به گزارش میمتالز، برنامه میز اقتصادشبکه خبر با حضورآقای اکبری کارشناس ارشد ارزی بانک مرکزی و آقای بیات دیگر کارشناس ارزی بانک مرکزی به صورت تلفنی به موضوع مخاطرات سرمایه گذاری مردم در بازار ارز پرداخت. جزییات این گفتگو را در ادامه میخوانید.
مقدمه مجری:در خبرها داشتیم که عصر دیروز شورای عالی هماهنگی سران قوا تشکیل جلسه دادند اختیارات بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز را افزایش دادند چیزی که امروز وزیر اقتصاد اعلام کرد این بود که مشخصا در خصوص بازگشت ارز حاصل از صادرات اختیاراتی بیشتری به بانک مرکزی داده شده جزئیات بیشتری هنوز منتشر نشده در خصوص آخرین قیمتها اگر دوستان تصویر را به شما نشان بدهند از مرکز مبادله عرضه طلا قیمتهایی که امروز داشتیم این بودیم که دلار حواله ۳۷ و ۴۰۰، اسکناس آخرین قیمتش ۴۳ بوده اگر خاطرتان باشد دوم اسفند که مرکز مبادلات آغاز به کار کرد اولین قیمتش برای اسکناس ۴۱ و نیم بود و برای حواله ۳۶ و ۳۰۰ بود شما میبینید که یورو و درهم هم به قیمتهای مرکز مبادله ارزی اضافه شدند. چیزی که این یکی دو روز خیلی راجبش صحبت شده و مدیریت بازار ارز از شما دعوت میکنم اول گزارش را ببنیم. امروز در استودیو آقای اکبری کارشناس ارشد ارزی بانک مرکزی و آقای بیات دیگر کارشناس ارزی بانک مرکزی به صورت تلفنی تادر خصوص مخاطرات سرمایه گذاری گفتگو بکنیم.
اکبری: افزایش نرخ ارز بایستی با متغیرهای اقتصادی و بنیادی همخوانی داشته باشد یعنی این که در یک روند بلند مدت وقتی در کشور ما تورم داریم وقتی رشد نقدینگی داریم وقتی انتظارات تورمی داریم این افزایش طبیعی است، ولی وقتی ما با یک افزایشات هیجانی مثل آن چه که طی دو سه هفته اخیر که بیشتر منشاءش جو سازیهای فضای مجازی و یک سری اخبار جعلی و اخبار سیاسی و اقتصادی باعث شده که دامن بزند به این افزایشها.
این افزایشها منطبق بر منطق اقتصادی و هم خوانی با متغیرهای اقتصادی ندارد به صورت هیجانی در فضای مجازی اصلا معاملهای هم انجام نمیشود حالا نمیدانم بینندگان عزیز با شرایط بازار فردایی آگاهی دارند یا خیر اصلا آنجا ارزی تبادل نمیشود فقط به صورت سوری با هم معامله میکنند بعد فردا با همدیگر یک قیمتی را با همدیگر معامله میکنند فردا میآیند تسویه میکنند نه ارز داده میشود نه ارزی گرفته میشود همه به صورت صوری و به صورت قمار هست و بیشتر جوسازی بیشتر به قول معروف موج سواری از شرایط موجود است.
افزایشش همین طور که شما ملاحظه کردید به صورت هیجانی بالا رفت و به صورت هیجانی هم پایین آمد یعنی طی دو سه ساعت بیش از ۵ هزار تومان ارزش قیمتش را از دست داد نرخ ارز از دیروز البته آن نرخ ارزی هم که هست بیشتر نرخ ارز ساختگی و مبتنی بر واقعیت نیست نرخ ارز واقعی نرخ ارزی که الان در بازار مبادله ارز و طلا براساس عرضه و تقاضا و کنش بین عرضه کننده و تقاضا کننده واقعی اتفاق میافتد و کشف قیمت میشود آن قیمت، قیمت واقعی هست قیمتی است که مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی کشورمان هست قیمتهایی که در فضای مجازی اعلام میشود بیشتر جنبه جوسازی و بیشتر قیمت سازی هست.
