طمع کوه خواران به تپه‌های «بِرنت» /معدن داران خطیرکوه را شخم زدند

به گزارش می‌متالز، کوه‌های سربه فلک کشیده سوادکوه نمادی از این شهرستان هستند، کوه‌هایی که در پناهشان روستا‌های زیادی با فرهنگ غنی مردم کوهستان شکل گرفته، بِرنِت یکی از همین روستاهاست.

برای رسیدن به روستای بِرنت، باید در محور سوادکوه، از مسیر تهران به پل سفید، وارد محور خطیرکوه شد، جایی که هجوم پرشمار معادن و سنگ شکن‌ها به جان کوه‌های اطراف جاده افتاده و فعالیت آنها، هوا را پر از ریزگرد و آب رودخانه را آلوده کرده است، اما هر چه از معادن دور و به سمت بِرنت نزدیک می‌شوی، هوا پاک، کوه‌ها و تپه‌ها بکر و دست نخورده و رود زلال می‌شود.

وارد برنت که می‌شویم علاوه بر پاکی هوا و آرامش کوهستان، عدم سکونت غیربومی‌ها در این روستا توجه آدمی را به خود جلب می‌کند. اهالی برنت با وجود هجمه بی شمار غیربومی‌ها برای ویلاسازی در روستا‌های مازندران، عُرفی برای خود گذاشته اند که زمین به غیربومی نفروشند و بدین سان، سرزمین مادری و هویت بومی خود را پاسبانی کنند، وحید دَرواح، دهیار روستای برنت در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: پدرانمان یک متر زمین به غریبه نفروختند و ما هم زمین به غریبه نمی‌فروشیم، روستا‌های اطراف ما به غیربومی‌ها زمین فروختند و ارزش زمین هایشان بالا رفته است، اما ما بی خیال این منفعت شده ایم چرا که می‌خواستیم روستایمان بکر و سالم بماند و نسل‌های آینده ما که ریشه در این خاک دارند، بدون زمین نمانند.

معادن بر سر طبیعت و محیط زیست منطقه بلا آوردند

با وجود این تلاش‌ها برای حفظ روستا و فرهنگ آن، اما بِرنت مورد هجمه دیگری قرار گرفته است. کوه خواران در ادامه هجوم به خطیرکوه، انگشت بر کوه‌ها و تپه‌های روستای بِرنت گذاشتند و در پی آنند، اهالی روستا یک صدا به مقاومت برخاستند و دلیل مخالفت اهالی روستا، تجربه آن‌ها از تبعات ناخوشایند معادن جاده خطیرکوه است. درواح در این رابطه می‌گوید: اگر وارد جاده خطیرکوه شوید از ابتدا تا انتهای آن پر از معدن است و می‌بینید که چه بلایی بر سر طبیعت و محیط زیست آمده؛ رودخانه آلوده، هوا پر از ریزگرد و درختان منطقه همه خشک شده و دیگر کسی نمی‌تواند کشاورزی و باغداری کند؛ ما برای منفعت خودمان یک متر زمین به غریبه نداده ایم چه برسد به اینکه فرد دیگری بخواهد به منفعت برسد و ما و طبیعت روستا ضرر کنیم.

زندگی بخشی از اهالی این روستا، بر مبنای پرقدمت‌ترین زندگی در روی زمین، یعنی شبانی کوچ رو است، پیشه‌ای که نسل به نسل منتقل شده تا به امروز رسیده است. دهیار روستای برنت تعداد خانوار دامدار منطقه را حدود ۸۰ خانوار با چندین هزار رأس گوسفند برمی شمارد و می‌گوید: دامداران برنتی از اواخر اردیبهشت ماه دام هایشان را به مراتع این روستا می‌آورند و در شهریور ماه به مناطق پایین دست کوچ می‌کنند تا مراتع خود را دوباره احیا کنند، اما محدوده این معدن در مراتع روستا و محل چرای دام هاست و با بهره داری معدن دیگر مرتعی باقی نمی‌ماند.

