سنگ و معدن ظرفیتی مغفول برای اشتغال پایدار در لرستان/ ذخایر زیرزمینی گنجی پنهان برای آبادانی استان

به گزارش می‌متالز، ذخایر سنگ‌های ساختمانی جهان به حدود ۲۱ میلیارد تن می‌رسد و ایران در زمره ۱۰ تولیدکننده و صادرکننده برجسته سنگ تزئینی در جهان محسوب می‌شود.

ایران با تولید و صادرات سنگ تزئینی در جهان نتوانسته با عبور از خام‌فروشی به ارزش‌افزوده مناسب برسد و سهم تولیدات معدنی را در درآمد ناخالص ملی بر مبنای توانمندی این بخش به‌طور کامل ارتقاء دهد.

لرستان با وجودی که به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید سنگ و معدن در ایران محسوب می‌شود، اما بیشترین میزان صادرات سنگ این استان به‌صورت خام و توسـط واسـطه‌ها انجام می‌شود، به‌گونه‌ای که این موضوع صنعت سنگ لرستان و وضعیت اشتغال در این بخش را به مخاطره انداخته است و مطابق آمار بیش از ۷۰ درصد سنگ لرستان خام‌فروشی می‌شود.

خام‌فروشی سنگ، عدم سرمایه در گردش، عدم فرآوری سنگ‌های تولیدی، دستگاه‌های معیوب و قدیمی، فعالیت سنتی و فله‌ای واحد‌های سنگ‌بری و بالا بودن ضایعات در استانی که سه درصد سنگ دنیا را در اختیار دارد موجب شده تا ۶۰ درصد سنگ لرستان با قیمت پایین و به‌صورت خام صادر و ارزش‌افزوده این صنعت نصیب غیر بومی‌ها و خارجی‌ها شود.

صنعت سنگی که می‌تواند منشأ اشتغال، تولید و توسعه لرستان باشد در باتلاق مشکلات مالی برای بقا و ماندن در میدان رقابت در حال تقلاست.

انتقاد رئیس‌جمهور از خام‌فروشی سنگ

توانمندی‌های لرستان در حوزه سنگ از یک سو و مشکلات پیش روی توسعه این صنعت از سویی دیگر سبب شد تا رئیس‌جمهور هم در سفر اخیر خود به این استان در ۱۹ آذرماه ۱۴۰۰ از خام‌فروشی سنگ لرستان انتقاد کند.

آیت‌الله رئیسی اشاره به مساله سنگ‌های لرستان گفت: مطالعات جدی در پژوهشکده‌ها باید نسبت به این معادن و ذخایر ارزشمند داشته باشیم چراکه این ظرفیت یک امکان بسیار عالی است.

وی با تأکید بر اینکه برخی کشور‌ها به‌نام صنعت و صادرات سنگ شناخته می‌شود، اما چرا در کشور ما خام‌فروشی شود، تصریح کرد: باید پژوهشکده‌ها و دانشکده‌ها در این رابطه کار کنند و یک پژوهشکده خاصی داشته باشیم که سنگ استان لرستان را بررسی کند و بتوانیم در این رابطه یک افزایش بهره‌وری داشته باشیم که وضعیت به این شکل ناراحت‌کننده نباشد.

لرستان در بخش فرآوری سنگ‌های معدنی لنگ می‌زند

احمد شریفی دبیرکل انجمن سنگ ایران نیز با اشاره به لزوم ایجاد پایانه صادرات سنگ تزیینی کشور و با اشاره به ظرفیت‌های سنگ لرستان، عنوان کرد: معدن یکی از بهترین انواع سنگ‌ها با نام گوهره در این استان وجود دارد.

وی افزود: معادن موجود در لرستان نسبتا قابل قبول است، اما در بخش فرآوری در این استان لنگ می‌زنیم و نیاز است که مجتمع‌های بزرگ فرآوری باشد تا برای یکی از نقاط ایجاد پایانه روی لرستان حساب باز کرد.

دبیرکل انجمن سنگ ایران عنوان کرد: ایجاد پایانه صادراتی در لرستان با وجود مشکلات پیش روی سنگ این استان و با توجه به نبود واحد‌های فرآوری توجیهی ندارد.

وی با اشاره به خصوصی‌بودن صنعت سنگ، بیان کرد: ۹۹ درصد این صنعت توسط بخش خصوصی اداره می‌شود و دولت در این صنعت حضور ندارد، چون واحد‌های بزرگی در این بخش وجود ندارد.

شریفی گفت: چنانچه عزم خوبی از طرف وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت وجود داشته باشد و معدن‌داران را تشویق کند که واحد‌های فرآوری ضایعات ایجاد کنند می‌توانیم شاهد اتفاقات خوبی در این بخش باشیم.

فرسوده‌بودن ماشین‌آلات و تجهیزات معادن

دبیرکل انجمن سنگ ایران تصریح کرد: اکثر معادن فعال ما در بخش امکانات و تجهیزات دچار مشکل است و ضعف کمبود ماشین‌آلات مورد نیاز باعث شده که هم راندمان و هم کیفیت تولید این معادن پایین بیاید و بخشی از آن‌ها را از اختصاصی‌بودن خارج کند.

شریفی اظهار داشت: کمبود ماشین‌آلات و فرسوده‌بودن آن‌ها (سن متوسط برخی ماشین‌آلات بیش از ۲۵ سال است) در بسیاری از معادن از مهم‌ترین معضلاتی است که در بخش تولید سنگ‌های تزئینی با آن مواجه هستیم که باید با پرداخت تسهیلات و واردکردن ماشین‌آلات و تجهیزات روز موردنیاز حمایت شود.

وی افزود: ماشین‌آلات سنگین مورد نیاز معادن آن‌قدر گران شده‌است که اگر معدنی بخواهد تجهیز شود به عددی در حدود ۲۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که با توجه به رقم بالای موردنیاز در صورت تأمین، هزینه تمام‌شده تولید را بالا می‌برد.

لرستان دومین استان استخراج‌کننده سنگ کشور

ایرج نیک‌پی رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی لرستان در استارتاپ ضایعات سنگ که در آذرماه سال ۱۴۰۰ در این دانشگاه انجام گرفت از ضایعات‌شدن سالانه ۷۲۰ هزار تن سنگ مرغوب و باکیفیت در این استان خبر داد و گفت: لرستان دومین استان از جهت استخراج انواع سنگ در کشور است.

وی با بیان اینکه ۳ میلیون تن سنگ ساختمانی و تزئینی سالانه از معادن لرستان استخراج می‌شود، افزود: چنانچه بتوانیم ضایعات سنگ لرستان را به حداقل برسانیم گام بزرگی از نظر اقتصادی، فرهنگی و برداشته‌ایم.

علی شیخ‌مرادی رئیس اداره صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان نیز با اشاره به اینکه میزان ذخایر سنگ این استان ۱۲ درصد کل سنگ کشور است، اظهار داشت: میزان ذخایر سنگ لرستان ۶۸.۵ میلیون تن و میزان استخراج سالیانه هم یک میلیون ۲۶۹ هزار تن است.

وی با بیان اینکه تعداد ۸۴۶ نفر به‌صورت مستقیم در معادن سنگ لرستان اشتغال دارد، افزود: ۱۱۹ معدن سنگ در این استان وجود دارد که تعداد ۴۶ واحد از آن‌ها فعال و ۷۳ واحد نیز غیرفعال است.

شیخ‌مرادی با اشاره به اینکه مساحت کل محدوده‌های معدنی لرستان ۱۰۱۹ کیلومترمربع است، عنوان کرد: ۲۳۶ کارخانه فرآوری (سنگ‌بری) در این استان وجود دارد که میزان ظرفیت اسمی آن‌ها ۱۱ میلیون تن و میزان ظرفیت واقعی (عملی) این کارخانجات ۵۵۰ هزار تن بوده که معادل تنها ۵۰ درصد ظرفیت اسمی است.

اختصاص ۱.۵ درصد صادرات سنگ کشور به لرستان

وی با بیان اینکه میزان اشتغال واحد‌های سنگ‌بری ا لرستان ۲۱۰۰ نفر به‌صورت مستقیم است، بیان کرد: صادرات سنگ این استان به‌صورت خام و اسلب (برش خورده) است که میزان ۴۶۸۳ تن به ارزش یک میلیون و ۵۴۸ هزار و ۴۳۳ دلار در سال ۱۳۹۹ بوده که معادل ۱.۵ درصد صادرات کشور است.

رئیس اداره صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان ارزش‌افزوده سنگ‌های استخراجی این استان را بالغ بر ۶۰۰ میلیارد تومان در سال عنوان و تصریح کرد: حداقل ۴۰ درصد یعنی معادل ۲۴۰ میلیارد تومان در صورت فرآوری همه سنگ‌های استخراجی لرستان به رقم فوق اضافه می‌شود و ارزش‌افزوده سنگ‌های استخراجی این استان به ۸۴۰ میلیارد تومان در سال می‌رسد.

وی با اشاره به میزان ضایعات سنگ در معادن لرستان گفت: میزان ضایعات سنگ در معادن این استان بالغ بر ۳۰ درصد و در واحد‌های فرآوری به‌ویژه واحد‌های سنگ‌بری سنتی بالغ بر ۴۰ در صد است.

شیخ مرادی اظهار داشت: بالغ بر ۵۰ واحد سنگ‌بری لرستان یا غیرفعال بوده و یا ماشین‌آلات آن‌ها فرسوده است که برنامه سازمان صنعت و معدن استان احیا و بازسازی این واحد‌های سنگ‌بری است.

وی افزود: تسهیلات ارزان‌قیمت سرمایه ثابت از سال گذشته تاکنون جهت بازسازی و نوسازی این واحد‌ها در دسترس نبوده و تلاش سازمان اخذ یک ردیف اعتباری خاص جهت احیای این واحدهاست که در این صورت حداقل ۲۰ درصد از ظرفیت سنگ استخراجی لرستان فرآوری می‌شود.

فرسودگی ماشین‌آلات سنگ‌بری‌های لرستان

وی با اشاره به مهم‌ترین مشکلات صنعت سنگ لرستان، تصریح کرد: فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات واحد‌های سنگ‌بری و عدم امکان نوسازی آن‌ها به‌دلیل بالابودن قیمت تجیهزات و ماشین‌آلات به‌ویژه تجهیزات خارجی، اجاره بالای ماشین‌آلات معادن، عدم وجود نیروی انسانی ماهر از جمله مهم‌ترین این مشکلات است.

شیخ‌مرادی مشکل تأمین مواد اولیه (سنگ خام) به‌دلیل عدم توانایی واحد‌های معدنی در استخراج سنگ کوپ با کیفیت بالا، هزینه بالای حمل‌ونقل سنگ خام و عدم وجود مشوق‌های بیمه‌ای و مالیاتی را دیگر از مهم‌ترین مشکلات پیش روی صنعت سنگ لرستان برشمرد.

وی با اشاره به کشور‌های مقصد صادرات سنگ لرستان افزود: سنگ‌های تولیدی این استان به عراق، اسپانیا، قطر، امارات متحده عربی، روسیه، رومانی، ایتالیا، قزاقستان و ترکیه صادر می‌شود.

لزوم توجه به ظرفیت سنگ لرستان

رئیس اداره صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان عنوان کرد: در صورت استفاده کامل از ظرفیت سنگ این استان و به‌ویژه شهرستان خرم‌آباد و دوره چگنی ضمن فعال‌سازی تمام واحد‌های سنگ‌بری، اشتغال این واحد‌ها حداقل ۵۰ درصد افزایش می‌یابد و ارزش‌افزوده سنگ‌های استخراجی لرستان نیز به یکهزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در سال می‌رسد.

به گفته کارشناسان سنگ اگر مشکلات کلیه معادن و واحد‌های سنگبری لرستان برطرف شود می‌توان به ایجاد اشتغالی ۵ هزار نفری در بخش صنعت سنگ این استان امیدوار بود.

ظرفیت لرستان در بخش سنگ و وجود واحد‌های معدنی بی‌نظیر در این استان، توجه به مشکلات تولیدکنندگان این بخش و تلاش برای رفع آن‌ها از طریق پرداخت تسهیلات مناسب می‌تواند ارزش‌افزوده و اشتغال بسیار مناسبی برای لرستان ایجاد کند و توجه بازار‌های جهانی را بیش‌ازپیش به ظرفیت‌های سنگ این استان جلب و باز شدن در‌های صادرات و ارزآوری را به‌روی سنگ‌های لرستان به‌همراه داشته باشد.

منبع: خبرگزاری تسنیم