ترکش تورم به سرمایه‌گذاران

به گزارش می‌متالز، ترکیب صنایع جذاب برای سرمایه گذاری در نیمه اول ۱۴۰۰ مشخص شد. در این دوره زمانی، کماکان کانی‌های غیرفلزی جذاب‌ترین بخش برای سرمایه گذاران از منظر تعداد مجوز‌های دریافتی است؛ اما از منظر پیش‌بینی سرمایه‌گذاری، بخش «ساخت فلزات اساسی» با بیش از ۱۷۷ هزار میلیارد تومان به‌تن‌هایی یک‌سوم کل پیش‌بینی سرمایه‌گذاری برای مجوز‌های صادره را به خود اختصاص داده است. رصد آمار مجوز‌ها طی نیمه اول ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که صنایع برای توسعه واحد‌ها یا تاسیس بخش‌ها و بنگاه‌های جدید از ناحیه تورم تحت فشار بسیار زیادی هستند.

افزایش هزینه‌ها و رشد تورم در بسیاری از صنایع هزینه سرمایه گذاری را به حدی افزایش داده که بخش صنعت در ۲۶ رشته مختلف نسبت به گذشته نیاز بیشتری به منابع مالی پیدا کرده است؛ موضوعی که در پیش‌بینی سرمایه‌گذاری مجوز‌های صنعتی منعکس شده است. این وضعیت از یک سو ورود به تولید را سخت‌تر کرده و از دیگر سو اشتغال‌زایی ناشی از مجوز‌های صنعتی را کاهش داده است. گزارش تازه وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد از بین ۳۰ رشته فعالیت مختلف صنعتی، بخش‌های «سایر محصولات کانی‌های غیرفلزی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «محصولات غذایی و آشامیدنی»، «محصولات از لاستیک و پلاستیک» و «محصولات فلزی فابریک» مهم‌ترین صنایعی هستند که در نیمه نخست سال بیشترین تعداد مجوز را دریافت کرده و بیشترین جاذبه را برای سرمایه گذاری داشته اند. در این دوره زمانی، استان‌های یزد، آذربایجان‌شرقی، سمنان، خراسان‌رضوی و فارس بیشترین میزان مجوز صنعتی را دریافت کرده اند. از سوی دیگر، منطقه جنوب کرمان و استان‌های گیلان، کهگیلویه و بویراحمد، ایلام و بوشهر کمترین میزان دریافت مجوز را در این دوره زمانی به ثبت رسانده اند.

بررسی دقیق‌تر ابعاد گزارش معاونت طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد، همچنان نسبت یک به پنج در دریافت مجوز‌های تاسیس و پروانه‌های بهره برداری برقرار است. این عدد به طور نسبی نشان می‌دهد، تنها ۲۰ درصد مجوز‌های صنعتی در زمان مناسب به مرحله بهره برداری می‌رسند. شواهد موجود نشان می‌دهد، در حالی که در دوره ۶ ماهه اول ۱۴۰۰، تعداد ۱۸ هزار و ۲۲۲ فقره مجوز تاسیس صنعتی صادر شده، تعداد پروانه‌های بهره برداری ۳ هزار و ۳۷۰ فقره بوده است. در این دوره زمانی به دلیل افزایش هزینه ساخت و توسعه واحد صنعتی، ایجاد هر شغل مرتبط با تولید سخت‌تر شده، به طوری‌که در ازای رشد ۱۵۵ درصدی سرمایه مجوزها، بیش از ۶ رصد اشتغال ناشی از مجوز‌ها افزایش یافته است. به نظر می‌رسد این رشد سرسام آور گویای فشار تورم، تنگنای تحریم و هزینه‌های بالای ناشی از قطع مبادلات بانکی ایران با جهان است که خود را در قالب رشد هزینه مجوز تاسیس صنعتی نشان می‌دهد. به طور کلی، در ۶ ماه نخست امسال مجوز‌های تاسیس و پروانه‌های بهره برداری نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب رشد منفی ۳ درصد و مثبت ۲ درصد را ثبت کرده که احتمالا نشانه تمایل کمتر به دریافت مجوز و تمایل بیشتر به اتمام فرآیند راه اندازی واحد صنعتی و دریافت پروانه بهره‌برداری است. سند دیگر این ادعا تعداد ۷۱ هزار واحد صنعتی با پیشرفت فیزیکی کمتر از ۸۰ درصد است که موفق نشده اند به مرحله نهایی کار و دریافت پروانه بهره برداری برسند.

