به گزارش میمتالز، مقاطع ساختمانی نظیر انواع تیرآهن از سایز ۱۰ الی ۳۰، انواع تیرآهن بال پهن از سایز ۱۲ الی ۴۰، انواع میلگرد آجدار از سایز ۱۲ الی ۴۰ در گریدهای A ۳ و A ۴، انواع نبشی از سایز ۵۰ الی ۱۵۰ که به دلیل مزیتهایی نظیر تحمل پذیری فوق العاده بالا در مقابل زلزله، تسریع در ساخت، قیمت تمام شده مناسب ساختمان، کمک به حفظ محیط زیست، امکان جا به جایی اسکلت فلزی، وزن سبکتر ساختمان و ایجاد مقاومت بسیار بالا در بین طبقات، به گواه صاحب نظران صنعت ساختمان در دنیا، شاه بیت اصلی ساخت و ساز به شمار میروند. به ویژه انواع تیرآهنهای بال پهن که در طرح نهضت ملی مسکن میتوانند انقلاب عظیمی را در ساختمان سازی ایمن در کشور رقم بزنند.
در این راستا پرفسور فریبرز ناطق الهی بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران، استاد نمونه در زمینه مهندسی سازه و عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی کشور، در گفتگویی استفاده از تیرآهن بال پهن در ساختمان را از ابعاد گوناگون مورد کنکاش قرار داده است که در ادامه میخوانید.
پرفسور فریبرز ناطق الهی گفت: اولین پارامتر مهم یک ساختمان ایمن، انتخاب ساختگاه (محل احداث) آن است، اگر زمین مورد نظر برای ساخت و ساز در مسیر گُسل، سیلاب و یا سایر بلایای طبیعی قرار گرفته باشد از همان ابتدا، خشت اول را کج نهادیم و هزینه تراشی و مهمتر از همه سلامت مردم را با مخاطره مواجه کردیم، بنابراین توجه به موقعیت جغرافیایی زمین بسیار مهم است. در ادامه باید به این نکته توجه داشته باشیم، نقشه سازهای ساختمانی که به عنوان مثال در تهران جواب میدهد، در تبریز لزوماً پاسخگو نیست و هر شهری ویژگیهای جغرافیایی خودش را دارد و لذا تسری دادن نقشه سازهای ساختمان، یک رویکرد حرفهای و استاندارد نیست و با کوچکترین بحران طبیعی، بزرگترین فاجعهها را در شهرهای مختلف کشور نظاره گر خواهیم بود.
وی افزود: در ادامه با چند شیت نقشه و گزارش فنی روبه رو میشویم که البته گزارشها کمتر مطالعه میشوند. از این مرحله به بعد مهندسین و کارگران، کار ساخت را کلید میزنند و اینجاست که استفاده از مصالح ساختمانی مرغوب به عنوان شاه بیت اصلی ساختمان سازی مطرح میشود.
استاد نمونه کشور در مهندسی سازه تصریح کرد: متاسفانه ساختمانهای نا ایمن بسیاری را در سطح کشور شاهد هستیم که سلامت هموطنان مان را تهدید میکنند و این موضوع باید با ورود جدی سیاست گذاران تراز اول کشور و تولید کنندگان مقاطع ساختمانی فابریک برای همیشه اصلاح شود.
بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران در ایران خاطر نشان کرد: با توجه به طرح نهضت ملی ساخت مسکن، توصیه بنده این است که دولت و کارخانه ذوب آهن اصفهان به عنوان تولید کننده مقاطع فابریک H در کشور با انعقاد تفاهم نامه، زمینه احداث واحدهای مسکونی استاندارد، در سطح کشور را در ریل اجرا قرار دهند، زیرا این رویداد مبارک، تولید ملی را در خدمت ایمنی و رفاه هموطنان عزیزمان قرار میدهد.
ناطق الهی تاکید کرد: اگر میخواهیم ساختمانهای ایمن داشته باشیم و هر سال حجم بالایی از درآمد کشور را در قالب وام، برای ترمیم و مقاوم سازی مسکن بعد از هر بحران پرداخت نکنیم و این درآمد صرف توسعه سایر بخشهای کشور شود، مستلزم این است که دولت و تولید کننده تعامل سازنده داشته باشند و این تنها مسیری است که سلامت ساخت و ساز را در کشور رقم میزند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی کشور گفت: اصول اولیه طراحی ساختمان در دنیا بر اساس استفاده از تیرآهنهای بال پهن است، اما متاسفانه کم کم و به دلایل غیرمنطقی به سمت استفاده از تیر ورق رفتند. در کشورمان بناهایی مانند تخت جمشید را داریم که بعد از گذشت ۷ هزار سال از ساخت آنها، همچنان ستون هایشان پا برجاست، زیرا مصالح استاندارد در ساخت آنها به کار گرفته شده است، اما اینکه چرا رویکرد حرفهای آن دوران، در جامعه امروز کمرنگ شده، جای صحبت بسیار دارد. با توجه به تغییر رویکردها در ساختمان سازی و رفتن به سمت بلندمرتبه سازی و همچنین تولید انواع تیرآهنهای بال پهن فابریک و پیوسته در کشور توسط کارخانه ذوب آهن اصفهان، نیاز است سفره جوشکاریهای ورق نا ایمن در ساختمان سازی برای همیشه برچیده شود تا در رفتارهای لرزه ای، سازهای و فرو ریزشی ساختمان، به هنگام زلزله، جذب انرژی بیشتر در ساختمان و خسارتهای کمتر را در ابعاد گوناگون شاهد باشیم.
پرفسور ناطق الهی تصریح کرد: تیرآهنهای بال پهن به دلیل شکل ضخیم و ارتفاع بلندتر، بالهای پهن آنها با خارج شدن به سمت بیرون کاملاً مشخص میباشد که یکی از مزیتهای آن مقاومت برشی (مقاومت در برابر شکست سازه) است، زیرا به دلیل جان (ارتفاع مناسب) یک مقاومت برشی کاملاً یکسان در طول ستون ایجاد میکنند که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا در زلزله، مقاومت برشی در جاهایی به صورت ترد شکن در سازه از بین میرود که البته این اتفاق در سازههای بتنی بیشتر رخ میدهد، زیرا در طراحی ستون بتنی عموماً از خاموت در وسط ستون کمتر و با فاصلههای بیشتر استفاده میشود و این سبب شکست در همین نقطهها میگردد بنابراین مقاومت برشی کمتری را نسبت به تیرورق معادل شاهد خواهیم بود.
وی خاطر نشان کرد: یک تیرآهن بال پهن مقاومت فشاری خاص خودش را دارد که بر اساس سایز مقطع قابل محاسبه میباشد، اما در مقایسه با سایز معادل آن در تیر ورق، بسیار بیشتر است و در نتیجه از نظر وزنی سبکتر است، یعنی مقاومت فشاری که میتوانیم از یک تیرآهن بال پهن بگیریم، در مقایسه با تیر ورق، فوق العاده بالاتر در ساختمان است و این نکته قابل ملاحظهای در طراحی مهندسی و اقتصاد مهندسی برای استفاده از مقاطع فولادی است که جایگاه ویژهای دارد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی کشور بیان کرد: مقاومت خمشی تیرآهن بال پهن به دلیل ممان اینرسی (میزان مقابله جسم در برابر چرخش) و همچنین شکل آن، بالها و ارتفاع مقطع بیشتر است و در هنگام زلزله تغییر در بین طبقات (کج شدگی سازه) کنترل میشود، اما تیر ورق با ایجاد اضافه وزن بالا در ساختمان و همچنین جوشکاریهای نا ایمن مخاطرات بسیاری ایجاد میکند و به لحاظ اقتصادی نیز به صرفه نیست. همچنین باید به این نکته مهم توجه شود که در مقایسه با سازه بتنی و یا تیر ورق در هر شرایطی، قاب خمشی (سازه فلزی) اگر به وسیله تیرآهن بال پهن طراحی شود رفتار لرزهای بسیار بهتری نه تنها از سازه تیر ورق دارد، بلکه نسبت به بتن مسلح بسیار قویتر میباشد، زیرا نوع بتن آنها هم استاندارد خاصی را میطلبد که باید رعایت شود و دخالت انسان در فرآوری بتن میتواند مقاومت خمشی را به شدت تحت الشعاع قرار دهد.
ناطق الهی گفت: ایگور پوپوف پدر علم مقاومت مصالح، اتصالات جوشی را با پیچ و مهره مقایسه کرده است، اینکه دستگاه جوش چگونه باشد؟ از چه الکترودی استفاده شود؟ با چه میزان حرات؟ جوشکاری اتوماتیک باشد یا دستی؟ جوش تا چه حد عمیق بوده و قابلیت اتصال را کامل برقرار کند؟ زاویه دست کارگر به هنگام جوشکاری چگونه باشد؟ طول جوش چگونه باشد؟ خلل و فرج آن تا چه حد باشد؟ و ... همچنین در ادامه آیا تمام این مراحل به خوبی و یک به یک توسط مسوولین ذیربط کنترل شود یا خیر، به وضوح نشان میدهد استفاده از تیرآهن بال پهن فابریک در ساختمان چه ارزشمندی بالایی در کلیه ابعاد در پی دارد، زیرا به هنگام طوفانهای شدید و زلزله، تنش ایجاد شده در ضعیفترین قسمت سازه که همان جوش است، متمرکز میشود و اگر این جوشکاری استاندارد نباشد در کلیه ابعاد فاجعههای جبران ناپذیری را شاهد خواهیم بود.
وی گفت: اطلاع رسانی تخصصی، آموزش و فرهنگ سازی برای اقشار مختلف جامعه متناسب با ویژگیهای آنها نیاز است به صورت مستمر در دستور کار مسوولین امر قرار گیرد تا استفاده از تیرآهن بال پهن به نوعی ملکه ذهن هموطنان عزیزمان شود. در این زمینه برگزاری همایشهای تخصصی و کاربردی در سطح بالا، تاثیرگذاری بسیاری برای جامعه فنی مهندسی کشور در پی دارد.
منبع: ذوب آهن اصفهان