سه راهکار برای رفع معضل کمبود لوکوموتیو

به گزارش می‌متالز، در همین راستا مدیر عامل توکاریل ضمن ارائه راهکار در خصوص حل مشکل کمبود لوکوموتیو گفت: برای حل این معضل باید سه راهکار کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت مورد توجه بخش حاکمیتی در حوزه ریلی قرار گیرد؛ این سه راهکار شامل «توجه به تولید داخل و ثبت سفارش داخلی»، «تعمیرات لوکوموتیو‌های متوقف» و «تامین فوری لوکوموتیو از خارج کشور به صورت کوتاه و محدود» است.

محسن سعیدبخش افزود: پیشنهاد می‌شود شرکت راه آهن یا لوکوموتیو‌های مستعمل و سرد را به صورت قرارداد BOT به بخش خصوصی واگذاری کامل کند یا لوکوموتیو‌های تعمیراتی را در برنامه تعمیراتی قرار دهد تا بر اساس برنامه زمان‌بندی در چرخه بهره‌برداری قرار گیرند. نکته دیگر این است که به شرکت‌های تولیدکننده داخلی باید توجه ویژه شود تا نیازمندی‌های قطعات توسط شرکت‌های داخلی سفارش داده شود. برای اطلاع از موانع و مشکلات حمل‌ونقل ریلی و شرکت‌های مالک واگن با وی گفتگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

مشکلاتی که باعث کاهش بهره‌وری شرکت‌های مالک واگن می‌شوند، چیست؟

معضل کمبود لوکوموتیو، واگن‌های حاوی بار را زمین‌گیر می‌کند. در حال حاضر نزدیک به هزار دستگاه واگن شرکت توکاریل در منطقه شرق کشور و یزد متوقف شده که امیدواریم با دستور مساعد مدیرعامل شرکت راه‌آهن این واگن‌ها به حرکت درآید. به هر روی توقف واگن‌ها می‌تواند به اقتصاد کشور صدمه وارد کند. برای مثال زمانی که مواد اولیه مانند کنسانتره و گندله به خطوط شرکت‌های تولید‌کننده فولاد نرسد می‌تواند تولید فولاد را با مشکل مواجه و منجر به عرضه کمتر فولاد در بازار شود.

از طرف دیگر این موضوع می‌تواند در افزایش قیمت محصول تولیدی اثرگذار باشد. در این میان برخی از شرکت‌هایی که در پایین‌دستی صنعت فولاد بوده و از محصولات تولیدی آن‌ها استفاده می‌کنند نیز دچار چالش شده و تولید در آن بخش‌ها کاهش می‌یابد.

نکته بعدی این است که زیرساخت‌های ریلی کشور محدود بوده و نیازمند توسعه است. این موضوع می‌طلبد که شبکه مویرگی در سطح کشور ایجاد و اطلس خطوط راه‌آهن کشور توسط مسوولان کشور ترسیم شود تا بر اساس آن احداث خطوط مویرگی و اتصال خطوط ریلی به چشمه‌های بار مانند معادن و شهرک‌های صنعتی صورت گیرد. اگر بار‌ها به جای جاده توسط ریل حمل شود، می‌تواند اثرات مطلوبی از جمله سالم رسیدن محصول به مقصد، کاهش هزینه‌ها، کاهش مصرف سوخت، کاهش حوادث جاده‌ای و به تبع آن کاهش تعداد کشته‌شدگان و مصدومان را در کشور داشته باشد. جدای این مباحث حمل‌ونقل ریلی یک صنعت سبز محسوب شده و باید به آن توجه ویژه و کافی شود. از طرف دیگر در دو سال گذشته با کمبود بار‌های معدنی به ویژه گندله و کنسانتره مواجه شدیم. علت این موضوع این است که بخشی از استحصال مواد معدنی کاهش یافته از طرف دیگر بخشی از معادن، مصرف‌کننده مواد معدنی شده‌اند، زیرا خام‌فروشی نداشته باشند. به عنوان نمونه مجتمع معدنی چادرملو بخشی از بار معدنی خود را به صورت روزانه به سمت اردکان حمل می‌کند. حجم سرمایه‌گذاری که توسط بخش خصوصی در قسمت ریلی صورت می‌گیرد، نگاه ویژه مسوولان را می‌طلبد تا این گونه فعالیت‌ها را توجیه‌پذیر کند. در این میان اگر منافع بخش خصوصی در حد متعارف دیده شود قطعا می‌توانیم در سرمایه‌گذاری بخش‌های لوکوموتیو و واگن پیشرو باشیم تا بتوانیم سهم این بخش را در بازار حفظ کنیم. در حال حاضر نزدیک به یک‌سوم بار معدنی و نزدیک به یک‌چهارم بار ریلی کشور توسط «هلدینگ توکاریل» حمل می‌شود. با توجه به برنامه‌ریزی‌های مجموعه، همکاری و مساعدت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و بسیاری دستگاه‌های ذی‌ربط خواهیم توانست در حد توان نیاز کشور را از لحاظ سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی مرتفع کنیم.

طبیعی است که باید برای سرمایه‌گذار حاشیه سود مناسب در نظر گرفته شود تا علاوه بر بازده سرمایه‌گذاری، رغبتی برای فعالیت‌های آتی داشته باشد.

چه پیشنهادی برای افزایش بهره‌وری شرکت‌های مالک واگن دارید؟

برای بهره‌وری بیشتر باید شبکه ریلی کشور توسعه یافته و ادوات و ماشین‌آلات موردنیاز بخش ریلی تامین شود. از طرف دیگر قیمت حمل‌ونقل ریلی نباید با قیمت حمل جاده‌ای رقابت کند و باید برای صاحبان بار و تولیدکنندگان توجیه داشته باشد تا بار را به سمت حمل‌ونقل ریلی سوق دهند. در حال حاضر حمل‌ونقل جاده‌ای عوارض خاصی بابت استفاده از جاده پرداخت نمی‌کند، اما حمل‌ونقل ریلی بابت دسترسی به شبکه ریلی هزینه‌های کلانی پرداخت می‌کند بنابراین از مسوولان دولتی می‌خواهیم بخشی از هزینه‌های راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران را تقبل کنند. در این صورت فشار پرداخت هزینه‌هایی مانند حق دسترسی، نیروی کشش و افزایش سالانه آن از روی دوش بخش خصوصی برداشته می‌شود. زیرا این هزینه‌ها به ویژه هزینه حق دسترسی، قیمت تمام‌شده حمل بار‌های ریلی را افزایش می‌دهد که در نهایت منجر به افزایش قیمت تمام‌شده کالا می‌شود. در این میان نیاز است با مساعدت مسوولان، متوسط سرعت بازرگانی در بخش ریلی از ۵/ ۳ کیلومتر بر ساعت که عدد پایینی است افزایش یافته و به سرعت حمل بازرگانی بین‌المللی نزدیک‌تر شویم.

پیشنهاد شما به مسوولان برای حل مشکل کمبود لوکوموتیو چیست؟

برای حل این معضل باید سه راهکار کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت مورد توجه بخش حاکمیتی در حوزه ریلی قرار گیرد؛ این سه راهکار شامل «توجه به تولید داخل و ثبت سفارش داخلی»، «تعمیرات لوکوموتیو‌های متوقف» و «تامین فوری لوکوموتیو از خارج کشور به تعداد محدود» است. پیشنهاد می‌شود شرکت راه آهن یا لوکوموتیو‌های مستعمل و تعمیراتی را به صورت قرارداد BOT به بخش خصوصی واگذاری کامل کند یا لوکوموتیو‌های سرد را در برنامه تعمیراتی قرار دهد تا بر اساس برنامه زمان‌بندی در چرخه بهره‌برداری قرار گیرند. نکته دیگر این است که به شرکت‌های تولیدکننده داخلی باید توجه ویژه شود تا نیازمندی‌های قطعات توسط شرکت‌های داخلی سفارش داده شود.

در این راستا شرکت توکا ریل تعداد ۱۲ دستگاه لوکوموتیو از شرکت مپنا خریداری کرده و در اواخر سال گذشته نیز برای خرید ۵۰ دستگاه لوکوموتیو جدید توسط فولاد مبارکه قرارداد منعقد شده تا از ظرفیت بخش‌خصوصی در این بخش استفاده شود.

پیشنهاد سوم این است که به منظور عبور از بحران کمبود لوکوموتیو تعدادی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ دستگاه لوکوموتیو با قدرت۴۰۰۰ اسب بخار به بالا به صورت فوری، از خارج کشور توسط بخش خصوصی خریداری شود و بقیه نیاز کشور توسط تولیدکنندگان داخلی تامین شود.

هلدینگ توکاریل مشتمل بر چه مجموعه‌هایی است؟

مجموعه هلدینگ توکاریل از نظر تعداد واگن بزرگ‌ترین مجموعه حمل‌ونقلی کشور بوده و دارای حدود ۵۵۰۰ دستگاه واگن است. توکاریل در چهار سال گذشته رتبه اول بهره‌وری را در راه آهن جمهوری اسلامی به دست آورده و بزرگ‌ترین شریک تجاری راه‌آهن جمهوری اسلامی است.

این شرکت تنها دارنده واگن‌های شش‌محوره بوده و بیشترین حمل بار معدنی و کنسانتره و گندله را برای مجموعه فولاد مبارکه از معادن سنگان، چادرملو و گل‌گهر به سمت فولاد مبارکه و فولاد صبا حمل می‌کند. فولاد مبارکه یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران و سهامداران توکاریل است. این هلدینگ از مجموع پنج شرکت شامل شرکت‌های «توکاریل»، «آسیا سیر»، «توکا کشش»، «فنی مهندسی بهین ریل» و «راهوار نیرو» تشکیل شده است.

به طور کلی شرکت «توکاریل» تعداد ۱۹۲۰ واگن لبه بلند شش‌محوره، ۹۵ دستگاه واگن لبه کوتاه چهار‌محوره و تعداد شش دستگاه لوکوموتیو سنگین و چهار دستگاه لوکوموتیو مانوری دارد.

شرکت دیگر این هلدینگ یعنی شرکت «آسیا سیر ارس» دارای حدود ۱۷۵۰ دستگاه انواع واگن است که با شرکت‌های ملی مس، فولاد هرمزگان و فولاد مبارکه برای حمل مواد اولیه و محصولات ساخته شده همکاری می‌کند. شرکت بعدی «توکا کشش» بوده که ۹۵۱ دستگاه واگن فله‌بر دارد و در حال حاضر با شرکت بازرگانی دولتی ایران برای حمل گندم، جو و کالا‌های اساسی به اقصی نقاط کشور فعالیت دارد.

شرکت چهارم این هلدینگ «فنی مهندسی بهین ریل» بوده که مسوولیت تعمیرات اساسی واگن‌ها و خطوط ریلی را به عهده دارد. همچنین شرکت «راهوار نیرو آریا» ۲۶ دستگاه لوکوموتیو دارد که ۷۵ درصد سهام آن متعلق به «توکاریل» است.

منبع: دنیای اقتصاد