است که مانع جدی تولید و توزیع سیمان در فصول یاد شده است که مشکلات این صنعت را افزایش داده است.

دلایل افزایش ۴۰ درصدی قیمت سیمان در سال جاری چیست؟

فعال و کارشناس صنعت سیمان در ادامه پیرامون دلایل افزایش ۴۰ درصدی قیمت سیمان در سال جاری، گفت:
دولت در سال ۹۹ با افزایش ۱۰۰درصدی قیمت سیمان موافقت کرد و مقرر شد این افزایش در دو مرحله ۳۷ درصدی و ۶۳ درصدی انجام شود که مرحله اول اتفاق افتاد، اما ۶۳ درصد مرحله دوم اتفاق نیفتاد.
هزینه‌های صنعت سیمان امروزه نسبت به سال گذشته سه برابر شده است.
در سال ۱۴۰۰ هزینه نیروی انسانی ۴۰ درصد افزایش یافت.
هزینه برق و آب هرکدام بیش از ۱۰۰درصد افزایش یافته است.
هزینه حمل نیز ۳۰ درصد نسبت به سال ۹۹ افزایش یافته و از طرف دیگر قیمت تجهیزات و لوازم موردنیاز خطوط تولید حداقل رشد ۱۰۰درصدی را تجربه کرده است.
به عنوان مثال، امروز هزینه یک دست آجرنسوز برای مصرف یک سال ۳۰ میلیارد تومان است که این نشان می‌دهد هزینه‌ها تا چه حد بالا است؛ بنابراین افزایش ۴۰ درصدی قیمت‌ها هیچ کمکی به شرکت‌های تولیدکننده سیمان نکرده است.
نکته قابل توجه در این رابطه این است که، در تمام دنیا قیمت سیمان به فولاد یک‌به‌هفت است در ایران یک‌به‌سی است، به دلیل اینکه قیمت فولاد به بورس کالا رفت و مسیر افزایش قیمتی خود را طی کرد.

۶ مشکل متاثر از قیمت‌گذاری دستوری در صنعت سیمان

وی در ادامکه با بیان اینکه متاسفانه در حال حاضر قیمت‌گذاری دستوری در صنعت سیمان وجود دارد، تصریح کرد: قیمت‌گذاری دستوری ۶ مشکل عمده را در این صنعت به شرح ذیل ایجاد کرده است:
۱: اولین مشکل عمده قیمت‌گذاری دستوری، از بین رفتن جذابیت سرمایه‌گذاری در صنعت سیمان است که در بلندمدت قطعا برای تامین نیاز بازار دچار مشکل خواهیم شد، مثل صنعت برق که به‌واسطه قیمت‌گذاری دستوری، عدم استقبال سرمایه‌گذاران از این صنعت را شاهد هستیم.
۲: ایجاد رانت برای برخی از واسطه‌ها است که باعث می‌شود سود این صنعت نصیب دلالان شود.
۳: به دلیل کاهش توان مالی ناشی از استفاده از روش‌های مبتنی بر هزینه در محاسبه قیمت فروش، کارخانه‌ها به سمت بهره‌وری و بهبود خطوط تولید نرفته‌اند.
۴: مشکل بعدی که صنعت را دچار چالش جدی کرده است، دخالت نامتوازن در طول زنجیره ارزش کالا‌ها و برهم زدن توازن سود در حلقه‌های زنجیره و مبهم کردن استراتژی‌های توسعه بنگاه‌ها هست.
۵: سیگنال غلطی است که به مردم داده می‌شود و باعث تغییر الگوی مصرف می‌شود؛ کما اینکه این اتفاق در سال ۹۹ افتاد و به‌جای مصالح دیگر که افزایش قیمت داشته از سیمان استفاده می‌کنند تا جایی که میزان مصرف در شرایط رکود بیش از ۱۰میلیون تن افزایش داشت.
۶: کاهش رقابت و تضعیف تولید.

