پروژه سامانه رصد هوشمند فضای مجازی در دستور کار سازمان بورس

به گزارش می‌متالز، به گفته کارشناسان بورس با صعودی شدن روند شاخص‌های بازار سرمایه فعالیت برخی از کانال‌های غیر مجاز در فضای مجازی در زمینه سیگنال دهی و به اصطلاح مشاوره نیز افزایش یافته است؛ موضوعی که امیر مهدی صبایی مدیر نظارت بر بورس‌ها ضمن ارائه نکاتی در مورد آن به سوالاتی هم در خصوص فعالیت برخی از این کانال‌ها در فضای مجازی، رصد و برخورد با آن‌ها پاسخ داد.

با توجه به روند صعودی بازار سرمایه فعالیت برای از کانال‌ها در فضای مجازی بیشتر شده چیزی که آقای دکترعشقی ریاست محترم سازمان هم به آن اشاره کردن. در این زمینه آیا سازمان بورس بر فضای مجازی رصد دارد؟

صبایی: با عنایت به گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان فضای مجازی در بین فعالان بازار سرمایه و تاثیرگذاری غیرقابل انکار رویداد‌های فضای مجازی در این بازار، هیئت مدیره محترم سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل گروه پایش فضای مجازی ذیل اداره دیدهبان سلامت بازار سرمایه را در سال ۱۴۰۰ مصوب نمود.

پس از تشکیل گروه مذکور با عنایت به وظیفه اصلی اداره دیده بان سلامت بازار سرمایه در زمینه استفاده از توان نظارت مردمی از طریق دریافت گزارش‌های ناهنجاری و پیگیری آنها، فاز توسعه سامانه دریافت گزارش‌های ناهنجاری (دیدهبان) به آدرس dideban.seo.ir با هدف افزودن قابلیت دریافت گزارش‌های ناهنجاری در حوزه فضای مجازی در سال ۱۴۰۰ به بهرهبرداری رسید. بر این اساس گزارش‌های ناهنجاری فضای مجازی در حال حاضر از طریق سامانه مذکور در حال دریافت میباشد. همه گزارش‌های دریافتی در این حوزه توسط کارشناسان مربوطه مورد بررسی تخصصی قرار گرفته و در صورت احراز تخلف یا جرم به مراجع رسیدگی ذیصلاح ارسال میگردد. در این زمینه در سال ۱۴۰۱ پس از بررسی کلیه گزارش‌های دریافتی، در مجموع ۲۲ پرونده منجر به تخلف یا جرم به مراجع ذیصلاح جهت رسیدگی ارسال گردیده است.

گزارشگران ناهنجاری‌های در همه حوزه‌های مربوطه و علی الخصوص حوزه فضای مجازی در صورتیکه گزارش ایشان مستند بوده و منجر به تشکیل پرونده تخلف یا جرم گردد میتوانند پس از صدور آرای قطعی انضباطی یا کیفری مربوطه از پاداش متناسب با مبلغ جرایم مطابق مقررات مربوطه برخوردار گردند. گزارشگران متقاضی دریافت پاداش مطابق مقررات مربوطه باید در زمان ارسال گزارش اطلاعات هویتی خود را تکمیل نمایند که این اطلاعات هویتی در نزد سازمان بورس و اوراق بهادار و مراجع رسیدگی مربوطه محرمانه خواهد بود.

همچنین گروه پایش فضای مجازی به منظور آگاهی از چالش‌های بازار سرمایه از دید فعالان این بازار در حوزه فضای مجازی، رصد مستمر فضای مجازی مرتبط با بازار سرمایه را در دستور کار خود قرار داده است. در این زمینه وقایع با اهمیت و چالش‌های مربوطه توسط کارشناسان رصد گردیده و اقدام متناسب و به لحظه در مواجهه با آن اتخاذ میگردد.

رصد‌های به چه شکل انجام می‌گیرد؟ (هوشمند)

صبایی: به طور کلی رصد‌ها به دو شکل انجام میشود. الف) به منظور کشف برخی از تخلفات و آگاهی از چالش‌های بازار سرمایه از دید فعالان این بازار، رصد مستمر فضای مجازی مرتبط با بازار سرمایه در دستور کار قرار گرفته است. در این زمینه وقایع با اهمیت و چالش‌های مربوطه توسط کارشناسان رصد گردیده و تدابیر متناسب و به لحظه در مواجهه با چالش‌ها اتخاذ می‌گردد. همچنین تخلفات با اهمیت در این حوزه نیز رصد گردیده و پس از مستندسازی و شناسایی هویت متخلفان به مراجع رسیدگی ارسال می‌گردد.

