معادن گنج نهان در دل کوه‌های کردستان

به گزارش می‌متالز، شهرستان ۸۹ هزار نفری بیجار در ۱۴۲ کیلومتری شرق شهر سنندج مرکز استان کردستان قرار دارد که دارای ۴۳ معدن است و از این تعداد هم اکنون ۲۰ معدن فعال، ۲۲ غیرفعال و یک معدن هم در حال تجهیز است.

از جمله معادن فعال در این شهرستان معادن سنگ آهن است که این ماده معدنی زیربنا و اساس تولید فولاد به شمار می‌رود و چند سالی است که یکی از پروژه‌های شاخص صنعتی معدنی کردستان تکمیل زنجیره فولاد است.

برای تکمیل این زنجیره علاوه بر دانه‌بندی و تولید کنسانتره که هم اکنون در معادن بیجار انجام می‌شود به تولید گندله که آن هم در ابتدای سال آینده در این معادن قرار شده آغاز شود به تولید آهن اسفنجی که این مهم هم در شهرستان سقز اجرا شده و هم اکنون در مرحله نصب کوره قرار دارد؛ نیاز است.

تعدادی از معادن سنگ آهن بیجار فعالیت خود را از دهه ۶۰ آغاز کردند و ماده معدنی استخراج شده را به طور خام به استان‌هایی هم، چون اصفهان صادر می‌کردند، ولی بتدریج و با رونق تولید آن‌ها و اعتراض‌هایی که مبنی بر خام فروشی معادن شد با همت سرمایه‌گذاران و حمایت مسوولان مراحل دانه بندی و تولید کنسانتره در کردستان شکل گرفت و در دیگر در این دو حوزه خام فروشی انجام نمی‌شود.

با توجه به هزینه‌های بالای حمل و نقل و تلاشی که مسوولان در راستای تکمیل زنجیره فولاد در این استان دارند سرمایه‌گذاران حوزه معدن هم برآن شدند که تولید گندله و آهن اسفنجی و ورق فولاد را هم در منطقه ایجاد کنند تا به طور ۱۰۰ درصدی از خام فروشی مواد معدنی جلوگیری به عمل آید.

بیشتر این معادن سنگ آهن در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری شهر بیجار قرار دارد آن هم در مسیری صعب العبور و سخت که به واسطه وجود این معادن جاده دسترسی و بسیاری از زیرساخت‌های دیگر هم، چون برق هم در این مناطق ایجاد شده است.

در روز‌های پایانی آخرین ماه زمستان سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان تورخبری را برگزار کرد و شرایطی فراهم شد که بعد از مدت‌ها خبرنگاران استان از یک واحد صنعتی و سه واحد معدنی درشهرستان بیجار بازدید کنند و از نزدیک در جریان فعالیت معادن استان قرار گیرند.

بعد از بازدید کوتاهی از کارخانه سیمان و شرح مختصری در ارتباط با فعالیت این واحد صنعتی بزرگ استان و اینکه در حال حاضر با سه خط تولید روزانه سه هزار تن محصول تولید می‌کند و برای ۵۴۰ نفر هم اشتغال ایجاد کرده است، راهی مسیرپرپیچ و خم با جاده‌های خاکی شدیم که در آن هوا چندین درجه سردتر از داخل شهر بود.

در مسیر نخستین سوالی که در ذهن ما شکل گرفت این بود که آیا در زمستان‌های سخت بیجار این معادن همچنان فعال هستند یا اینکه تعطیل می‌شوند که سرپرست استخراج در معدن قره‌کند بیجار گفت: با توجه به امکانات و ماشین آلاتی که در اختیار داریم در زمستان‌ها نه تنها راه دسترسی به معدن بلکه راه‌های روستا‌های اطراف را هم برف روبی می‌کنیم و در چنین شرایط سختی هم همچنان به تولید مشغول هستیم.

امکان افزایش ظرفیت تولید در معدن قزل‌کند تا ۳۵۰ هزارتن

علی فتحی میزان ذخیره شناسایی شده سنگ آهن در معدن قزل‌کند را یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن با عیار ۳۱ درصد خواند و افزود: در حال حاضر ظرفیت تولید سنگ آهن در یان معدن ۱۳۰ تا ۲۰۰ هزار تن در سال است.