اکبری: بانک مرکزی از مدتها پیش که با حضور جناب آقای فرزین رئیس کل محترم برنامههایی داشتند مهمترین برنامه همان راه اندازی بازار و مبادله ارز و طلا بود که به حمدلله در ۲ اسفند راه اندازی شد اختیاراتی که به بانک مرکزی داشتند در زمینه بازگشت ارز حاصل از صادرات هست که قبلا یک مقدار کم لطفی برخی از شرکتها برخی از آن عرضه کنندگان کم لطفی داشتند متنها با اختیارات بیشتری که به بانک مرکزی داده شد.
بخشی از ارزشان را طبق قونین جاری میتوانستند بر نگردانند بخشی از ارزشان را با تعلل بر میگردانند شما وقتی یک صادراتی انجام میدهید به شما یک مهلت زمان داده میشود برای بازگشت ارز حاصل از صادرات به دلایل مختلف شما مثلا شرکتی بود که مثلا دوست داشت یک ذره دیرتر بیارد تا منابع بیشتری به دست بیاورد از آن ارزی که دارد یک اختیاراتی که به بانک مرکزی داشتند.
جزئیاتش بعدا منتشر میشود وهمه مطلع خواهند شد اختیارات دادند که بتوانیم عرضه بیشتری را در بازار مبادله ارز و طلا داشته باشیم و این عرضهها تداوم داشته باشند همان طور که مستحضر هستید ما ۸۰ درصد از بازار ارزمان بازار رسمی است یعنی در بازار نیما و مرکز مبادله حالا دیگر خلاصه بگوییم مرکز مبادله برای تامین کالاهای اساسی بخش خدماتی و سایر کالاها ما عرضه را خواهیم داشت و تقاضا را پاسخ خواهیم داد آنجا همچنان که طی چند سال گذشته همین کار را داریم انجام میدهیم.
بیات: دو روز قبل هم ما صحبت داشتیم در همین میز اقتصاد من آنجا هم عرض کردم آقای دکتر اکبری به درستی اشاره کردند نرخهایی که در بازار هست حتی همین الان که ریزش داشته نسبت به نرخ تعادلی که منبعث از متغیرها اقتصاد کلان است شکاف دارد حباب دارد، و طبیعی است که اگر یک شوک سیاسی اتفاق بیفتد که خبر مثبتی اتفاق بیفتد امیدی را نسبت به تحولات سیاسی بدهد فورا اثرش در بازار آشکار میشود.
مجموعه اقداماتی که بانک مرکزی صرف این مدت و علی الخصوص از دیروز تا امروز انجام داده بسیار کمک کرده به این که بازار در واقع به سمت تعادل حرکت کند خوب ما الان در تالار اول یا همان اسمش را بگذاریم بازار نیما که محل تامین ارز کالای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی هست افزایش عرضه را داریم هم از سمت بانک مرکزی و هم از سمت صادر کنندگان نفت و فراوردههای نفتی و هم در تالار دوم.
یعنی مرکز مبادلات خوشبختانه عرضه ارز بهبود پیدا کرده و طبیعی است با افزایش عرضه ارز نرخ ارز قفل بکند و با این اختیاراتی که با نک مرکزی داده شده بهش و همه صادر کنندهها اعم از نفتی و غیر نفی موظفند در حوزه برگشت ارز تبعیت بکنند از بانک مرکزی و ضریب برگشت ارز حاصل از صادرات را به حداکثر برسانند انتظار بر این هست که عرضه ارز بهبود پیدا کند و نرخ ارز از این چیزی هم که ما الان در بازار میبینیم حتما در واقع بیشتر کاهش پیدا کند
بیات: بله حقیقت من آمارهای به روز را من آماده ندارم، درصدی که من چک کردم نسبت به دیروز و در واقع آن هم نسبت به قبلش بهبود پیدا کرد از سمت اسکناس هم به همین ترتیب در مرکز مبادلات ما در واقع علاوه بر اینکه نیازهای آن ۶۳ درصد نیازهای اسکناس نیازهای واقعی دارد تامین میشود آن کد ۵۶ که هم ۵ هزارتا هست الان در سطح مطلوبی باز دارد تامین ارز صورت میگیرد از سمت بانک مرکزی و صادر کنندهها از کانال هاصرافیها و بانکها در واقع دارد به مردم عرضه میشود و مردم میتوانند نیاز خودشان را از اسکناس در سطح مطلوبی تامین بکنند و طبیعی است که، چون در واقع عمده جریان تجارت ما در تالار اول و دوم تامین ارز میشود و نیازهای اسکناس هم در بازار متشکل که الان جزئی از مرکز مبادلات هست تامین ارز میشود.
