به دنبال ایجاد ارزش افزوده در زنجیره فولاد هستیم/ اجرای پروژه بزرگ فولادی بدون اخذ وام

‌می‌متالز - یکی از راه‌های توسعه‌یافتگی کشورها، تکمیل زنجیره‌های تولید و ایجاد ارزش افزوده حداکثری است و از این رو، کشور‌های توسعه‌یافته بیشتر روی محصولات نهایی و های‌تک، تکیه می‌کنند که توانسته‌اند سهم قابل توجهی از اقتصاد دنیا را از آن خود سازند.

به گزارش می‌متالز، در این زمینه لازم است که صنعت فولاد کشور نیز با توجه به مزیت‌ها و پتانسیل‌های موجود، به سمت توسعه محصولات نهایی و ایجاد ارزش افزوده بیشتر در این صنعت حرکت کند. در این رابطه با حسین کاظمی‌مهر، نایب رئیس هیات مدیره شرکت مجتمع فولاد و نورد آسین ابهر به گفتگو نشسته ایم که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:

وضعیت صنعت فولاد کشور را در حال حاضر چگونه ارزیابی می‌کنید و این صنعت در چه شرایطی قرار دارد؟

صنعت فولاد در کشور ما جزو صنایع پیشرو است و شرایط چندان نامناسبی ندارد. همچنین کشور ما یکی از مناطق دارای شرایط مساعد جهت سرمایه‌گذاری و پیشرفت در این صنعت است. در صنعت فولاد باید دو عامل در کنار هم دیده شوند. نخست آنکه سیاست‌گذاری‌های کلی در این صنعت با سرعت تصحیح شوند؛ به این صورت که دولت در صنعت فولاد به طور مستقیم دخالت نکند و تنها برای این صنعت به صورت ناظر باشد. موضوع دیگر برای پیشرفت صنعت فولاد تقویت زیرساخت‌ها است و دولت به تقویت زیرساخت‌ها کمک کند که در این زمینه متاسفانه طی چند سال گذشته به آن توجهی نشده بود و زیرساخت‌ها متناسب با پیشرفت صنعت، رشد نکردند. در حال حاضر کمبود زیرساخت‌هایی مانند گاز، برق، حمل و نقل برای همه صنایع به ویژه صنعت فولاد مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده‌اند.

اتفاق دیگری که وضعیت صنعت فولاد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، سیاست‌گذاری‌های لحظه‌ای است. در این زمینه نیز دولت باید از سیاست‌گذاری لحظه‌ای پرهیز کند. در همین حال زنجیره صنعت فولاد کشور به سمت تکمیل شدن و ایجاد ارزش افزوده بیشتر برود که برای این امر لازم است صنعت فولاد کشور دست از خام‌فروشی در حلقه‌های بالادست بردارد و بر خام‌فروشی کمتر بیش از گذشته نظارت شود. در ادامه محصولات زنجیره فولاد به سمت تکمیل شدن پس از حلقه‌های میانی یعنی ذوب و ریخته‌گری که بیشترین صادرات را انجام می‌دهند، برود و شاهد ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای صنایع تبدیلی و تکمیلی باشم. در این صورت شاهد رشد و شکوفایی روزافزون در این صنعت خواهیم بود.

توسعه در صنعت فولاد از چه اهمیتی برخوردار است و چرا باید استراتژی توسعه‌ای را در صنعت فولاد در پیش گرفت؟

کشور‌های مختلف برای توسعه در صنعت فولاد مسیر‌های متفاوتی را انتخاب می‌کنند. بسیاری از کشور‌های صنعتی مسیر توسعه کمی را گذرانده‌اند و دیگر تولید فولاد خود را افزایش نخواهند داد. این کشور‌ها بیشتر به سمت توسعه کیفی صنعت فولاد و تولید محصولات خاص در این صنعت رفته‌اند و صنایع های‌تک خود را فعال کرده‌اند. این مسیر برای کشور‌های در حال توسعه کاملا متفاوت است. این کشور‌ها توسعه کمی را در دستور کار قرار داده‌اند. ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه که صنایع های‌تک خود را فعال نکرده است، چاره‌ای ندارد جز اینکه صنایع سنگین خود همچون بخش معدن و صنایع معدنی به ویژه فولاد و حتی پتروشیمی خود را فعال کند، زیرا در این حوزه‌ها مزیت داریم. به دلیل مزیت‌های زیادی که در حوزه معدن و صنایع معدنی داریم، اگر دولت بتواند این بخش را تقویت کند، می‌توانیم در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم.

