زامبیا، بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده آند مس در آفریقا

به گزارش می‌متالز، زامبیا با تولید حدود ۶۶۰ هزار تن، بزرگ‌ترین صادرکننده آند مس جهان در سال ۲۰۲۱ بود که به تنهایی حدود ۴۳ درصد از حجم کل صادرات در این سال را به خود اختصاص داد. این کشور بزرگ‌ترین معادن مس قاره آفریقا از جمله کاناسانشی و سنتینل را در خود جای داده است. در سال‌های اخیر تجارت تمام محصولات مسی روند افزایشی را پیموده و قیمت مس در بازار‌های جهانی مقدار قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. تجارت آند به عنوان یکی از محصولات بالادستی این صنعت نیز از این قاعده مستثنی نیست و به طور کلی تجارت آند از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱، روند روبه‌رشدی را طی کرده است. از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ حجم تجارت آند مسی به طور میانگین سالانه ۶۰ هزار و ۴۶۸ تن افزایش‌یافته است.

به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، آند یکی از محصولات صنعت بالادستی مس به شمار می‌آید که از آن برای تولید کاتد مس استفاده می‌شود. میزان مس محتوی آند به طور معمول حدودا بین ۹۶ تا ۹۸ درصد است؛ در حالی که برای تولید محصولات مسی به خصوص مفتول مس به عیار مس بالاتری نیاز است؛ بنابراین آند طی فرایند پالایش الکتریکی به کاتد با درصد خلوص بیش از ۹۹.۹۹۹ درصد مس تبدیل می‌شود.

آند مس شامل دو دسته آند اولیه و ثانویه است. آند ثانویه با ذوب قراضه‌های مسی و ریخته‌گری مذاب در قالب‌های آند تولید می‌شود. خوراک تولید آند اولیه کنسانتره مس است. کنسانتره مس خاک سولفیدی در واحد‌های ذوب با حرارت بالا و تزریق اکسیژن به مات مس حاصل می‌شود. سپس مات به کوره‌های کانورتور منتقل شده تا به بلیستر تبدیل شود. پس از فرایند پالایش حرارتی بلیستر، آند اولیه تولید می‌شود.

چین، بزرگترین مصرف‌کننده آند در جهان

در سال ۲۰۲۱ کشور‌های زامبیا، شیلی، کنگو و بلغارستان، بزرگ‌ترین صادرکنندگان آند مس در جهان بودند. کشور زامبیا با حدود ۶۶۰ هزار تن، بزرگ‌ترین صادرکننده آند مس جهان در سال ۲۰۲۱ است که در این سال به تنهایی حدود ۴۳ درصد از حجم کل صادرات را به خود اختصاص داد. این کشور بزرگ‌ترین معادن مس قاره آفریقا را در خود جای داده است. از مهم‌ترین معادن مس کشور زامبیا می‌توان به معدن کاناسانشی با ظرفیت تولید سالانه حدود ۳۴۰ هزار تن مس و سنتینل با ظرفیت سالانه حدود ۳۰۰ هزار تن مس اشاره کرد. پس از زامبیا کشور شیلی با تولید ۲۷۴ هزار تن در سال ۲۰۲۱ و سهم ۱۸ درصدی از کل تجارت، بزرگ‌ترین صادرکننده آند در جهان بود. لازم به ذکر است که بر اساس گزارش‌های سالانه سازمان «USGS»، کشور شیلی ذخایر مس معدنی بیشتری نسبت به زامبیا دارد، اما عمده محصولات معدنی تولید شده در این کشور به صورت کنسانتره و کاتد مس است.

از بزرگ‌ترین کشور‌های واردکننده آند مس می‌توان چین، هند، بلژیک و کانادا را نام برد. چین با سهم ۵۹ درصد، بزرگ‌ترین واردکننده آند به شمار می‌رود. علاوه‌براین، کشور چین بزرگ‌ترین واردکننده انواع محصولات مسی شامل کنسانتره، کاتد، اسلب، بیلت، شمش و سایر محصولات کار نشده است و نقش بسیار مهمی در بازار انواع محصولات مسی دارد. حدود ۵۶ درصد از صادرات آند شیلی، ۲۶ درصد از سهم صادرات کشور زامبیا و ۸۵ درصد از حجم صادرات کنگو به مقصد چین صورت می‌گیرد. پس از چین، کشور‌های هند با ۱۲ درصد و بلژیک با ۱۰ درصد سهم از واردات آند مس، بزرگ‌ترین واردکنندگان این محصول در جهان محسوب شدند.