معدن در مسیر ورود به روستا قرار دارد و درواح می‌گوید: شاید امروز معدن از خود روستا دور باشد، اما اگر بخواهد همه محدوده را برداشت کند تا خود روستا و اثرات آن تا خانه‌های ما نیز خواهد رسید، عده‌ای از خارج از روستا به ما می‌گویند که امکاناتی از این معدن دار بگیرید و اجازه بدهید که کارش را آغاز کند، اما برای ما سالم و بکر ماندن روستا مهم‌تر است چراکه فردا زمینِ بدون مصرف با هوای ناسالم و آب آلوده به چه کارمان می‌آید؟

دهیار روستا با بیان اینکه ما از دهه ۸۰ درگیر کوه خوار‌ها شده ایم، می‌افزاید: چند نفری برای گرفتن معدن در محدوده روستای ما آمدند و رفتند، اما این فرد حدود ده سالی است که هر از چندگاهی می‌آید، لودر می‌زند و می‌رود و برای ما مزاحمت ایجاد می‌کند و ما هم جلوی او می‌ایستیم کمااینکه چند روز پیش دوباره آمده بودند و من به تنهایی جلوی کارشان را گرفتم و شاید از من شکایت هم شود، از پدرم هم سری قبل شکایت شده بود، اما ما حفظ روستایمان را وظیفه خود می‌دانیم و با وجود شکایت‌ها عقب نشینی نمی‌کنیم و در این راه با هم متحد هستیم.


رسول شریفی فر، یکی دیگر از اهالی برنت با گریزی به پیشینه درخواست معادن در محدوده روستای برنت، می‌گوید: تا پیش از معدن دار فعلی دو نفر (یک آقا و یک خانم)، در محدوه بِرنت درخواست مجوز معدن دادند که پروانه کشف فرد اول از سوی سازمان صمت ملغی و درخواست نفر دوم نیز با مخالفت سازمان منابع طبیعی و محیط زیست رد شد و، اما نفر سوم) به راحتی توانست در بخشی از محدوده نفر دوم، مجوز کشف معدن اخذ کند.

وی مساله معدن را این امر می‌داند که بخشی از محدوده ایشان همان محدوده‌ای است که آن خانم درخواست مجوز داده و مورد موافقت قرار نگرفته بود و می‌افزاید: در آن زمان، منابع طبیعی و محیط زیست به دلیل وجود گیاهان ممنوع القطع و ویژگی خاص منطقه به لحاظ بکر بودن و زیستگاه حیوانات وحشی همچون کبک دری، خرس قهوه ای، مرال و بز کوهی با مجوز معدن آن خانم مخالفت کردند، اما متاسفانه به دلیل اینکه نامه منابع طبیعی (مبنی بر اینکه بخاطر عدم حضور متقاضی و مشخص نشدن محدوده نمی‌توانند اعلام نظر کنند) بعد از دو ماه به سازمان صمت نوشته شد، درخواست ایشان بر اساس ماده ۲۴ قانون معادن که عدم پاسخ سازمان‌ها به استعلام مثبت تلقی می‌شود، مثبت تلقی شد.

طبق گفته‌های این مدافع محیط زیست، مدیرکل وقت صمت به دلیل پاسخ منفی قبلی منابع طبیعی در رابطه با آن محدوده، از صدور مجوز برای معدن فعلی خودداری کرد، اما متقاضی با شکایت به سازمان بازرسی مبنی بر طولانی شدن فرایند مجوزش و پاسخ دیرهنگام منابع طبیعی، مدیرکل وقت صمت را مجبور به امضا محدوده کشف کرده و صورتجلسه واگذاری امتیاز معدن با دو امضا مدیرکل صمت و معاون معدنی ثبت شد و پروانه اکتشاف گرفت.