تاثیرات مثبت بورس کالا برای تولیدکنندگان سیمان

موسوی درباره دلایل اصرار تولیدکنندگان سیمان به عرضه تولیداتشان در بورس کالا، بیان داشت: شرکت‌های سیمانی به دنبال راهی بودند که از بند قیمت‌گذاری دستوری خودشان را رها کنند و بورس کالا ابزار قانونی است تا با قیمت منصفانه محصولاتشان را به فروش برسانند.
ضمن اینکه بورس کالا قیمت نهایی را هم برای مصرف‌کننده نهایی کاهش می‌دهد و هم واسطه‌ها را از بین می‌برد.
در کنار این اتفاقات مهم ابزار‌هایی مانند معافیت مالیاتی و تامین مالی برای تولیدکنندگان شکل می‌گیرد.

صادرات سیمان به چه کشور‌هایی؟

وی درباره صادرات سیمان ایران البته در شرکت متبوع خود نیز، گفت: هم‌اکنون ۲۳ مقصد صادراتی داریم درحالی‌که قبل از ورود ما شرکت‌های تابعه هلدینگ به ۱۶ کشور صادرات داشتند. تمرکز ما بیشتر بر کشور‌های حوزه خلیج‌فارس و به‌ویژه عراق و کویت است. در صادرات سیمان خاکستری، تنها صادرکننده از ایران به قطر مجموعه ما هست. همچنین بازار بنگلادش را به‌عنوان یک بازار استراتژیک مدنظر قراردادیم. در شرق کشور افغانستان را به‌عنوان یک بازار سنتی نگاه کردیم و توسعه دادیم و در حوزه کشور‌های cis به ترکمنستان بیش از سایر کشور‌ها ورود کردیم، ضمن اینکه به دلیل کیفیت بالای سیمان سفید شرق به عنوان تنها شرکت ایرانی توانسته‌ایم این محصول را به روسیه و هند صادر کنیم.
در قزاقستان هم سهم خوبی از بازار داریم.
همچنین نخستین شرکتی بوده‌ایم که به غنا سیمان صادر کرده‌ایم.
به‌طور کلی مطالعات بازار را مدنظر قرار دادیم و ماهانه یک کشور را به‌طور کامل آنالیز می‌کنیم.

چالش‌های صادرات سیمان

این کارشناس و فعال صنعت سیمان با توجه به تخصص و تجربه‌ای که در این صنعت دارد، پیرامون مشکلات صادرات سیمان ایران، گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها موضوع حمل‌ونقل است.
سیمان کالایی است که قیمت نازلی دارد و عملا در زمانی که بار جایگزین مانند سنگ‌آهن یا محصولات کشاورزی وجود داشته باشد، شانسی برای حمل صادراتی نداریم و باید صبر کنیم که صادرات آن‌ها تمام شود.
شاید راهکار این ماجرا تجهیز شرکت‌ها و استفاده بیشتر از حمل‌ونقل ریلی است، هرچند که در این بخش هم به محض افزایش کرایه حمل جاده‌ای، حمل ریلی هم گران می‌شود.
برای حل مشکل یکی از هلدینگ‌های سیمانی رو به تامین ناوگان و خرید کامیون آوردیم.
از طرفی در حمل دریایی ارزش کالا‌های دیگر آن قدر بالاست که با دو دلار افزایش اتفاقی نمی‌افتد، اما ما مجبوریم سر نیم دلار افزایش کرایه حمل چانه‌زنی کنیم تا بتوانیم با سایرین رقابت کنیم.
موضوع دیگر اینکه ما در بنادر هم مشکلات خاص خودمان راداریم. در بندرعباس به‌عنوان بزرگ‌ترین بندر کشور، روزانه در بهترین حالت ۱۰هزار تن بارگیری می‌کنیم درحالی‌که در امارات این عدد به ۲۰هزار تن و در عربستان به ۴۰هزار تن می‌رسد؛ و نکته دیگر اینکه، ظرفیت اسکله‌ها خیلی محدود است و گاهی پهلو گرفتن کشتی تا ۱۰ روز زمان می‌برد و این اتفاق هزینه دموراژ را به‌شدت افزایش می‌دهد.

نقش دیپلماسی اقتصادی در صادرات سیمان

موسوی در ادامه گفتگوی خود با معرفی دیپلماسی ضعیف اقتصادی به عنوان یکی از دغدغه‌های صادرکنندگان سیمان، گفت: مشکل دیگر در صادرات سیمان، دیپلماسی اقتصادی ضعیف است که در صنعت سیمان بسیار خود را نشان داده است.
در سال ۹۸ بازارسازی خوبی در ازبکستان انجام شد و ۴۰۰هزار تن صادرات به این کشور داشتیم، اما بعد از یک سال تعرفه‌ای روی سیمان ما گذاشتند و مانع واردات شدند.
به عنوان مثال دیگر، در افغانستان به‌رغم رابطه سیاسی بسیار خوبی که داریم، هر زمانی می‌خواهند مرز‌ها را به روی صادرکنندگان سیمان می‌بندند و متاسفانه هیچ‌گونه رایزنی و دیپلماسی خاصی در این خصوص صورت نمی‌گیرد.
در ترکمنستان نیز متاسفانه قوانین برای کالا‌های ایرانی به کرات تغییر می‌کند.
در کشور‌های حوزه خلیج‌فارس بخشنامه‌ای ارائه شد که ۷۰درصد روی سیمان ایران تعرفه ببندند که خوشبختانه فقط امارات این کار را انجام داد و این اتفاقات نشان می‌دهد که باید وزارت خارجه در بخش اقتصادی فعال‌تر باشد.
کما اینکه در شرایط برابر بازرگانان ترکیه هیچ‌کدام از موانع ما را ندارند.
ما حتی جا‌هایی که نفوذ استراتژیک خوبی داشته‌ایم، نتوانسته‌ایم بهره‌برداری اقتصادی کنیم.
نکته آخر اینکه صنعت سیمان، صنعتی سنتی است و بخش بازرگانی آن غالبا سیستم‌های مدرن ندارند و کمتر دنبال بازار جدید رفته‌اند.

تاثیر تحریم‌ها بر صادرات سیمان ایران

وی در ادامه پیرامون تاثیر تحریم‌ها بر صادرات سیمان ایران نیز، گفت: تحریم‌ها اثر چندانی بر صنعت سیمان و میزان صادرات این محصول نداشته است، کما اینکه در سال ۹۸، ۳/۱۷ میلیون تن صادرات داشتیم که در نوع خود یک رکورد به‌حساب می‌آید.
البته در خصوص مشکلات نقل و انتقال پول با مشکلاتی مواجه بوده‌ایم.
بعد از اینکه تحریم‌ها آغاز شد، ما به سمت بومی‌سازی قطعات رفتیم و هم‌اکنون بیش از ۸۰ درصد صنعت ما بومی شده است.
درحالی که این صنعت تا چند سال پیش کاملا یک صنعت وارداتی بود، اما در حال حاضر کمتر اتفاق می‌افتد که شرکتی به خاطر نبود قطعات دچار وقفه شود.

انتظارات تولیدکنندگان سیمان از مسوولان

فعال و کارشناس صنعت سیمان در پایان گفتگوی خود، با بیان اینکه انتظار ما از مسوولان، پیگیری شعار سال یعنی رفع موانع تولید است، اظهار داشت: ما امروز در بخش برق با مشکل مواجهیم و تبعات قطع برق واقعا برای تولیدکنندگان این صنعت بسیار سنگین خواهد بود، زیرا تولید سیمان ممتد است و نمی‌توان آن را متوقف و چند ساعت دیگر مجدد کار را آغاز کرد.
در کنار این موارد، باید توسعه بستر‌های صادراتی و بورس کالا را جدی گرفت تا در نهایت، قیمت‌ها روز به روز بیشتر به سمت واقعی شدن حرکت کند.

منبع: صنایع پرس