طبیعی است که ابعاد در واقع بازار قاچاق، بازار خروج سرمایه بسیار در واقع کوچک باشد نسبت به آن چه که ما در بازار رسمی داریم و با اقدامات بانک مرکزی تلاش بر این است اگر هر کسی نیاز واقعی دارد و به ناچار میرود از بازار آزاد تامین میکند آن نیازها هم شناسایی شود و از کانالهای رسمی چه اسکناس چه حواله تامین ارز شود و ابعاد بازار غیر رسمی تا حد ممکن کوچک شود و در واقع وقتی ابعاد آن بازار کوچک بشود طبیعتا فقط کسانی داخلش باقی میمانند که در واقع تامین ارز قاچاق و خروج سرمایه را انجام میدهند که آنجا که دیگر در واقع مدیریت آن بازار سهلتر از چیزی خواهد بود که الان هم شاهدش هستیم
اکبری: وقتی شما از از ثبات قیمت صحبت میکنید من اول برای شما مشخص کنم آنچه که قیمت از نظر بانک مرکزی واقعی است قیمتی است که در بازار مبادله و براساس عرضه و تقاضای واقعی تعیین میشود آنچه که در فضای مجازی هست نه مورد تایید بانک مرکزی هست و نه مبادلهای براساس آن انجام میشود نه براساس آن تقاضایی پاسخ داده میشود.
مثلا شما الان بروید بگویید به عنوان یک وارد کننده شما تشریف میآورید اگر کالای اساسی میخواهید وارد کنید در نیما اگر کالای غیر اساسی میتوانید وارد کنید در مرکز مبادله هر مقدار ارزکه لازم داریم برای واردات بعداز طی مراحل ثبت سفارش و تایید از طریق مراجع ذیصلاح میآیید شما ارزتان را بر اساس یک عرضه و تقاضا تحویل میگیرید و کالایتان را وارد میکنید.
این بهترین و بزرگترین کاری که بانک مرکزی کرده این است که این مرکز مبادله را راه اندازی کرده و مصوبهای که دیشب دریافت کرد بانک مرکزی برای بازگشت هر چه بیشتر ارز حاصل از صادرات باعث میشود که عرضه در این مرکز مبادله بیشتر بشود شما میدانید وقتی عرضه بیشتر شود و بتواند تقاضا را پوشش بدهد و بیشتر از تقاضا باشد به تبع باعث میشود که قیمتها هم کاهش پیدا کند و وقتی قیمت در این مبادله کاهش پیدا کند کالای وارد شده با قیمت کمتری دست مصرف کننده میرسد.
آن چه که مهم است این است که ما بتوانیم سمت رسمی اقتصادمان را و همان طور که آقای دکتر فرمودند بخش واقعی تقاضایمان ما بتوانیم مدیریت کنیم به حمدلله بانک مرکزی هم در بازار نیما هم در مرکز مبادله با عرضههای زیادی که دارد از طریق شرکتها و خود بانک مرکزی انجام میشود توانستیم همواره عرضه بیشتر از تقاضا بوده و توانستیم یک آرامشی را در بخش رسمی اقتصادمان ایجاد کنیم.
شما الان کسی که نیاز به ارز برای واردات دارد به راحتی میتواند با ثبت سفارش و درخواست ارز، ارزش را در کمترین زمان ممکن تحویل بگیرد همچنین هموطنانی که نیاز به اسکناس دارند نیاز به اسکناس فرق میکند به این که سفته بازی با اسکناس شما نیاز به اسکناس یا دانشجو دارید یا نیاز مسافرتی دارید یا نیاز درمانی دارید یا استاد دانشگاه هستید میخواهید بروید آن طرف یک کنفرانسی بدهید شما همه اینها را در این مرکز مبادله ما پیش بینی کردیم و پوشش میدهیم و هیچ نگرانی بابت تامین ارز اسکناس و حواله برای واردات و خدمات تا آخر سال که چه عرض کنم برای سال بعد هم نداریم.