وی با اشاره به اینکه برای تولید ۲۰۰ هزار تن باید ۶۰۰ هزار تن باطله‌برداری انجام شود که این کار در معدن را سخت کرده است، اضافه کرد: نوع استخراج این کانسار در این معدن به شیوه روباز است که این نیز به دلیل توپوگرافی منطقه شرایط کار را چندین برابر سخت‌تر کرده است.

سرپرست استخراج در معدن قره‌کند بیجار ادامه داد: بعد از استخراج کلوخه‌ها با عیار ۳۱ درصد در دستگاه فرآوری به روش خشک و با استفاده از دستگاه سنگ شکن به دانه‌های ریزی تقسیم می‌شوند و در این مرحله عیار سنگ آهن به ۴۶ درصد می‌رسد.

فتحی با بیان اینکه در حال حاضر ۵۰ نفر در این معدن مشغول به کار هستند، گفت: یکی از برنامه‌های ما ایجاد کارخانه کنسانتره است که با احداث آن برای حدود یکصدنفر دیگر از مردم منطقه اشتغال ایجاد می‌کنیم.

وی با بیان اینکه امکان افزایش تولید در این معدن تا ۳۵۰ هزارتن وجود دارد، یادآور شد: علاوه بر ذخیره شناسایی کنونی ذخیره احتمالی دیگری تا سه میلیون تن در این معدن وجود دارد.

مشکل تامین سوخت و ماشین آلات

فتحی به مشکلات پیش روی این واحد معدنی اشاره کرد و اظهار داشت: تامین ماشین آلات و قطعات آن‌ها همواره برای سرمایه گذاران بسیار هزینه‌بر است و در صورت رفع این مشکل می‌توان شاهد تولید و اشتغال بیشتر در معادن بود.

وی یکی از منابع سوخت مورد نیاز برای ماشین آلات در مرحله اکتشاف را گازوئیل خواند و اضافه کرد: شرکت نفت در این مرحله سوختی در اختیار معادن قرار نمی‌دهد و اختصاص آنرا بعد از صدور پروانه بهره برداری منوط به نصب و وجود ماشین آلات در منطقه کرده است.

فتحی افزود: به همین دلیل معدنکاران مجبور می‌شوند تا این مراحل طی می‌شود به صورت آزاد اقدام به خرید سوخت کنند که این مسئله هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد.

آغاز تولید گندله از سال آینده

از دیگر معادنی که مورد بازدید خبرنگاران استان قرار گرفت معدن سراب وابسته به شرکت کیمیا معادن سپاهان بود که در این واحد علاوه بر مرحله دانه بندی و خردایش تولید کنسانتره سنگ آهن هم انجام می‌شود.

معاون فنی مهندسی شرکت کیمیا معادن سپاهان هم در این بازدید با اشاره به اینکه از ۴.۵ کیلومتر پهنه معدنی در ۱.۵ کیلومتر آن هم اکنون اکتشاف و استخراج سنگ آهن انجام می‌شود، گفت: ۲ خط خردایش سنگ آهن در این معدن وجود دارد که بعد از این مرحله محصول به کارخانه کنسانتره واقع در این این معدن منتقل می‌شود.

فرزاد ارزانی اضافه کرد: کارخانه کنسانتره این معدن دارای ۲ فاز است که فاز نخست آن به ظرفیت ۳۰۰ هزار تن در سال به بهره‌برداری رسیده و فاز دوم آن هم به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن به بزودی وارد مدار تولید می‌شود.

وی عیار کنسانتره تولید شده در این واحد معدنی را ۶۶ درصد خواند و یادآور شد: در فاصله ۳۰ کیلومتری از این معدن هم زمین مورد نیاز تامین شده و در اوایل سال آینده احداث واحد گندله در آن آغاز می‌شود.

معاون فنی مهندسی شرکت کیمیا معادن سپاهان تعداد افراد مشغول به کار در این معدن را ۴۲۰ نفر خواند و یادآور شد: با شروع بکار فاز دوم کارخانه کنسانتره این تعداد به ۵۰۰ نفر افزایش می‌یابد.

بزرگ‌ترین واحد تولید کنسانتره سنگ آهن در کردستان هم در معدن شهرک متعلق به شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبا نور وجود دارد که سالانه یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن کنسانتره سنگ آهن در آن تولید می‌شود.

کارشناس صنایع و معادن شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبانور هم به خبرنگار ایرنا گفت: ذخیره شناسایی شده سنگ آهن در این معدن ۴۴ میلیون تن است که سالانه حدود ۲ میلیون تن از آن استخراج می‌شود.