رشد تجارت آند مسی

در سال‌های اخیر تقریبا تجارت تمام محصولات مسی روند افزایشی را پیموده است و قیمت مس در بازار‌های جهانی مقدار قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. تجارت آند به عنوان یکی از محصولات بالادستی این صنعت نیز از این قاعده مستثنی نیست و به طور کلی تجارت آند از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱، روند رو به‌رشدی را طی کرده است. از سال ۲۰۱۲ حجم تجارت آند مسی به طور میانگین سالانه ۶۰ هزار و ۴۶۸ تن افزایش یافته و از حدود یک میلیون و ۵۴ هزار تن در ابتدای دوره، به حدود یک میلیون و ۵۹۹ هزار در سال ۲۰۲۰ رسیده است.

در سال ۲۰۲۱، حجم تجارت آند حدود ۱۷.۱ درصد و در سال ۲۰۱۹ حدود ۹.۲ درصد نسبت به سال قبل از خود کاهش یافت. با توجه به گزارش‌های سالانه سازمان «USGS» در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱، حجم تولید آند مس کشور‌های زامبیا و شیلی در سال ۲۰۲۱ به ترتیب حدود ۲.۷ درصد و ۲.۳ درصد و در سال ۲۰۱۹ حدود ۷.۵ درصد و ۴ درصد کاهش یافت. از مهم‌ترین دلایل کاهش تولید آند مس زامبیا می‌توان به افزایش عوارض واردات کنسانتره اشاره کرد. این افزایش عوارض موجب شد تا حجم وادرات کنسانتره که ماده اولیه تولید آند به شمار می‌رود، کاهش یابد. از آنجایی که سهم این دو کشور در بازار آند مسی بسیار زیاد است، می‌توان گفت علت کاهش تجارت جهانی آند در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ از کاهش تولیدات این دو کشور نشات می‌گیرد.

گفتنی است که عمده شرکت‌های بالادستی تولیدکننده محصولات مسی به صورت یکپارچه کنسانتره تولید شده از خاک معادن را به آند و سپس به کاتد تبدیل می‌کنند و تمایل چندانی به فروش کنسانتره و آند ندارند، زیرا قیمت کاتد به مقدار قابل توجهی از قیمت کنسانتره بیشتر است. از سوی دیگر، احداث یک پالایشگاه برای تبدیل کاتد به آند سرمایه‌بری چندان بالایی ندارد و همچنین هزینه تبدیل آند به کاتد نسبت به تفاوت قیمتی این دو بسیار زیاد نیست. در نتیجه تمایل به فروش کاتد مس و تجارت آن تا حد قابل توجهی بیشتر از کنسانتره و آند است.

با توجه به توضیحات ارائه شده، در شرایط خاصی تمایل به فروش آند افزایشی خواهد شد. تولید کاتد مسی از آند با روش پالایش الکتریکی صورت می‌گیرد. این فرایند به مصرف مقدار قابل توجهی انرژی به خصوص برق نیاز دارد. معمولا در صورتی که یک واحد تولید کنسانتره مس نتواند برق لازم برای تولید کاتد را تامین کند، تصمیم به فروش آند خواهد گرفت. از این رو تجارت آند در مناطقی بیشتر انجام می‌شود که منابع انرژی از جمله برق به راحتی قابل دسترس نباشد و یا تامین انرژی لازم برای تولید کاتد مسی برای تولیدکنندگان هزینه زیادی به همراه داشته باشد.

کشور زامبیا به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آند، با مشکل تولید برق مواجه است. عمده ظرفیت برق این کشور به صورت برق آبی است؛ در نتیجه در سال‌هایی که این کشور با افت بارندگی مواجه می‌شود، تولید برق کاهش می‌یابد. به گزارش سازمان «World Bank» در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸، با توجه به گرمایش زمین و کاهش میانگین سالانه بارندگی در این کشور، تبدیل آند به کاتد برای تولیدکنندگان به راحتی قابل انجام نبود. از این رو تجارت آند برای تولیدکنندگان مس کشور زامبیا به صرفه‌تر از تولید کاتد بود.

منبع: فلزات آنلاین