سیمان ری؛ کارخانه‌ای که موزه می‌شود

به گزارش می‌متالز، کارخانه سیمان ری در حوزه استحفاظی منطقه ۲۰ پایتخت است؛ کارخانه‌ای سالخورده که زمانی نخستین خط تولید سیمان کشور را در دل خود جا داده بود و منشا بسیاری از راه سازی‌ها و توسعه زیرساخت‌های کشور به شمار می‌رفت.

این کارخانه در محدوده تپه باستانی دژ رشکان، برج طُغرل، باروی تاریخی شهرری، چشمه علی، گورستان تاریخی ابن بابویه، بقعه بی بی زبیده، حرم شاه عبدالعظیم و کاروانسرا‌های عباسی و قاجاری قرار دارد.

در واقع می‌توان گفت این کارخانه که در قدیم مسوولیت بخشی از توسعه و ساخت و ساز در کشور را بر عهده داشت و امروز قطعا بخشی از مهم‌ترین سرمایه فرهنگی استان تهران است و نگاهی هرچند گذرا به تاریخچه این کارخانه و نقش بی بدیل آن در پیشرفت و آبادانی کشور این مطلب را تایید می‌کند.

کارخانه سیمان در زمینی به وسعت حدود ۹ هکتار در هشتم دی ۱۳۱۲ بهره برداری شد و تا پیش از فروردین ۱۳۶۳ فعال بود که به دلیل توسعه شهر تهران و انتشار بیش از حد آلودگی توسط کارخانه، تولید متوقف و کار پایان یافت.

این کارخانه با قدمتی نزدیک به ۹۰ سال، سال ۹۷ در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفت و نام میراث صنعتی تهران به خود گرفت و براساس مصوبه هیات وزیران برای ۳۰ سال کارخانه، به شهرداری تهران واگذار شد.

شهرداری منطقه ۲۰ به عنوان متولی با اخذ مجوز قضایی برای رفع تصرف و تحویل این میراث ارزشمند ملی، اقدام کرد و مقرر شد بعد از مرمت و احیای کارخانه سیمان ری، مکانی برای فعالیت‌های فرهنگی و گردشگری در تهران و ری باشد.

مدتی بعد شهرداری منطقه ۲۰ و سازمان نوسازی شهر تهران مسوول بازآفرینی و تبدیل کارخانه سیمان ری به موزه صنعت شدند؛ البته نباید این نکته را از یاد برد که پیش از این نیز کارخانه سیمان ری توسط متصرفان غیرقانونی اشغال و آسیب‌هایی به بنا وارد شده بود.

در نهایت ارسال آثار برای بازآفرینی کارخانه سیمان ری فراخوان شد و طرح‌های زیادی از خارج و داخل کشور به شهرداری ارسال شد و پس از چند مرحله داوری، گفته می‌شود امسال بخشی از پروسه تبدیل این کارخانه به موزه به نتیجه می‌رسد.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران چندی پیش گفته بود که کارخانه سیمان شهرری بعد از تعطیلی از سال ۱۳۶۲، به حال خود رها شده بود و هیچگونه نگهداری از آن صورت نمی‌گرفت. عدم نگهداری از این بنا و دخل و تصرف در آن، موجب آسیب به این بنا شده بود.

به گفته کاوه علی اکبری، برای خارج کردن کوره‌ای که در سالن کارخانه بود مجموعه‌ای از تیر‌ها و ستون‌ها بریده شده بود و همچنین این بنا لوکیشن سریال و فیلم‌هایی همچون پایتخت بوده و اجرای صحنه‌های انفجار آسیب‌هایی به سازه بنا وارد کرده بود.

او درباره کار‌هایی که در رابطه با این بنا در حال انجام است، بیان کرد: از ابتدای سال ۱۴۰۰، ما امکان ورود به کارخانه و سایت آن را پیدا کردیم و در ابتدا موضوعاتی مرتبط با ساماندهی این عرصه مطرح شد.

حاجی علی اکبری خاطرنشان کرد: سایت کارخانه با محوطه دانشگاه آزاد واحد یادگار امام، به صورت یک محوطه یکپارچه بود چرا که در ابتدا، ساختمان دانشگاه، جزئی از ساختمان کارخانه سیمان ری بوده و با واگذاری به دانشگاه آزاد، به یک واحد آموزشی تبدیل شده است و برای مستقل شدن سایت کارخانه از محوطه دانشگاه، دیوارکشی بین این دو سایت انجام شد.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران درباره برنامه‌های اجرایی برای این بنا اظهار داشت: کار‌ها و عملیات مورد نیاز در سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم بندی شد.

او گفت: در فهرست کار‌های کوتاه مدت، مستندسازی و فهرست برداری از تمام اموال و اشیا کارخانه انجام و در طرح کوتاه مدت دوم، طرح نورپردازی کارخانه از طریق مشاوره تعیین شد که بعد از تصویب وزارت میراث فرهنگی، طرح نورپردازی اجرایی خواهد شد.


حاجی علی اکبری درباره تبدیل کارخانه سیمان به موزه صنعت افزود: اقدامات حفاظتی ساختمان معروف به دیزل ژنراتور، قبل از بقیه ساختمان‌ها انجام خواهد شد. با مشورت با متخصصان راه‌اندازی موزه، ساختمان معروف به دیزل ژنراتور برای موزه سیمان در نظر گرفته شد.

او درباره اهداف بلند مدت برای بازآفرینی کارخانه اظهار داشت: برنامه‌ای راهبردی جهت تبدیل این عرصه به یک مجموعه فرهنگی، اجتماعی و گردشگری، تدوین شده است، اما شهرداری تهران به تنهایی قادر به انجام این کار نیست و نیاز به منابع مختلف از نهاد‌های عمومی و خصوصی دارد.

مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران درباره قابلیت‌های مجموعه مورد نظر اضافه کرد: این سایت ظرفیت‌های گوناگونی از جمله استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان و کار‌های اشتراکی را دارد و همچنین بخش‌هایی از این عرصه می‌تواند به عنوان استودیو فیلم سازی مدنظر گرفته شود.

در تازه‌ترین اظهار نظر، اما او اعلام کرده است که اقدامات اجرایی را برای بازآفرینی کارخانه سیمان ری شروع کرده‌ایم و طبق برنامه قرار است فاز نخست آن تا پایان شهریور به نتیجه برسد.

حاجی علی اکبری خاطرنشان کرد: در آنجا ۳پروژه در دست اقدام است؛ یکی راه‌اندازی موزه صنعت سیمان که در یکی از ساختمان‌ها عملیات اجرایی‌اش پیگیری می‌شود، مورد بعدی ایجاد فضایی برای استقرار شرکت‌ها و گروه‌های خلاق و شرکت‌هایی که در آن حوزه‌های دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند و دیگری هم ایجاد فضای رویدادمحور و تعاملی برای برگزاری رویداد‌های اجتماعی و فرهنگی. امیدواریم هر۳مورد تا پایان تابستان ۱۴۰۱به نتیجه برسد و بهره‌برداری شود.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) تهران