بررسی سرمایه طرح‌های صنعتی نیز نشان می‌دهد، از مجموع یک‌میلیون و ۷۱۸ هزار و ۵۴۴ میلیارد تومان سرمایه تمام طرح‌های صنعتی در دست احداث، بیش از ۷۵ درصد طرح‌ها هنوز حتی موفق به عبور از ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی نشده اند که این موضوع از سختی احداث واحد تولیدی و مشکلات حین تکمیل کارخانه حکایت دارد.

قرار دادن آمار مجوز‌های صنعتی در کنار آمار‌های صادرات کشور در هفت‌ماه اول ۱۴۰۰ نکات بیشتری درباره چرایی سرمایه گذاری زیاد در بخش صنایع معدنی به ما می‌گوید. بررسی آمار‌های صادرات کشور نشان می‌دهد، صادرات فلزات اساسی و کانی‌های غیرفلزی حدود ۹/ ۶ میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور به همراه داشته و به عنوان دو رکن مهم صادرات کشور در دوره زمانی فروردین تا مهر ۱۴۰۰ در گزارش وزارت صمت به آن اشاره شده است.

طبق داده‌های وزارت صمت در این دوره زمانی، در مناطق آزاد و ویژه کشور ۸۶ مجوز تاسیس صنعتی به ارزش ۴ هزار و ۲۱۴ میلیارد تومان با اشتغال ۴ هزار و ۳۸ نفر صادر شده است؛ وضعیتی که از نزول تمایل به دریافت مجوز تاسیس صنعتی در مناطق آزاد حکایت دارد. آمار‌ها نشان می‌دهد، میزان مجوز‌های تاسیس در این مناطق حدود ۲۰ درصد کاهش یافته است. میزان اشتغال‌زایی پیش‌بینی‌شده با افت ۳۱ درصدی و پیش‌بینی سرمایه‌گذاری با افت بیش از ۶ درصد همراه بوده است.

جزئیات بیشتر از آمار مجوز‌های صنعتی

بررسی جزئیات آماری مجوز‌های صنعتی حاوی اطلاعات بیشتری درباره جهت گیری سرمایه گذاران، استان‌های فعال و میزان اشتغال‌زایی و سرمایه پیش بینی‌شده ناشی از این مجوزهاست. برای نمونه استان‌های یزد، آذربایجان‌شرقی، سمنان، خراسان‌رضوی و فارس به ترتیب با ۱۳۶۴، ۱۲۸۰، ۱۲۲۷، ۱۲۰۵ و ۱۱۸۲ فقره مجوز تاسیس صنعتی که در این دوره ۶ ماهه دریافت کرده اند، سردمدار تلاش برای توسعه فعالیت‌های تولیدی و جذب سرمایه در بخش صنعت بوده اند. سمنان با ۶۴ درصد رشد، رکورددار بیشترین جهش در زمینه دریافت مجوز تاسیس بوده است. از آن سو کرمان با پیش بینی حدود ۱۲۱ هزار میلیارد تومانی برای مجوز‌های صنعتی دریافتی، بیشترین حجم سرمایه گذاری را در نتیجه این اقدامات به سمت خود جذب خواهد کرد. در بخش اشتغال نیز تهران با بیش از ۴۷ هزار فرصت شغلی ناشی از دریافت مجوز‌های تاسیس، در صدر جدول استان‌های کشور از این منظر قرار دارد.

