آسیب‌های احداث کارخانه فولاد به میراث طبیعی و فرهنگی اردبیل / وعده اشتغال برای ۲۰۰ نفر

به گزارش می‌متالز، اردیبهشت سال گذشته که علی نیکزاد که هنوز به نمایندگی از مردم اردبیل ساکن بهارستان بود، اعلام کرد که به زودی در این استان کارخانه فولاد احداث می‌شود. او احداث این کارخانه را در راستای هموار کردن مسیر توسعه صنعتی اردبیل عنوان کرده و گفته بود که تحولی جدی در منطقه ایجاد می‌شود و ۲۰۰ نفر هم مشغول به کار می‌شوند!

برنامه ریزی برای توسعه کشور امری ضروری است و البته وظیفه مسئولان رده اول حاکمیت است، اما آنچه در روند توسعه‌ای کشورمان مشاهده کرده ایم، روندی پیوسته و یکپارچه نبوده و البته در بسیاری از موارد، مولفه‌های توسعه، شکننده بوده است.

توسعه وقتی پایدار است که همه جوانب آن حفظ شود و با توسعه یک بخش، بخش‌های دیگر جامعه آسیب نبینند. در واقع پس از آنکه اثرات انقلاب صنعتی بر زندگی روی کره زمین مشاهده شد، جوامع مختلف تصمیم گرفتند در روند توسعه، به موضوعاتی مانند منابع طبیعی و انسانی توجه کرده و مسیر توسعه را به گونه‌ای بچینند که به این منابع آسیب وارد نشود یا از آسیب به آن‌ها جلوگیری شود. با این تفاسیر، آیا می‌توان گفت که احداث کارخانه فولاد در دشت نمین، مصداقی از توسعه پایدار است؟

تخریب ۳۳۰۰ محوطه میراثی

کارخانه فولادی که نیکزاد به مردم اردبیل وعده اش را داده، قرار است در یک محوطه باستانی احداث شود. این محوطه باستانی با نام قره حسنلو شناخته می‌شود و در سال ۹۸ شناسایی شده است. سازه‌های تاریخی که در این محدوده کشف شده، مربوط به دوره اشانیان است و نحوه زندگی و ساختمان‌های مردم در آن دوران را به خوبی نشان می‌دهد. این محدوده شهر باستانی حدود ۹۷ هکتار است و عمر آثار کشف شده در آن به بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ سال می‌رسد. تاکنون حدود سه هزار و ۳۰۰ مترمربع از این محدوده تاریخی جزو آثار ملی ثبت شده و مابقی آن برای احداث کارخانه فولاد کنار گذاشته شده است! با این حال قرار است بخشی از دستگاه‌های صنعتی این کارخانه فولاد در همان محدوده سه هزار و ۳۰۰ مترمربعی استقرار یابد که مشکلات فنی برای کارخانه پیش نیاید!


براساس قانون حفظ آثار ملی همه آثار صنعتی و ابنیه و اماکنی که تا پایان دوره زندیه در کشور ایران احداث شده، منقول باشد یا غیرمنول، می‌تواند جزء آثار ملی ایران محسوب شود و از سوی دولت حفاظت و نظارت شود. احداث کارخانه فولاد بعد از آنکه از ثبت ملی محدوده تاریخی حسنلو می‌گذشت، یعنی از سال ۱۴۰۰ آغاز شده است. هرچند برخی کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند مالک این کارخانه مجوز‌های لازم را برای احداث آن دریافت نکرده است.

منابع آبی اردبیل در معرض نابودی

علاوه بر مساله حفظ میراث فرهنگی، موضوع مصرف آب نیز مطرح است. صنعت فولاد یکی از صنایع آب بر در دنیا شناخته می‌شود. از طرفی صنایع فولاد بزرگ کشور در میانه فلات مرکزی ایران از سال‌های قبل استقرار یافته و حالا مناطق اطراف خود را تحت تأثیر مصرف آب قرار داده اند.

با این حال سرپرست اداره کل میراث فرهنگی اردبیل گفته که منطقی نیست ۹۷ هکتار زمین مربوط به صنعت فولاد را به خاطر سه هزار و ۳۰۰ مترمربع محوطه باستانی تعطیل کرد.

گفته شده که کارخانه فولاد اشتغال برای ۲۰۰ نفر از مردم استان خواهد داشت. برای استانی که بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و نرخ بیکاری در آن در فروردین امسال ۱۴ درصد اعلام شده است!

در میان استان‌های با تنش آبی بالا، اردبیل جزو استان‌هایی است که با بحران آبی کمتر مواجه هستند. اردبیل بخش زیادی از ذخیره آب‌های زیرزمینی و سطحی خود را مدیون رودخانه‌هایی است که از کوه‌های اطراف سرچشمه می‌گیرند و به خزر می‌ریزند. به ویژه رود ارس که باتوجه به سیاست‌های آبی ترکیه، ممکن است به زودی گرفتار خشکی شود.

شاید همین امر بهانه‌ای برای سرمایه گذارن بوده که احداث کارخانه فولاد را در این استان برنامه ریزی کنند. از طرفی براساس آنچه از سوی سرپرست اداره کل حفاظت از محیط زیست اردبیل اعلام شده، قرار است آب مورد نیاز کارخانه از محل پساب اردبیل تأمین شود. خط انتقال ۱۸ کیلومتر پساب و تصفیه پیشرفته آن هم پیش بینی شده است.


توسعه صنعتی ایران حدود ۱۰۰ سالی هست که آغاز شده و کج دار و مریز پیش رفته است. در دورانی سرعت توسعه یافتگی کشور کند بوده و در دوره‌ای دیگر صرفا به یک جنبه از توسعه توجه شده است. تغییرات جمعیتی، توسعه عجیب و غریب شهرها، احداث سد‌های بیشمار و احداث کارخانه‌های مختلف در جای جای کشور، نشانه‌هایی از توسعه یافتگی کشور را به نمایش می‌گذارند، هرچند این توسعه یافتگی یک پارچه نبوده و تمام گروه‌های جامعه را به رفاه نسبی یا ارتقای فرهنگی نرسانده است. با این حال همچنان بر توسعه به شیوه‌های گذشته تأکید می‌شود؛ توسعه صنعتی بدون توجه به میراث طبیعی و فرهنگی.

منبع: خبرگزاری دانشجو