فواد الیاسی اضافه کرد: با توجه به میزان استخراج سالانه و میزان ذخیره کشف شده تا بیش از۲۰ سال آینده می‌توان از این معدن ماده معدنی استخراج کرد.

وی یادآور شد: بی شک بعد از گذشت این سال‌ها هم در اعماق بیشتر می‌توان ماده معدنی شناسایی و اقدام به استخراج آن کند.

الیاسی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۶۰۰ نفر در این معدن مشغول به کار هستند، گفت: با توجه به تجهیزات موجود در واحد کنسانتره این معدن آب مورد نیاز هدر نمی‌رود و حدود ۹۰ درصد آن به سیستم باز می‌گردد و مجددا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اجرای ۱۳ پروژه زنجیره فولاد در کردستان

معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان هم اظهار داشت: ۱۳ پروژه در راستای اجرای زنجیره فولاد در استان شکل گرفته که حجم سرمایه گذاری آن‌ها ۳۳ هزار میلیارد تومان است.

پیمان الماسی با اشاره به اینکه این پروژه‌ها در سه شهرستان بیجار، قروه و سقز اجرا شده و یا در حال اجرا است، افزود: محصول نهایی زنجیره فولاد، ورق گرم است که واحد تولید آن در شهرستان قروه احداث می‌شود و هم اکنون زمین مورد نیاز و آب آن تامین شده است.

وی با بیان اینکه این پروژه‌ها پیوست زیست محیطی دارند، گفت: با بهره‌برداری کامل از این پروژه‌ها شاهد تحول عظیمی در بخش صنعت کردستان خواهیم بود.

صدور ۲۵ پروانه بهره‌برداری سنگ آهن در کردستان

معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان هم اظهار داشت: مهمترین معادن سنگ آهن استان در شهرستان‌های بیجار، قروه، دهگلان، سقز و دیواندره واقع شده است.

مهدی سیفی اضافه کرد: وقتی زنجیره ارزش هر محصولی در منطقه‌ای ایجاد شود موجب کاهش هزینه‌های حمل و نقل و در نتیجه افزایش سودآوری و فعال سازی معادن کوچک خواهد شد.

وی یادآور شد: به ترتیب اهمیت و بالابودن ظرفیت تولید معادن سنگ آهن در شهرستان بیجار معدن شهرک، سراب، قره‌کند و قراکند است.

معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان با اعلام اینکه تاکنون ۲۵ پروانه بهره‌برداری سنگ آهن در استان صادر شده است، گفت: در حال حاضر ۲ معدن سنگ آهن هم در حال بهره‌برداری و پنج معدن هم در مراحل تجهیز است.

سیفی اضافه کرد: ظرفیت تولید در این ۲۵ واحد حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن در سال است که هم اکنون بیش از ۸۰ درصد ظرفیت اسمی در این واحد‌ها تولید انجام می‌شود.

در اطراف معادن شهرک، سراب، قره‌کند و قراکند شهرستان بیجار؛ ۶ روستا واقع شده است تعدادی از آن‌ها وضعیت معماری خانه هایشان به دلیل قدیمی بودن زیاد مطلوب نبود و نشانه‌ای از ترقی و پیشرفت در آن‌ها مشاهده نمی‌شد، ولی یکی، ۲ روستایی که در مسیر رسیدن به معادن از میان آن‌ها گذشتیم به لحاظ اجرای طرح هادی و وجود ساختمان‌هایی جدید و حضور مردم مطلوب‌تر به نظر می‌رسیدند به هر حال انتظار می‌رود روستا‌هایی که در حوالی معادن قرار دارند با توجه به حقوق دولتی که از این معادن اخذ می‌شود از لحاظ امکانات و داشتن جاده آسفالته از شرایط بهتری برخوردار باشند.

یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن سنگ آهن در کردستان تولید می‌شود که یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن آن مربوط به معادن شهرستان بیجار و ۲۰۰ هزار تن آن هم معادن قروه است و برای تکمیل زنجیره فولاد کردستان هم نیاز به تولید ۲.۵ میلیون تن کنسانتره سنگ آهن در استان است که با توجه به پروانه‌های بهره‌برداری صادر شده در این بخش؛ نیاز موجود در داخل استان قابل تامین است.

۵۶ درصد سهام ایجاد زنجیره فولاد در کردستان مربوط به شرکت توسعه صنعتی و معدنی صبانور و ۴۴ درصد آن هم مربوط به شرکت ایمیدرو است.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) کردستان