سال بعد که میگویم یک سری آمارها بدهم خدمتتان ما در ۹ ماهه امسال حدود ۷۳ میلیارد دلار صادرات نفتی و غیر نفتی داشتیم و واردات حدود ۵۲ میلیارد دلار بوده ما مازاد ۱۹ میلیارد دلاری داریم مازاد تجاری ۱۹ میلیارد دلاری داریم برای سال بعد هم با توجه به افزایش قیمت در بازارهای جهانی همچنین افزایش قمیت نفت و افزایش صادرات نفت مان پیش بینی میشود که این روند ادامه داشته باشد و ما همچنان آن مازاد را حفظ کنیم حتی بیشتر از آن هم برسیم
اکبری:آن برنامههایی که دارند بخش غیر رسمی، یک بخشی از این بازار غیر رسمی سفته بازی است و واقعیتش هم این است که نگرانی بعضیها از کاهش ارزش پول ملی و هجومشان به صورت هیجانی برای خرید ارز که حفظ ارزش پول کنند برای این بخش هم برنامههایی هست احتمالا در روزهای آینده ابزارهایی هستند (سلف؟) ارزی و بتوانند حالا یک سری همکاران من در بانک مرکزی تلاش میکنند یک سری ابزارهای نوین آتی و سلف برای ارز طراحی کنند که پوشش ریسکی باشد برای کسانی که نگرانی از کاهش ارزش پولشان دارند
بیات: همان طور که عرض کردم خدمتتان بازار غیررسمی یک بخش محدودش همچنان ممکن است در واقع نشات گرفته از نیازهای واقعی باشد که فرضا مردم احساس بکنند نیاز واقعی دارند، ولی خوب ممکن است در سرفصلهای اصلی که ما داریم به اندازه کافی تامین نشود خوب بانک مرکزی برنامه اش این است که این جور نیازها را اگر نیازی هست شناسایی نشود حتما به سرفصلهای آن ۶۳ سرفصل اضافه بکنند اگر در ۶۳ سرفصل، سرفصلهایی هستندکه نیاز مردم به ارز در آن سرفصلها بیش از آن چیزی است که بانک مرکزی الان دارد در مرکز مبادله دارد تامین میکند.
آنها را به اندازه نیازی که الان در واقع نیاز واقعی مردم افزایش بدهد تا ما اطمینان پیدا کنیم که بازار غیررسمی ما از نیازمندان واقعی ارز تهی شده یعنی همه آنها را ما داریم از مسیرهای رسمی تامین ارز میکنیم مانده بازار غیررسمی را عملا میشود عنوان بازار قاچاق و بازار خروج سرمایه در نظر گرفت که با آن ما در واقع به این شکل باید برخورد کنیم که از کانال حکمرانی ریال و حکمرانی ارزی، حکمرانی ریال منظورم این است.
شما میدانید هر مبادله ارزی که صورت میگیرد روی دومش مبادله ریال است یعنی بین دونفر وقتی ارز جابه جامی شود در شبکه بانکی ریال جابه جا میشود حوزه فناوریهای نوین بانک مرکزی اقدامات خوبی ظرف یک سال دو سال اخیر انجام داده که من هم در جریان جزئیاتش بودم که در آن حوزه تلاش میشود افرادی که خرید و فروش ارز انجام میدهند برای خروج سرمایه یا برای استفاده قاچاق یا سوداگری آنها را شناسایی بکند و حالا از طریق بستن حسابهای ریالی شان یا به هرحال محدود کردن آن حوزه ما بتوانیم ابعاد بازار غیررسمی را بتوانیم کوچکتر بکنیم
بیات: خوب اقدام بعدی که تا الان چندین بار هم اتفاق افتاده مسدودسازی حسابهای ریالی فرد صورت میگیرد و در واقع سعی میشود تا جلوی اقدامات آتی آن افراد گرفته شود که این در حوزه درواقع بانک مرکزی به صورت یکسال و دوسال دارد اتفاق میافتد.
