چرا خبر کشف «لیتیوم» در ایران مهم است؟

به گزارش می‌متالز، چند روز پیش خبر رسید که ایران به جمع کشور‌های «لیتیومی» پیوسته است و در این راستا معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان با بیان اینکه دو معدن لیتیوم در دشت «قهاوند» همدان کشف شده است، تاکیدکرد که گواهی کشف و پروانه بهره‌برداری از این ماده معدنی در حال اخذ است. کشف این معدن که گستره‌اش ۵ تا ۶ کیلومتر مربع و به اندازه مساحت دشت قهاوند است، ۴ سال زمان برده و میزان ذخیره قطعی این فلز استراتژیک ۸ میلیون و ۵۰۰ هزارتن اعلام شده است.

«لیتیوم» چیست؟

«لیتیوم» که وجودش در دنیای امروز یکی از ملزومات تکنولوژی محسوب می‌شود، یک فلز قلیایی نقره‌ای- سفید و نرم با عدد اتمی ۳ است. این عنصر در شرایط استاندارد دما و فشار سبک‌ترین فلز و کم چگالی‌ترین عنصر جامد است.

در ظاهر این‌طور به نظر می‌رسد که لیتیوم هیچ نقشی در زندگی حیوان‌ها و گیاهان ندارد و آن‌ها بدون لیتیوم هم می‌توانند زنده بمانند، اما در عمل در همه اندام‌های زنده می‌توان ردپای بسیار کم رنگ لیتیوم را پیدا کرد. یون لیتیم که در قالب نمک‌های گوناگون پیدا می‌شود، بر روی اعصاب انسان اثر می‌گذارد و می‌تواند به عنوان دارو در درمان اختلال دوقطبی کمک کند.

لیتیوم اولین بار در سال ۱۸۱۷ در سوئد کشف شد و معلوم شد از آلیاژ این فلز با آلومینیوم، کادمیم، مس و منگنز در ساخت قطعات هواپیما‌های بلند پرواز می‌توان استفاده کرد. پیدایش لیتیوم بسیار پراکنده‌است، اما به‌علت واکنش‌پذیری زیادی که دارد در طبیعت به صورت آزاد وجود ندارد و همیشه به صورت ترکیب با یک یا چند عنصر یا ترکیب دیگر دیده می‌شود. این فلز بخش کوچکی از تمامی سنگ‌های آذرین را تشکیل داده و همچنین در بسیاری از شوراب‌های طبیعی وجود دارد.

چه کشور‌هایی در جهان «لیتیومی» هستند؟

شیلی با ۸ میلیون تن ذخایر لیتیوم، بیشترین میزان ذخایر این ماده معدنی را در جهان در اختیار دارد. پس از آن استرالیا و آرژانتین به ترتیب با دارا بودن ۲میلیون و ۷۰۰هزار تن و ۲میلیون تن ذخایر لیتیوم در رتبه‌های دوم و سوم جهان قراردارند.

اما در نهایت در اسفندماه ۱۴۰۱ ایران، میزان ذخیره قطعی لیتیوم استان همدان را ۸ میلیون و ۵۰۰ هزارتن کانسنگ لیتیوم عنوان کرد.

لیتیوم در ایران به تولید و فناوری نرسیده و اقتصادی بودن اکتشاف و فرآوری لیتیوم بسیار پراهمیت است؛ چرا که فرآوری و دانش فنی مربوط به آن در اختیار کشور‌های پیشرفته‌ای مانند ژاپن و کره‌جنوبی است. به دست گرفتن بازار خودرو‌های الکتریکی، دلیل توجه به بازار لیتیوم در ایران است.

ایران جزو معدود کشور‌هایی است که به مقادیر مناسبی از ذخایر عناصر نادر خاکی و فلزات با ارزش دسترسی دارد که بعد از فرایند اکتشافات پهنه‌های معدنی که از سال ۱۳۹۳ آغاز شد. شناسایی این ذخایر از جمله اتفاقاتی بود که در این اکتشافات رخ داد و فلزات کم‌یابی مانند فلز لیتیوم در مناطق مختلف کشور در مقادیر مناسب رصد شد که حالا متصدیان

معدنی به دنبال آغاز استحصال صنعتی این ماده هستند و اکنون آن را در فاز نیمه استحصال صنعتی قرار دادند.

لیتیوم در سال ۱۳۹۶ در بازار‌های جهانی به صورت فلز، حدوداً با قیمت ۱۶۰ دلار به ازای هر کیلوگرم به فروش می‌رسید؛ همچنین کنسانتره آن با کیفیت‌های «درجه کیفیت ساخت باتری ««کربنات لیتیوم» و کنسانتره رایج عرضه می‌شود که به ترتیب در حدود ۲۰ هزار دلار در هر تن، ۹٫۳۹ دلار در هر کیلوگرم و پنج دلار در هر کیلوگرم به فروش می‌رسد.

«لیتیوم» چه کاربرد‌هایی دارد؟

لیتیوم یکی از اجزای مهم در باتری‌های قابل شارژ است که در تلفن‌های همراه، رایانه‌های دستی و خودرو‌های برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر، آلیاژی از لیتیوم و آلومینیوم در صنایع هواپیماسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد که سبک، قابل انعطاف، محکم و مقاوم است.

علاوه بر این، لیتیوم نیروی کششی زیادی دارد و به دلیل وزن کم آن گزینه بسیار مناسبی برای باتری‌های کم وزن و پرانرژی است. همچنین، این ماده معدنی همراه با سرب آلیاژی را تولید می‌کند که در ساختن بلبرینگ چرخ‌های قطار استفاده می‌شود. از دیگر مصارف لیتیوم می‌توان به کاربرد آن در صنعت داروسازی اشاره کرد.

با این همه در مورد مصرف لیتیوم هم در صنایع و همچنین در داروسازی توجه به یک نکته بسیار مهم محسوب می‌شود؛ چرا که مرز میان سودمند بودن این ماده و سمی بودنش برای انسان و محیط زیست بسیار بسیار نازک و شکننده‌است.

واکنش یک رسانه هندی به خبر کشف «لیتیوم» در ایران

وبگاه نشریه هندی «ایندین اکسپرس» به تازگی گزارشی درباره این رویداد مهم منتشر کرده که در بخشی از آن نوشته است: «اگر این خبر درست باشد، این کشف یک دستاورد بزرگ برای ایران خواهد بود که اقتصاد آن دهه‌ها تحت تحریم‌های آمریکا آسیب دیده است. با توجه به نقش مهم لیتیوم در ساخت باتری ها، انتظار می‌رود طی دهه‌های آتی و همزمان با اقبال جهانی به مصرف انرژی‌های پاک و جدید به جای انرژی‌های فسیلی، نقش مواد معدنی همچون لیتیوم حتی بسیار مهم‌تر از امروز شود. این اولین کشف ماده معدنی لیتیوم در ایران است.»

همچنین در این گزارش آمده است: «در بیانیه‌های رسمی ایران هنوز به مرحله اکتشاف اشاره نشده و یا اطلاعات فنی در مورد ذخایر ارائه نشده است. در حالی که ایران ممکن است به خوبی ذخایر سنگ لیتیوم را کشف کرده باشد، اهمیت واقعی این یافته تنها زمانی قابل ارزیابی است که اطلاعات بیشتری در مورد ذخایر مذکور منتشر شود. بر اساس چارچوب سازمان ملل متحد برای طبقه بندی ذخایر و منابع سوخت جامد و کالا‌های معدنی (UNFC ۱۹۹۷)، منابع با استفاده از سه معیار اساسی که بر قابلیت بازیافت آن‌ها تاثیر می‌گذارد طبقه بندی می‌شوند.

اکتشاف اخیر لیتیوم در هند به عنوان G ۴ طبقه بندی شده: به این معنی که آن‌ها محصول یک مطالعه شناسایی هستند، نه مطالعات پیشرفته‌تر امکان سنجی و توسعه تجاری...»

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)