«فخاس» در مسیر تکمیل زنجیره ارزش

به گزارش می‌متالز، شرکت نورد فولاد خراسان، در تاریخ ۱۲/ ۰۸/ ۱۳۶۹ به صورت سهامی‌عام تاسیس شد و در تاریخ ۱۶/ ۰۹/ ۷۴ نام آن به شرکت مجتمع فولاد خراسان تغییر کرد. این شرکت در تاریخ ۲۵/ ۰۷/ ۱۳۸۶ در بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. شرکت فولاد خراسان، در راستای سیاست‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر خودکفایی صنعتی و رفع وابستگی به محصولات استراتژیک، به‌عنوان بزرگ‌ترین مجتمع فولادسازی در شرق کشور تاسیس شده و در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال‌غرب نیشابور و در زمینی به مساحت هزار و ۴۰۰ هکتار استقرار یافته است.

کارخانه نورد مجتمع به ظرفیت اسمی تولید ۵۵۰‌هزار تن انواع محصولات سبک ساختمانی در خرداد ۱۳۸۰ و کارخانه فولادسازی شماره‌یک به ظرفیت اسمی تولید ۶۳۰‌هزار تن بیلت در بهمن ۱۳۸۰ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. همچنین در راستای تکمیل زنجیره تولید و تامین مواد اولیه موردنیاز واحد فولادسازی، مدول‌یک احیای مستقیم شرکت به ظرفیت ۸۰۰‌هزار تن آهن اسفنجی در بهمن ۱۳۸۸ و مدول‌دو احیای مستقیم به ظرفیت ۸۰۰‌هزار تن آهن اسفنجی در بهمن ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسید. این شرکت همچنین در راستای تکمیل زنجیره تولید و اتصال به معدن سنگ‌آهن، احداث واحد تغلیظ سنگ‌آهن (کنسانتره‌سازی) با ظرفیت ۵/ ۲ میلیون تن و با زیرساخت ۵ میلیون تن در سال را از محل معادن سنگان شهرستان خواف از طریق شرکت تهیه و تولید مواد معدنی شرق فولاد خراسان در دست اجرا دارد. با بهره‌برداری از این واحد، محدوده فعالیت شرکت مجتمع فولاد خراسان، کل زنجیره تولید و ارزش صنعت فولاد را در برخواهد گرفت.

فرآیند ساخت

در تولید فولاد، ابتدا سنگ‌آهن طی فرآیند کنسانتره‌سازی، خرد و سپس تغلیظ می‌شود. فرآیند کنسانتره‌سازی مرحله‌ای از زنجیره تولید است که فولاد خراسان در تلاش است بتواند این مرحله را نیز به نتیجه برساند. کنسانتره سنگ‌آهن با موادی مانند آهک به شکل گوی درآمده و در کوره پخته می‌شود. این مرحله، فرآیند گندله‌سازی نام دارد. گندله اکسیدی در مجاورت گاز و کاتالیزورها، احیا و به آهن‌اسفنجی تبدیل می‌شود. آهن اسفنجی و قراضه در کوره قوس الکترونیکی ذوب می‌شوند. در نهایت فولاد مذاب به روش ریخته‌گری مداوم به شمش یا بیلت تبدیل می‌شود.

سرمایه و ترکیب سهامداران

سرمایه شرکت فولاد خراسان در بدو تاسیس ۱۵۰ میلیون تومان بود که طی چند مرحله افزایش سرمایه، به هزار و ۱۹۰ میلیارد تومان رسیده است. موسسه صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر و شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، سهامداران و مالکان عمده فولاد خراسان هستند.

افزایش سرمایه شرکت از مبلغ هزار و ۱۹۰ میلیارد تومان به ۳‌هزار میلیارد تومان از محل مطالبات حال‌شده و آورده نقدی در دست اقدام است که به موافقت سازمان بورس و اوراق بهادار و تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده بستگی دارد.