بیات: من الان به هرحال شاخصهایی برای این موضوع در نظر گرفته میشود آن شاخصها به هر حال ممکن است بحث مجزایی را طلب کند از طریق یک سری معیارهای نقل و انتقال میشود متوجه شد که در واقع این تراکنش مالی که دارد اتفاق میافتد احتمالا از این شکل تقاضای ارز است، اما یک بحث دیگر که مهم است باید بهش بپردازیم بحث تقاضای سوداگری است آقای دکتر اکبری هم به درستی اشاره کردند.
واقعا یک بخشی از مردم ما به واسطه انتظارات تورمی برای اینکه قدرت خریدشان را حفظ کنند میروند در بازار ارز و سکه و خرید میکنند که در این جا ما باید واقعا به این موضوع بپردازیم به هر حال آن کسی که میرود ارز و سکه میخرد واقعا ارز و سکه نمیخواهد میخواهد قدرت خرید خودش را حفظ کند بانک مرکزی در این حوزه اقدامات موثری انجام داده برنامههایی هم برای آینده دارد.
بیات:اوراق ارزی به پشتوانه بانک مرکزی را داشتیم که درواقع همین ۲۸ بهمن سررسیدش بود خوب این که ما این را در آینده ادامه بدهیم یا نه باید رویش کار بکنیم در بانک مرکزی گواهی سکه داشتیم چه تمام سکه، ربع سکه داشتیم روی این باز باید کار بکنیم و در واقع سایر ابزارهایی که تسویه اش بر مبنای ریال است یعنی نیاز نیست بانک مرکزی ارز و سکه به کسی بدهد منتهی در عین حال قدرت خرید افراد را هم، این جنس ابزارها که مبتنی بر تسویه ریالی ما بیشتر رویش داریم کار میکنیم.
داریم بیشتر رویش فکر میکنیم تا ابزارهایی را بتوانیم معرفی و آماده بکنیم تا تقاضای در واقع آن بخشی از جامعه را که نگرانند یعنی میخواهند قدرت خریدشان را حفظ بکنند بتوانیم بهتر پوشش بدهیم آن بخش را هم که ما از بازار غیر رسمی اگر موفق بشویم خارج بکنیم واقعا بازار غیررسمی به یک بازاری تبدیل میشود که عملا در واقع صرفا بحث قاچاق و خروج سرمایه مطرح است و آنجا دیگر بحث حکمرانی ریال بسیار جدی و پررنگتر میشود.
بیات: به هر حال ما بسته سیاسی داریم آماده میکنیم هر گز یک سیاست به تنهایی نمیتواند مشکلات ما را حل بکند ما در حال تهیه باز بسته سیاستی هستیم به زودی آماده خواهیم کرد تا بتوانیم در واقع هم از سمت حکمرانی ریال هم از سمت ابزارهایی که بتواند کمک کند به مردم که قدرت خریدشان را حفظ کنند بر مبنای تسویه ریالی آماده بکنیم تا در واقع تقاضای آن دسته از مردمی که به این دلیل وارد بازار ارز میشوند از بین برود انشالا و بعد هم انشالا با در واقع تحولات آتی امیدواریم که نرخ ارز هر چه زودتر به سمت نرخ تعادلی که بسیار پایینتر ازنرخهای فعلی اش حرکت کند.