باید توجه داشت توسعه در صنعت فولاد زمانی اتفاق می‌افتد که بتوانیم از پتانسیل‌ها و امکانات موجود حداکثر بهره‌برداری را ببریم. ایران نیز با توجه به اینکه پتانسیل‌های معدنی قابل توجهی در سنگ‌آهن دارد، از مزیت فراوانی انرژی برخوردار بوده و همچنین در نقطه مناسبی از دنیا قرار گرفته است، هر بخش را که می‌تواند تقویت کند، باید به همان سمت برود و صنعت فولاد نیز یکی از همین بخش‌ها است. صنعت فولاد پایه صنایع دیگر به ویژه حوزه های‌تک به شمار می‌رود. در صورتی که توسعه صنعت فولاد به طور کامل رقم بخورد، می‌تواند به سمت صنایع های‌تک و توسعه کیفی این صنعت گام برداشت.

هر کشور به دنبال بهره‌برداری از مزیت‌های خود بوده و کشور ما هنوز به مزیت‌های صنایع های‌تک نرسیده است، زیرا از تکنولوژی‌های روز دنیا عقب مانده‌ایم. فولاد به عنوان یک صنعت منبع‌محور و مزیت‌محور به گونه‌ای است که می‌توانیم روی آن سرمایه‌گذاری کنیم و این صنعت می‌تواند پله‌ای برای رسیدن کشور ما به شرایط بهتر و توسعه بیشتر باشد.

چه هدف‌گذاری‌هایی برای توسعه در صنعت فولاد انجام شده است؟ به نظر شما با اتخاذ چه رویکردی توسعه در صنعت فولاد مطابق با اهداف و پیش‌بینی‌ها محقق می‌شود؟

سیاست‌گذاری‌ها برای صنعت فولاد کشور در سال‌های اخیر بسیار متغیر بوده است و اکنون نمی‌توان هدف‌گذاری مشخصی را از سوی دولت برای این صنعت مشاهده کرد. اگر سیاست‌گذاری و هدف‌گذاری صنعت فولاد کشور به طور واضح مشخص بود، کارخانه‌های فولادی یکی پس از دیگری تعطیل نمی‌شدند. به نظر می‌رسد دولت اکنون برای صنعت فولاد کشور هیچ سیاست مشخصی را دنبال نمی‌کند. البته شعار‌هایی مبنی بر حمایت از صنعت فولاد داده می‌شود، اما بهتر است بند از پای تولیدکنندگان فولاد باز شود. چالش‌هایی همچون قطعی برق و گاز و کمبود زیرساخت‌های حمل و نقل دست و پای فولادسازان را حتی برای فعالیت‌های روزمره بسته است و با این مشکلات نمی‌توان به اهداف و چشم‌انداز‌ها دست یافت. تولیدکنندگان فولاد اکنون به فکر فعالیت روزانه خود هستند و اجرای برنامه بلندمدت با توجه به کمبود زیرساخت‌ها کمی دور از ذهن به نظر می‌رسد.

توضیحاتی در خصوص تاریخچه و شکل‌گیری مجتمع فولاد و نورد آسین ابهر بفرمایید؟

با توجه به اینکه در گذشته چند واحد فولادی در اختیار داشتیم، تصمیم گرفتیم مواد اولیه را خود تولید کنیم. از این رو به دنبال تکمیل زنجیره فولاد هستیم. لازم به یادآوری است که یک واحد تولید ورق گالوانیزه و یک واحد تولید لوله فولادی در اختیار داشتیم. با توجه به کمبود مواد اولیه در کشور، این احساس نیاز در سهامداران و مدیران واحد‌های یاد شده به وجود آمد که به سمت تکمیل زنجیره و احداث واحد‌های بالادست صنایع مورد اشاره برویم. در نتیجه احداث واحد‌های نورد سرد، ورق گالوانیزه، ورق رنگی و لوله بدون درز در دستور کار قرار گرفت.

چه طرح‌هایی را برای این مجتمع در نظر گرفته‌اید؟ چه ظرفیتی خواهند داشت و هم‌اکنون در چه وضعیتی قرار دارند؟

برای مجتمع آسین ابهر مجوز احداث یک واحد نورد سرد به ظرفیت ۲۵۰ هزار تن را اخذ کردیم. در ادامه به دنبال احداث یک واحد ورق گالوانیزه به ظرفیت ۱۵۰ هزار تن، ورق رنگی به ظرفیت ۱۰۰ هزار تن و لوله بدون درز فولادی به ظرفیت ۲۵۰ هزار تن خواهیم بود. در این راستا زمین مورد نظر سال‌های قبل در استان زنجان خریداری شد و سه سال است که اجرای پروژه‌های یاد شده آغاز شدند. ناگفته نماند که اجرای همه پروژه‌ها را به یکباره آغاز نکردیم، بلکه فاز به فاز و واحد به واحد جلو می‌رویم.

فاز نخست مجتمع آسین ابهر مربوط به واحد لوله‌سازی است که ظرفیت آن در ابتدا ۱۴۰ هزار تن است و مقرر شد در این واحد لوله بدون درز فولادی برای مصارف نفت، گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع مهم تولید شود. سایز لوله‌ها در این واحد از دو تا ۶ اینچ خواهد بود. لازم به ذکر است که میزان تولید لوله‌های بدون درز در کشور ما بسیار کم بوده و دو تا سه شرکت در این حوزه فعالیت می‌کنند. در حالی که میزان مصرف بسیار بیشتر از میزان تولید است و به واردات این نوع لوله‌ها نیاز داریم. از این رو، احداث یک واحد تولید لوله بدون درز فولادی ضمن ایجاد ارزش افزوده بالا، می‌تواند بخش عمده‌ای از نیاز کشور به این محصول را برآورده و از واردات بی‌نیاز کند. نکته قابل توجه این است که در واحد لوله‌سازی، خط تولید لوله نسبت به سایر تولیدکنندگان این حوزه کامل‌تر شده است. در صورتی که شرایط مهیا باشد، امیدوار هستیم فاز نخست این واحد در اواخر مهر ماه یا اوایل آبان ماه سال جاری به بهره‌برداری برسد. در حال حاضر به دنبال رساندن کارخانه به مرحله تست‌های سرد و گرم هستیم و پس از اجرای موفقیت‌آمیز این تست‌ها، کارخانه به طور کامل به مدار تولید وارد خواهد شد. در همین حال گرد فولاد آلیاژی برای تولید لوله بدون درز مورد نیاز است که خوشبختانه این محصول در کشور ما توسط چندین فولادساز تولید می‌شود و نگرانی خاصی بابت تامین مواد اولیه نخواهیم داشت.

در حوزه نورد سرد و گالوانیزه نیز تعدادی از دستگاه‌ها و ماشین‌آلات خریداری شده‌اند، اما همان‌طور که گفته شد، قصد داریم پروژه‌ها را یکی پس از دیگری پیش ببریم؛ بنابراین اقدام خاصی در این حوزه‌ها به جز احداث زیرساخت‌ها و ساخت سوله انجام ندادیم و منتظر بهره‌برداری از فاز نخست مجتمع هستیم. ضمن اینکه در حوزه تجربه چندانی نداریم و با بهره‌برداری از فاز نخست، قصد داریم نیرو‌های مورد نظر را برای فاز‌های بعدی جذب کنیم و آموزش دهیم تا برای بهره‌برداری از نورد سرد مشکل خاصی نداشته باشیم. به محض اینکه پروژه لوله‌سازی به اتمام برسد که ارزش افزوده قابل توجهی دارد، پروژه نورد سرد با ظرفیت ۲۵۰ هزار تن را آغاز خواهیم کرد و پس از اتمام آن، پروژه ورق گالوانیزه به ظرفیت ۱۵۰ هزار تن و ورق رنگی به ظرفیت ۱۰۰ هزار تن را انجام خواهیم داد.

به طور تقریبی حدود ۸۰ درصد از تجهیزات و ماشین‌آلات مجتمع از خارج و بهترین تکنولوژی‌های روز دنیا تامین شدند. البته نیم‌نگاهی هم به توانمندی‌های تامین‌کنندگان داخلی داشتیم و هر قطعه یا دستگاهی که مشابه آن در داخل تولید می‌شد را از همین داخل خریداری کردیم. علت استفاده از تکنولوژی وارداتی برای مجتمع آسین ابهر این است که کشور ما تجربه چندانی در اجرای پروژه‌های نورد سرد با تکنولوژی‌های جدید نداشته است.

مهم‌ترین چالش‌های اجرای طرح‌های توسعه‌ای در صنعت فولاد را به ویژه هنگام اجرای طرح‌های خود، چه می‌دانید؟

یکی از مسائلی که برای اجرای پروژه مجتمع آسین ابهر مورد توجه قرار دادیم، عدم اخذ تسهیلات از بانک‌ها بوده است و منتظر بانک‌ها برای دریافت وام نماندیم. واقعیت امر آن است که وقتی یک پروژه بزرگ تولیدی تعریف می‌شود، باید بتوانند از منابع بانکی تامین مالی شوند. متاسفانه با توجه به شرایطی که کشور در آن قرار دارد، بانک‌ها نتوانستند منابع مالی مورد نظر ما را تامین کنند. همچنین اگر قرار بود برای تامین مالی از بانک منتظر بمانیم، احتمالا اجرای پروژه زمان بیشتری به طول می‌انجامید. به همین دلیل تامین مالی را از آورده نقدی سهامداران انجام دادیم و روی پای خود ایستادیم.

چالش دیگر مجموعه آسین ابهر، مسائل زیست‌محیطی است. در حال حاضر شرایط برای اجرای پروژه‌های تولیدی به ویژه از نظر زیست‌محیطی دشوار شده است. ضمن اینکه اخذ مجوز‌های زیست‌محیطی روز به روز سخت‌تر می‌شود.

درنهایت دیگر چالش شرکت تامین زیرساخت‌های اجرای پروژه‌ها به ویژه برق و گاز است و کشور در این زمینه ضعف‌هایی دارد. البته مکانی که در آن پروژه ما اجرا می‌شود، از قبل تا حدودی آماده بود و زیرساخت‌هایی نیز در آن وجود داشت.

از آنجا که تجربه فعالیت در صنعت فولاد را طی سال‌های قبل کسب کرده بودیم، دیگر چالش‌های موجود را شناسایی و به سرعت برطرف کردیم که خوشبختانه با مشکل قابل توجهی به جز اخذ مجوز‌های زیست‌محیطی مواجه نشدیم. ناگفته نماند که مسئولان استان زنجان نیز برای اجرای هرچه سریع‌تر این پروژه با ما حداکثر همکاری را داشتند و به ما در این مسیر کمک کردند.

مجتمع فولاد و نورد آسین ابهر چه چشم‌اندازی را در درازمدت برای خود در نظر گرفته است؟

همواره تلاش خواهیم کرد در میان بزرگان صنعت فولاد کشور قرار بگیریم. همچنین به دنبال آن هستیم که با به کارگیری تکنولوژی‌های روز دنیا پیش برویم. علاوه بر این، در تلاش هستیم محصولات با کیفیت بالا و ارزش افزوده بیشتر تولید کنیم و به مصرف‌کنندگان تحویل دهیم. در همین حال یکی از اهداف ما جلوگیری از خام‌فروشی در زنجیره فولاد و ایجاد ارزش افزود بیشتر در این صنعت و اشتغال‌زایی است تا یک گام دیگر به صنعتی شدن و رفتن به سمت صنایع های‌تک برداریم.