مخالف اهالی روستای برنت با معدنکاری

پس از اخذ مجوز اکتشاف معدن و حضور عوامل معدن دار در محدوده معدنی، مخالفت‌های اهالی برنت آغاز شد چراکه اهالی، طبیعتِ روستا و محیط زیست و معاش خود را در خطر دیدند. به بیان این فرد از اهالی برنت، در بخشی از این محدوده معدنی یک مرغداری و در پایین دست آن باغات و کشاورزی وجود دارد و رودخانه زلال دلاوررود که از کنار روستا و زمین‌ها می‌گذرد، در مسیر معدن وجود دارد که با آغاز فعالیت معدن، سرنوشتش همچون رودخانه اِسپِه او در خطیرکوه می‌شود که بخاطر فعالیت معادن یک روز هم زلال نیست.

شریفی فر با بیان اینکه تاکنون مردم چندین بار در حمایت از روستا و محیط زیست آن و مخالفت با فعالیت این معدن تجمع کردند، می‌افزاید: در یک روز همه اهالی تجمع کردند و جلوی کار ایشان را گرفتند و ایشان نیز از چند نفر، از جمله من شکایت کرد و هرچند به خاطر مجوز اکتشاف معدن دار محکوم شدیم، اما در حکم قاضی نوشته شد که با توجه به انگیزه‌های شرافتمندانه مردم، در مجازات آن‌ها تخفیف می‌دهم.

طی این سال ها، حضور معدن دار برای اکتشاف و مقاومت و مخالفت مردمی همچنان ادامه داشته و شریفی در این رابطه می‌گوید: روستائیان آنجا کسب وکار و زندگی دارند، چرا باید فردی از جایی دیگر بیاید و در خانة ما معدن داشته باشد و ما دیگر نتوانیم کشاورزی، دامداری، مرغداری و باغداری کنیم؟ چرا باید حق اهالی زیرپا برود تنها به خاطر پاسخ دیرهنگام یک سازمان یا اشتباه یک کارمند در پاسخ دیرهنگام و یا به هر دلیلی دیگری و برای فردی حق ایجاد شود و برای اهالی روستا حکمِ جریمه؟

ابراهیم فلاحی، با اشاره به اینکه در مسافت حدود ۱۵ کیلومتری محور خطیرکوه ۱۴ سنگ شکن فعال و ۳۰ محدوده معدنی وجود داشته و همچنان هم برای معدن جدید متقاضی دارد، می‌افزاید: بیش از سی سال است که این معادن در این محور در حال فعالیت اند و بهره برداری و حتی اکتشاف معادن علاوه بر آلودگی رودخانه، پوشش گیاهی منطقه را نیز از میان می‌برد و این در حالیست که منطقه دارای طبیعت خشنی بوده و به همین دلیل شاید صد‌ها سال طول بکشد تا پوشش گیاهی کنونی آن احیا شود.

بهره برداری و حتی اکتشاف معادن علاوه بر آلودگی رودخانه، پوشش گیاهی منطقه را نیز از میان می‌برد

رئیس محیط زیست شهرستان سوادکوه با اشاره به فعالیت معادن روباز در خطیرکوه و بادخیز بودن منطقه و کارساز نبودن کاور برای جلوگیری از غبار، محور خطیرکوه را کارخانه‌ای ۱۵ کیلومتری از معادن و تونلی از گردوغبار برمی شمارد و می‌گوید: علاوه بر آلودگی هوای منطقه، گردوخاک ناشی از فعالیت معادن روی پوشش گیاهی باقی مانده و عمل فتوسنتز را مختل کرده و گیاهان و درختان خفه می‌شوند و از دیگر سو، باغداری و کشاورزی مردم منطقه هم مختل شده است.

فلاحی با بیان اینکه حدود هفت سال پیش از فرماندار وقت شهرستان سوادکوه درخواست کرده تا موضوع معادن و سنگ شکن‌های محور خطیرکوه در شورای تأمین مطرح و مصوبه‌ای مبنی بر عدم صدور مجوز جدید معدن در منطقه تصویب شود، دلیل این مساله را از دست رفتن توان اکولوژیکی منطقه می‌داند و می‌افزاید: محیط تا حدی توان خودپالایندگی دارد، اما وقتی میزان آلایندگی از حد بگذرد، محیط زیست تخریب می‌شود و از دیگر سوی، اشتغالزایی این معادن به بهای حذف تولیدات سبز همچون کشاورزی و دامداری منطقه تمام شده است.

اکتشاف معدنی سبب آلودگی رودخانه و از بین رفتن نوار جنگلی توسکا و گون می‌شود

وی در رابطه با معدن واقع شده در محدوده روستای برنت، با ابراز تأسف از اینکه برای اکتشاف معادن از محیط زیست استعلام نمی‌شود، افزود: اگر از ما استعلام می‌شد با توجه به شرایط منطقه با ۹۰ درصد این معادن مخالفت می‌کردیم و معدن محدوده برنت نیز دارای گونه گیاهی ممنوع القطع گَوَن و دارای خاک خوبی است و پایین دست معدن نیز رودخانه‌ای با آب گوارا وجود دارد که یکی از سرشاخه‌های مهم رودخانه تلار است و در مسیر رودخانه نوار جنگلی با درخت توسکا وجود دارد و مطمئناً هر عملی حتی اکتشاف هم موجب آلودگی و مسدود شدن مسیر این رودخانه و از بین رفتن نوار جنگلی توسکا و پوشش گیاهی گون می‌شود.

فلاحی با بیان اینکه صمت بر اساس برخی ضوابط هر کجا که واریزه کوهی باشد، مجوز معدن صادر کرده و منابع طبیعی هم بر اساس آیتم‌هایی همچون این مورد که هر هکتار چه میزان چوب می‌دهد مناطق را ارزش گذاری کرده، اما هیچکدام اینکه پوشش گیاهی آنجا چقدر مهم است و چه میزان احیای آن طول می‌کشد را نمی‌بینند، می‌افزاید: درست است که سازمان صمت و منابع طبیعی بر اساس ضوابط عمل می‌کنند، اما هدف قانونگذار رفاه مردم جامعه است و اجرای قانون در آن منطقه به مردم آسیب می‌رساند و موجب سلب آسایش آن‌ها شده و اینجا باید جلوی قانون را گرفت.

خطیرکوه جای معدن جدیدی ندارد

فرماندار سوادکوه نیز در نشستی که با خبرنگاران سوادکوه داشت با بیان اینکه مردم برنت موافق حضور این معدن نیستند، می‌افزاید: رایزنی‌های ما نیز به نفع مردم برنت است چراکه سوادکوه به اندازه کافی معدن دارد و خطیرکوه دیگر جای معدن جدیدی ندارد.

با وجود مخالفت ضمنی برخی مسوولان استانی که در منطقه حضور می‌یابند و دل اهالی به این وعده‌ها شاد شده است، با مشاهده تبعات جبران ناپذیر معادن فعال در منطقه خطیرکوه و با توجه به مقاومت تمام قد مردم روستای بِرنت در برابر احداث این معدن برای حفظ خاک و رزق شان، سوال اینجاست که چرا هنوز پس از حدود یک دهه، اصرار بر فعالیت این معدن و حرف از معادن جدید در سوادکوه است.

هویت، فرهنگ، زیست و زندگی مردمان کوهستان در کنار این کوه‌ها و با این کوه‌ها شکل گرفته است. گونه‌های گاهی و جانوری که با شدائد کوهستان خود را وفق داده اند و تا به امروز رسیده اند و، اما با تاراج این کوه‌ها دیر نیست که محیط زیست و فرهنگ مردم کوهستان به خاطره‌ای بدل شود.

منبع: پایگاه خبری - تحلیلی ایراسین