بررسی ریسک‌های شرکت

یکی از ریسک‌های عمده این شرکت، نوسان نرخ نهاده‌های تولید است. این نوسانات تحت‌تاثیر قیمت‌های داخلی و نرخ‌های جهانی است. از این رو شرکت فولاد خراسان در تلاش است با راه‌اندازی واحد گندله‌سازی و تغلیظ سنگ‌آهن و سرمایه‌گذاری و مشارکت در شرکت نوین‌الکترود اردکان و قرارداد بهینه‌سازی الکترود، زنجیره ارزش خود را تکمیل کند و این ریسک مهم را در سال‌های آینده کاهش دهد.

تامین نهاده‌های تولید، یکی دیگر از ریسک‌های مورد توجه این شرکت است. با توجه به بهره‌برداری از واحد گندله‌سازی تامین کنسانتره موردنیاز این واحد، یکی از ریسک‌های بزرگ را برای این شرکت رقم زده است. احداث کارخانه تغلیظ سنگ‌آهن در محل سنگان خواف از اقدامات شرکت فولاد خراسان در جهت کاهش یا حذف این ریسک بوده است. همچنین با توجه به تورم و مشکلات ارزی در کشور و افزایش نرخ‌های جهانی، محدودیت‌هایی برای خرید الکترود گرافیتی و مواد نسوز به وجود آمده است. یکی از اقدامات پیشگیرانه این شرکت در جهت کاهش این ریسک، مشارکت با سایر تولیدکنندگان فولاد در ایران برای احداث کارخانه تولید الکترود است. همچنین کاهش مصرف این ماده از طریق بهبود فرآیند‌های تولید امکان‌پذیر است. با توجه به پیش‌بینی افزایش حجم صادرات در سال‌های آتی، یکی دیگر از ریسک‌هایی که متوجه فولاد خراسان است، وصول و انتقال درآمد‌های صادراتی و نوسان قیمت‌ها در بازار‌های جهانی است که با کمک صرافی‌ها و تهاتر با کالای مصرفی موردنیاز به حداقل خواهد رسید.

با توجه به طرح احداث واحد کنسانتره‌سازی و افزایش حجم خرید‌های خارجی و مخارج ماشین‌آلات و تجهیزات برای احداث این طرح، نوسان نرخ ارز، یکی دیگر از ریسک‌های مهمی است که می‌تواند روی طرح‌های جدی این شرکت اثرات منفی بگذارد.

پیش‌بینی تولید

یکی از محصولات تولیدی در فولاد خراسان، گندله است که طی فرآیند گندله‌سازی از کنسانتره آهن تهیه می‌شود. بخشی از این ماده، به دلیل کمبود منابع شرکت در تولید گندله، به‌عنوان ماده اولیه خریداری می‌شود. این شرکت به طور متوسط ماهانه، ۱۲۰‌هزار تن گندله تولید می‌کند که برای پیش‌بینی تولید این محصول در ۹ ماه پایانی سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این فرض، این شرکت احتمالا در ادامه سال‌جاری، یک‌میلیون و ۸۰‌هزار تن گندله تولید خواهد کرد.

یکی دیگر از محصولات تولیدی، آهن اسفنجی و بریکت است که محصول میانی تولید فولاد مذاب است و در تولید محصولات میلگرد و شمش مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماهانه ۹۰‌هزار تن از این محصول تولید می‌شود؛ بنابراین با این فرض، احتمالا این شرکت در فصول باقی‌مانده از سال‌جاری، ۸۵۶‌هزار تن آهن اسفنجی تولید می‌کند. شمش فولادی که یکی از محصولات اصلی و صادراتی این شرکت است، به طور میانگین ماهانه ۵۳‌هزار تن تولید می‌شود؛ در نتیجه انتظار می‌رود، در سه‌فصل پایانی سال، ۴۷۷‌هزار تن از این محصول در مدار تولید قرار گیرد. تولید ماهانه میلگرد نیز ۶۴‌هزار تن است که با در نظر گرفتن این عدد، پیش‌بینی می‌شود در سه‌فصل پایانی سال، ۴۱۴‌هزار تن از این محصول تولید شود. شرکت فولاد خراسان نیز در بودجه خود، به طور حدودی همین اعداد را برای تولید محصولات در نظر گرفته است. البته فولاد خراسان انتظار دارد بتواند ۷۱۷‌هزار تن شمش را وارد چرخه تولید کند.