به طور کلی، از ۱۸ هزار و ۱۳۶ فقره جواز تاسیس صادرشده در ۶ ماهه اول در کل استان‌های کشور (به جز مناطق آزاد)، بیشترین تعداد مربوط به گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» با ۲۳۳۶ فقره و «ساخت مواد و محصولات شیمیایی» با ۱۸۰۹ فقره جواز است. بیشترین سهم پیش بینی سرمایه گذاری در گروه‌های صنعتی هم متعلق به گروه «ساخت فلزات اساسی» با ۳۱ درصد از کل سرمایه گذاری جوازهاست که به این معنی است که یک‌سوم کل سرمایه پیش بینی‌شده، سهم سرمایه گذاری در ساخت فلزات اساسی است.

در ۶ ماهه اول ۱۴۰۰ به طور کلی و با لحاظ تمام مجوز‌های دریافتی در استان‌ها (۱۸ هزار و ۲۲۲ فقره با لحاظ مناطق آزاد و ویژه)، تعداد ۱۸ هزار و ۱۳۶ فقره جواز تاسیس با پیش بینی سرمایه استانی ۵۷۱ هزار و ۸۳۰ میلیارد تومان و پیش بینی اشتغال ۴۳۴ هزار و ۸۵۷ نفر در استان‌ها صادر شده است که از نظر تعداد مجوز‌ها افت ۹/ ۲ درصدی، از نظر میزان پیش‌بینی سرمایه گذاری، رشد ۲/ ۱۵۸ درصد و افزایش ۶/ ۶ درصدی اشتغال ناشی از مجوز‌ها را نسبت به نیمه اول ۱۳۹۹ نشان می‌دهد.

بررسی آمار‌های ماهانه صدور مجوز در فصل تابستان نیز نشان می‌دهد، در شهریور از منظر سرمایه ناشی از مجوزها، شاهد وضعیت بحرانی بوده ایم. در عین حال به طور کلی در فصل تابستان شاهد کاهش آمار مجوز‌های تاسیس صنعتی نسبت به بهار ۱۴۰۰ بوده ایم. این وضعیت خود را در قالب افت ۵۵۵ فقره تعداد مجوز‌های تاسیس صنعتی در ۶ ماهه اول ۱۴۰۰ در کل کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان داده است.

جاذبه صنایع و سرمایه‌های مالی

از بعد صنعتی، اتفاقی که برای مجوز‌های تاسیس صنعتی رخ داده، جالب توجه است. در ماه‌های ابتدایی سال شاهد صعود یکباره تقاضا برای تاسیس واحد صنعتی در بخش کامپیوتر و فعالیت‌های مربوطه بود که خود را در قالب جهش‌های سطح بالا در آمار دریافت مجوز، میزان سرمایه مجوز و میزان اشتغال مجوز نشان داد. این بخش به رتبه ششم سقوط کرده و دیگر یکی از سه بخش پرتقاضا برای سرمایه گذاران متقاضی مجوز نیست. ده‌بخش جذاب برای سرمایه گذاران از منظر تعداد مجوز‌های دریافتی به ترتیب شامل «سایر محصولات کانی‌های غیرفلزی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «محصولات غذایی و آشامیدنی»، «محصولات از لاستیک و پلاستیک»، «محصولات فلزی فابریک»، «کامپیوتر و فعالیت‌های مربوطه»، «ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات»، «سایر فعالیت‌های خدمات مهندسی»، «مبلمان و سایر مصنوعات» و «پوشاک و عمل آوردن خز» است. البته یک‌سوم کل سرمایه ناشی از مجوز‌ها در دوره ۶ ماهه مربوط به بخش فلزات اساسی است. غذا و تولید محصولات خوراکی هم یکی از بخش‌هایی است که به سیاق دهه‌های اخیر کماکان به شکل چشمگیری شاهد ورود نیرو‌های جدید برای دریافت مجوز تاسیس است. علاقه به تولید محصولات لاستیکی و پلاستیکی هم کماکان زیاد است. البته بیشتر اشتغال ناشی از مجوز‌های دریافتی در بخش محصولات کانی‌های غیرفلزی با حدود ۶۴ هزار نفر شغل بوده است.

منبع: دنیای اقتصاد