بیات: ما تلاشمان را داریم میکنیم ما هر روز داریم کار میکنیم فکر میکنیم در حوزه ارزی بانک مرکزی با همکاری سایر حوزهها داریم کار میکنیم انشالا که به زودی آماده خواهد سوال: یعنی نمیتوانید الان زمان بدهید به مابیات: من الان نمیتوانم زمان مشخصی را اعلام کنم، ولی فکر میکنم زیاد زمان نبرد
اکبری: اول من یک نکتهای را خدمتتان بگویم در مورد عملکرد بازار مبادله در تاریخ ۱۴۰۰/۱۲/۷ کل عرضهای که در این بازار انجام شده ۲۹۵ میلیون دلار بوده، اما معاملهای که انجام شده ۹۸ میلیون دلار است یعنی مازاد عرضه داشتیم ماحدود تقریبا ۲۰۰ میلیون دلار مازاد عرضه داشتیم اگر بخواهیم توجه تان را به این نکته جلب کنم که در بخش واقعی اقتصاد و تقاضای واقعی ارز ما مازاد عرضه داریم یعنی وارد کنندهای که میخواهد کالا وارد کند به راحتی میتواند ارز خودش را از این مرکز تامین کند.
اما در مورد صحبت شما، کلا بازار ارز به نظر من شخصا جای مناسبی برای سرمایه گذاری نیست، ولی هر کسی خودش تعیین میکند که کجا سرمایه گذاری کند و ریسکش هم خودش میپذیرد همان طوری که کسانی که دیروز صبح ارز را از بازار با قیمتهای بالا خریدند با یک افت شدیدی بعدازظهر مواجه شدند و حداقل ده الی ۱۵ درصد سرمایه شان را از دست دادند همیشه این مد نظر داشته باشد هر چیزی که بدون منطق بدون پشتوانه علمی و مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی اتفاق نیفتد منجر به سقوط است.
من مثالی بگوییم خدمتتان بازار سهام ما در سال ۹۹ به شدت صعودی بود و همه آمدند هشدار دادند که این رشد قیمت در بازار سهام طبیعی نیست حالا خوب است که رشد کند، ولی رشدی مبتنی بر واقعیتهای اقتصادی ارزش گذاری سهام شرکت هاخیلی بالاتر از ارزش واقعی شان بود این جا هم همین است الان آنچه که در بازار آزاد اتفاق میافتد ارزش گذاری دلار بالاتر از ارزش واقعی است ارزش واقعی اش چه قدر است ارزش واقعی اش همان نرخ ارز حقیقی که مبتنی بر، شما در اقتصاد یک نرخ ارز حقیقی دارید که با توجه به سایر متغیرهای اقتصادی کشف میشود.
یعنی میگوییم تورمان اینقدر است نقدینگی مان این قدر است تولید ناخالص داخلی مان این قدر است براساس این متغیرهای اقتصادی نرخ ارزمان هم اینقدر باید باشد آنچه که الان در مرکز مبادله انجام میشود و کشف قیمت انجام میشود من نمیخواهم بگویم نرخ ارز حقیقی مان است، ولی بسیار نزدیک به نرخ ارز حقیقی مان است من پیشنهادم این است که دوستان عزیزی که دست سرمایه گذاری دارند بازار سهام به دید بلندمدت بسیار جای مناسبی با دید باز بروند در بازار سهام سرمایه گذاری کنند انشالا هم حفظ ارزش پولشان حفظ میشود هم اینکه سودهای خوبی به دست میآوردند
اکبری: این معاملهای که انجام شده معاملهای بوده ۷/۱۲ انجام شده با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال قطعا تقاضا برای ارز بیشتر میشود هم برای تسویه پایان سال هم برای واردات برای پایان سال برای همین ما پیش بینی مان این است که طی روزهای آتی تقاضا زیاد شود تقاضا در معامله در مرکز زیاد شود و از این طرف هم عرضه هم به حمدلله با نرخ خوبی دارد رشد میکند شرکتهایی که قبلا تمایل نداشتند بیاورند یا اصلا به قول معروف اجبار قانونی هم نداشتند تمایل دارند الان نرخشان را با نرخ بالاتر از نرخ نیما بیاورند به فروش برسانند.
دلیل این که ما مازاد عرضه داشتیم این است که به قول معروف یک بخش اعظمی از تقاضای ما تقاضای کالاهای اساسی است که در نیما داریم بهش پاسخ میدهیم سوال:پس یعنی هم شرکتها هم مردم که تقاضای ارز مسافرتی دارند یا شرکتهایی که تقاضای تسویه دارند. نگرانی از بابت این که این حجم افزایش پیدا میکند در پایان سال نداشته باشند.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما