بهبود کارآیی بازار روانکار‌ها با جراحی قیمتی

به گزارش می‌متالز، قیمت جهانی این فرآورده در ماه‌های اخیر، با توجه به افزایش قیمت نفت‌خام به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، با نوسان‌هایی مواجه شده است. همچنین در داخل تولیدکنندگان معتقدند، بهای لوب‌کات با قیمت روغن پایه که ماده اولیه تولید روغن‌موتور است تناسب ندارد و همین موضوع سبب ایجاد ناهماهنگی در عرضه این محصولات و گاه ضرر پالایشگاه‌ها می‌شود. فعالان این حوزه اعتقاد دارند که اگر شیوه فرمول‌گذاری قیمتی لوب‌کات و روغن‌پایه را تغییر دهند تا بهای این دو محصول متاثر از بهای یکدیگر باشند، تاثیر مثبتی بر عرضه این فرآورده‌ها خواهد داشت. در این خصوص، با امیرحسام خرازی، از کارشناسان صنعت فرآورده‌های نفتی مصاحبه‌ای انجام شد.

بهبود کارآیی بازار روانکار‌ها با جراحی قیمتی

وی می‌گوید: قیمت لوب‌کات وابسته به نرخ جهانی نفت است که به‌دلیل تحولات اخیر در روسیه و کاهش عرضه در کانال افزایشی قرار گرفته است. همچنین انجمن صنفی پالایشگاه میانگین قیمتی دو هفته یا ماهانه نرخ HSFO را در محاسبه ارزش برش روغن مدنظر قرار می دهد. HSFO از سال ۲۰۲۰ که استفاده از آن برای سوخت در صنعت حمل و نقل دریایی ممنوع شد، به دلیل کاهش تقاضا روند کاهشی قیمت را در پیش گرفت. خرازی ادامه داد: از اوایل سال گذشته میلادی این امر به وضعیت عادی برگشت و در نرخ‌های ۳۰۰ تا ۴۰۰دلار شروع به نوسان کرد. البته شروع فصل سرما و افزایش تقاضا برای سوخت و اتفاقات دیگر موجب شد تا بهای آن مجددا به محدوده ۷۰۰ تا ۸۰۰دلار به ازای هر تن برسد. با توجه به شروع فصل گرما و کاهش تقاضا برای سوخت، انتظار شیب نزولی در بهای HSFO را داریم. البته ممکن است کاهش عرضه از سمت ایران یا سایر تامین‌کنندگان را در منطقه داشته باشیم یا تحولات نفتی روسیه سبب افزایش قیمت انرژی و به تبع آن، روند صعودی در بهای این فرآورده شود.

وی افزود: متغیر بعدی که تعیین‌کننده قیمت نهایی لوب‌کات در داخل است، میانگین نرخ ارز نیمایی است. در حال حاضر، این ارز بالای ۲۶‌هزار تومان است؛ اما چشم‌انداز منفی به ادامه مذاکرات برجام در جامعه و همچین تصمیم دولت مبنی بر کاهش اختلاف قیمت بین ارز آزاد و نیمایی موجب شده است تا پیش‌بینی‌ها به سمت افزایش نرخ این ارز باشد. اگر این افزایش رخ دهد، حتی با وجود روند کاهشی در قیمت HSFO برآیند این دو اثر افزایشی خواهد بود و شاهد رشد قیمت لوب‌کات در بازار داخلی خواهیم بود.

ناسازگاری قیمت‌ها؛ مشکل اصلی بازار

خرازی معتقد است، عدم‌تناسب بین قیمت HSFO، لوب کات و روغن پایه از دیگر مسائلی است که می‌تواند در این بازار مشکل ساز باشد و اشتیاق تولیدکننده برای عرضه مناسب را از بین ببرد. وی در ادامه افزود: مدیران چهار پالایشگاهی که لوب‌کات را در بورس‌کالا ایران تامین می‌کنند، همچنین انجمن پالایشگاه‌های روغن ساز مصمم هستند تا از طریق وزارت صنایع، وزارت نفت، سازمان حمایت و انجمن صنفی پالایشگاه‌ها نحوه فرمول‌گذاری قیمت را تغییر دهند؛ زیرا در محاسبه قیمت نهایی لوب‌کات‌ها تنها بهای HSFO به‌عنوان فرآورده نفتی در نظر گرفته می‌شود، در صورتی‌که نرخ لوب‌کات‌ها به‌عنوان ماده اصلی در تولید روغن‌پایه باید با قیمت این روغن نیز همنوایی داشته باشد. خرازی گفت: در حال حاضر، بهای لوب‌کات همان‌طور که اشاره شد، از حاصل‌ضرب نرخ دلاری HSFO و میانگین قیمت ارز نیمایی با درصدی تعدیل محاسبه می‌شود.

قیمت روغن‌پایه نیز متاثر از نرخ دلاری روغن‌پایه و میانگین قیمت ارز نیمایی است. حال بهای جهانی روغن پایه و HSFO بسیاری از اوقات از یک‌روند پیروی نمی‌کند. برای مثال اگر عرضه سوخت افزایش پیدا کند، قیمت HSFO کاهش می‌یابد؛ اما ممکن است همزمان به دلیل کاهش عرضه روغن‌پایه در منطقه، این فرآورده نفتی با افزایش نرخ مواجه شود؛ در نتیجه نرخ ریالی عرضه روغن پایه در بورس‌کالا هم افزایش پیدا می‌کند و شرکت‌های دولتی با حاشیه سود بسیار بالایی این روغن را می فروشند. البته برعکس این موضوع هم اتفاق می‌افتد.

وی گفت: در حال حاضر، قیمت لوب‌کات حدود ۱۸‌هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم است که رقم بسیار بالایی است و به‌خاطر افزایش نرخ دلار و همین طور قیمت بالای HSFO رخ داده است. از طرفی بهای روغن‌پایه حدود ۲۵‌هزار تومان به ازای هرکیلوگرم است؛ یعنی نسبت به لوب‌کات حدود ۳۰ تا ۴۰‌درصد افزایش نرخ دارد و در این شرایط عرضه روغن پایه در این قیمت برای پالایشگاه‌های روغن ساز مطلوب نیست؛ زیرا حاشیه سود بسیار پایینی دارند و گاه دچار ضرر می‌شوند. این کارشناس بازار روانکار ادامه داد: در واقع ارزش گذاری مناسب زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت روغن پایه حدود دوبرابر لوب‌کات باشد؛ زیرا نصف لوب‌کات مصرفی در پالایشگاه‌ها به روغن پایه تبدیل می‌شود؛ اما اگر فرمول قیمت‌گذاری را در این حوزه اصلاح کنیم، مطمئنا موجب افزایش عرضه از سمت تولیدکنندگان می‌شود.

خرازی افزود: در حال حاضر چهار پالایشگاه روغن‌ساز کشور مجوز ۲۵‌درصد افزایش قیمت را گرفته‌اند؛ اما همچنان عرضه در بازار روغن‌موتور و روغن پایه به اندازه نیاز بازار نیست؛ زیرا ۲۵‌درصد افزایش قیمت هم برای پالایشگاه‌ها به منظور تولید روغن‌موتور به‌صرفه نیست. اگر بخواهیم مقایسه کنیم، بهای لوب‌کات از قیمت حدود ۴‌هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در سال‌های قبل به حدود ۱۸‌هزار تومان رسیده که این امر به معنای افزایش چهار تا پنج‌برابری است؛ اما قیمت روغن‌موتور هنوز دوبرابر هم نشده است. یعنی لوب‌کات که فرآورده تولید داخل و خوراک پالایشگاه روغن‌سازی است و به تبع آن قیمت تمام‌شده روغن‌پایه را تعیین می‌کند، تغییر چهاربرابری داشته است. وی ادامه داد: قیمت مواد اولیه تولید روغن‌موتور و روانکار‌ها مثل روغن‌پایه گروه‌های ۲ و ۳ به‌دلیل کمبود عرضه و افزایش نرخ دلار در شرایط پسا‌کرونایی، رشد تورم جهانی، افزایش قیمت سوخت و به تبع آن افزایش هزینه‌های حمل ونقل، در جهان افزایشی بوده است؛ درنتیجه تولیدکننده داخل نیز این مواد اولیه وارداتی را با قیمت بالاتری تهیه می‌کند.

بهبود فرمول‌گذاری قیمتی چاره کار است

خرازی در خصوص پیش‌بینی قیمت لوب‌کات و روانکار‌ها در آستانه فصل گرما می‌گوید: با تمام این اوصاف باید در تابستان شاهد کاهش عرضه روغن‌موتور یا چالش‌های قیمتی باشیم؛ زیرا بازار تشنه این افزایش قیمت است و بهای روغن پایه عرضه‌شده در بورس‌کالا با لوب‌کاتی که در پالایشگاه عرضه می‌شود، همخوانی ندارد. مسوولان باید تصمیمی در مورد فرمول قیمت لوب‌کات، فرمول قیمت روغن پایه یا یارانه افزایش قیمت روغن‌موتور بگیرند. این سه‌آیتم باید متناسب با یکدیگر پیش بروند.

این کارشناس اضافه کرد: می‌توان به جای تصویب افزایش قیمت روغن موتور از سمت سازمان حمایت، اصلاح فرمول قیمتی لوب‌کات و روغن پایه را در دستور کار قرار داد. اگر فرمول قیمت این دو کالا اصلاح شود، روغن‌موتور به‌عنوان محصولی استراتژیک که ساخت داخل است، می‌تواند با یارانه دولتی و قیمت رقابتی و معقول عرضه شود تا مصرف‌کننده نیز به خاطر افزایش قیمت دچار مشکل نشود. درحال حاضر سیاست‌های دولت در ماه‌های پیش‌رو در زمینه تعیین قیمت بسیار تاثیرگذار هستند و اصلاح فرمول قیمت پایه لوب‌کات می‌تواند به ما کمک کند تا افزایش قیمت‌هایی را که ناشی از افزایش نرخ HSFO و نوسانات ارز نیماست، تاحدی مدیریت کنیم و رونقی به بخش خصوصی بدهیم؛ زیرا وقتی قیمت تمام‌شده روغن‌پایه برای بخش خصوصی ارزان‌تر شود، قطعا موجب رشد تولید این بخش و رقابت بهتر می‌شود.

منبع: دنیای اقتصاد