پیش‌بینی میزان فروش

میزان فروش شرکت فولاد خراسان با این فرض پیش‌بینی شده است که به طور تقریبی همه تولیدات خود را به فروش برساند و موجودی انبار خود را در حداقل میزان قرار دهد؛ بنابراین برای پیش‌بینی میزان فروش محصولات، از اعداد مربوط به تولید استفاده شده است.

شرکت فولاد خراسان در سال‌های اخیر معمولا بین ۹۰ تا ۹۸‌درصد از محصول میلگرد خود را در داخل به فروش رسانده و تنها اندکی از آن را در بازار‌های جهانی عرضه کرده است. اما در فروش شمش، خساست کمتری در عرضه این محصول به بازار‌های جهانی به خرج داده، به طوری که بین ۲۵ تا ۴۰‌درصد محصول شمش را به خارج از کشور صادر کرده است. با توجه به اهداف شرکت و تمرکز آن بر فروش صادراتی، احتمالا میزان فروش داخلی میلگرد به زیر ۹۰‌درصد کاهش می‌یابد. با این فروض، می‌توان انتظار داشت که شرکت حدود ۳۷۹‌هزار تن از محصول تولیدشده در فصول نهایی سال را در داخل کشور و تنها ۳۴‌هزار تن از آن را در بازار‌های خارجی به فروش برساند. همچنین ۳۲۷۸‌هزار تن از شمش خود را در بازار داخل و ۱۴۹‌هزار تن از این محصول را در بازار‌های جهانی عرضه کند.

وضعیت بازار جهانی فولاد و میلگرد

با توجه به اینکه همچنان انتظارات کاهشی بر بازار‌های جهانی حاکم است و چین، یکی از بزرگ‌ترین بازار‌های فولاد جهان، در معرض خطر کووید-۱۹ قرار گرفته است، امیدی به افزایش قیمت‌ها وجود ندارد. در حال حاضر، موجودی انبار‌های فولاد و میلگرد چین در وضعیت باثباتی قرار دارد و تغییر چندانی در موجودی این انبار‌ها به وجود نیامده است. همچنین موجودی انبار تجار رو به کاهش است و به نظر می‌رسد، آن‌ها نیز به افزایش قیمت‌ها چندان امیدوار نباشند. از این رو چشم‌انداز قیمت‌های جهانی برای این دو محصول کاهشی خواهد ماند؛ بنابراین برای پیش‌بینی نرخ محصولات شرکت همچنان روند کاهشی قیمت لحاظ خواهد شد.

نحوه تعیین نرخ فروش در فولاد خراسان

«فخاس» در خصوص فروش داخلی، به دو روش عرضه در بورس‌کالا و عرضه محصولات در خارج از بورس عمل می‌کند. نرخ محصولات در بورس‌کالا براساس عرضه و تقاضای حاکم بر بازار و نرخ عرضه میلگرد در خارج از بورس براساس بالاترین قیمت کشف‌شده مجتمع فولاد خراسان تعیین می‌شود. نرخ شمش نیز معادل ۱۰۰ قیمت کشف‌شده در آخرین عرضه در بورس‌کالا و به صورت نقدی تعیین می‌شود. محصول شمش تولیدی شرکت فولاد خراسان، مطابق شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد مصوب هیات‌وزیران عرضه شده است. میلگرد صادراتی نیز براساس قیمت‌های جهانی که در سایت‌های متال‌بولتن و استیل‌پرایس منتشر می‌شود، قیمت‌گذاری می‌شود و به فروش می‌رسد. شمش نیز براساس بالاترین نرخ پیشنهادی برای هر پارت تعیین می‌شود.

با توضیحات فوق و بررسی‌های تحلیلگر «دنیای‌اقتصاد»، نرخ شمش صادراتی ۵۷۳ دلار و نرخ میلگرد صادراتی ۴۶۹ دلار به ازای هر تن در نظر گرفته شده است؛ بنابراین انتظار می‌رود متوسط نرخ شمش داخلی در ادامه
سال، ۱۵ میلیون تومان به‌ازای هر تن و نرخ میلگرد داخلی ۱۵ میلیون و ۶۰۰‌هزار تومان به‌ازای هر تن باشد.

درآمد فروش

درآمد‌های عملیاتی در شرکت فولاد خراسان به‌واسطه جو مثبت حاکم بر بازار‌های جهانی در سال‌های اخیر و همچنین به دلیل افزایش نرخ ارز طی این سال‌ها روند رو به رشد پایداری را تجربه کرده است. با توجه به مفروضاتی که اشاره شد، احتمالا درآمد عملیاتی شرکت در سه‌فصل پایانی سال ۱۴۰۱، ۱۳ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان خواهد شد. شرکت نیز در بودجه ۹ ماهه، درآمد عملیاتی خود را در این مدت ۱۲‌هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در نظر گرفته است.

مواد اولیه

همان‌طور که اشاره شد، شرکت فولاد خراسان در حال حاضر، درصدد تکمیل زنجیره ارزش خود بوده و واحد کنسانتره‌سازی هنوز به بهره‌برداری نرسیده است؛ بنابراین یکی از مواد اولیه مصرفی شرکت، کنسانتره سنگ‌آهن است. یکی از مواردی که در پیش‌بینی میزان مصرف مواد اولیه به کار می‌آید، ضریب مصرف است؛ بنابراین محاسبه اینکه برای تولید یک‌تن گندله چند تن کنسانتره و برای تولید یک‌تن آهن اسفنجی چند تن گندله مورد مصرف قرار می‌گیرد، دید خوبی به افراد می‌دهد تا درک درستی از بهای تمام‌شده این شرکت داشته باشند. انتظار می‌رود، در سه‌فصل پایانی سال، ۹۸۷‌هزار تن کنسانتره و ۲۵۷‌هزار تن گندله مصرف شود. پیش‌بینی می‌شود، نرخ کنسانتره برای ادامه سال، ۳ میلیون و ۴۰۰‌هزار تومان به‌ازای هر تن و نرخ گندله، ۴ میلیون و ۶۰۰‌هزار تومان به ازای هر تن باشد. بنابراین، فولاد خراسان برای تولید محصولات خود در سال‌جاری، ۷‌هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان مواد اولیه مصرف خواهد کرد.

سربار

با توجه به اینکه در شرکت‌های تولیدکننده فولاد، بخش زیادی از بهای تمام‌شده را سربار و بخش عمده‌ای از سربار را حقوق و دستمزد و هزینه‌های انرژی تشکیل می‌دهد، ضروری است این بخش از هزینه‌ها مورد بررسی قرار گیرد.

طبق گزارش‌های منتشرشده از سوی شرکت فولاد خراسان، احتمالا این شرکت در سال ۱۴۰۱، حدود ۶۳۷ میلیون مترمکعب گاز سوخت و یک‌میلیارد و ۲۰۰ میلیون کیلووات ساعت برق را برای تولید محصولات به کار گیرد. مطابق مصوبات دولتی، نرخ گازسوخت، ۲‌هزار تومان تعیین شده است؛ بنابراین با توجه به این شرایط، هزینه انرژی در این شرکت تا پایان سال ۱۴۰۱، هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان خواهد شد.

منبع: دنیای اقتصاد