ب) همچنین با توجه به ماهیت فضای مجازی که عمدتا افراد بدون اعلام هویت واقعی خود یا به صورت ناشناس فعالیت می‌نمایند و با عنایت به گستردگی فضای مجازی، امکان کشف همه ناهنجاری‌ها از طریق روش‌های سنتی رصد فضای مجازی وجود ندارد. در این زمینه استفاده از راهکار‌های هوش مصنوعی ضروری خواهد بود. در این باره نیز این سازمان پروژه سامانه رصد هوشمند فضای مجازی را پس از برگزاری جلسات کارشناسی متعدد و شناسایی نیاز‌های نظارتی در این حوزه در دستور کار قرار داده است که این پروژه در ۳ فاز اصلی تعریف شده در حال طراحی و توسعه میباشد و بخشی از قابلیت‌های نظارتی مورد انتظار توسط پیمانکار پروژه آماده سازی شده و در حال بهره برداری میباشد. پیش بینی می‌شود کاملتر شدن تدریجی قابلیت‌های سامانه مذکور با استفاده از هوش مصنوعی و با لحاظ پیچیدگی‌های فنی توسعه سامانه، منجر به عملکرد موثرتر نهاد‌های نظارتی بازار سرمایه شود.

آیا برخورد با متخلفان در حوزه فضای مجازی کانال‌ها و سیگنال فروشان صورت می‌گیرد؟ و این برخورد چگونه است؟

صبایی: مطابق قوانین و مقررات بازار سرمایه، تصدی به فعالیت مشاوره سرمایه گذاری [شامل الف) توصیه به خرید، فروش یا نگه‌داری اوراق بهادار؛ ب) اظهارنظر راجع به روند قیمت یا عرضه و تقاضای اوراق بهادار در آینده و ج) اظهارنظر راجع به ارزش (قیمت) اوراق بهادار]به موجب بند ۱ ماده ۴۹ قانون بازار اوراق بهادار، مستلزم اخذ مجوز فعالیت از سازمان است و سازمان اشخاصی را که بدون دریافت مجوز لازم، مبادرت به این فعالیت نمایند، به موجب ماده ۵۲ قانون بازار اوراق بهادار تحت پیگرد قانونی قرار میدهد.

با عنایت به اینکه این تخلف عمدتا از طریق فضای مجازی انجام میگیرد در سامانه دریافت گزارش‌های ناهنجاری (دیده‌بان سلامت بازار سرمایه) قسمتی برای دریافت گزارش در همین موضوع اختصاص داده شده است و گزارش‌های دریافتی پس از بررسی دقیق کارشناسی در صورت احراز تخلف یا جرم به مراجع رسیدگی مربوطه ارسال میگردد و متخلف یا مجرم به مجازات تعیین شده در قوانین و مقررات مربوطه محکوم خواهد شد.

در چند وقت اخیر که فضا مطلوب‌تر شده چه میزان شناسایی و رصد و برخورد صورت گرفته است؟

صبایی: رصد فضای مجازی و پیگیری تخلفات در این حوزه طبق وظایف تعریف شده به شکل مستمر در حال انجام بوده و مراتب احراز تخلف یا جرم به مراجع رسیدگی اعلام می‌گردد. در این زمینه معمولا با توجه به رشد بازار و احتمال کمتر شدن ضرر و زیان سرمایه‌گذاران که به کانال‌های تلگرامی اعتماد می‌کنند، میزان دریافت گزارش‌های ناهنجاری در این حوزه کاهش می‌یابد لکن رصد و پیگیری حقوقی کانا‌های متخلف در فضای مجازی همیشگی بوده و این موضوع منوط به مطلوب‌تر شدن یا نشدن فضا نیست.

توصیه شما به افراد تازه وارد به بازار سرمایه و افرادی که قصد ورود به بازار سرمایه را دارند نسبت به فضای مجازی چیست؟

پیرو رشد اخیر بازار سرمایه، میزان فعالیت سودجویان در کانال‌های تلگرامی افزایش داشته است و برخی از سرمایه‌گذاران با عدم توجه کافی به مخاطرات اعتماد به این کانال‌های تلگرامی، سرمایه خود را در اختیار آن‌ها میگذارند یا بر اساس توصیه‌های آن‌ها اقدام به خرید و فروش سهام مینمایند که ممکن است در ابتدا نتایج رضایت بخشی برای ایشان داشته باشد ولیکن تجربه سال‌های گذشته نشان میدهد این افراد به دنبال منفعت شخصی خود هستند یا به منظور تامین منفعت گروهی دیگر، توصیه به معامله أوراق بهادار پرریسک می‌نمایند و با سوء استفاده از اعتماد سرمایه‌گذاران موجب ضرر و زیان قابل توجه ایشان خواهند شد؛ بنابراین ضروری است حتی المقدور سرمایه گذاران عزیز که آشنایی کمتری با فضای کاملا حرفه‌ای بازار سرمایه دارند از سرمایه گذاری مستقیم و با استفاده از بستر‌های برخط پرهیز نموده و به سرمایه گذاری غیر مستقیم از طریق نهاد‌های مالی دارای مجوز از جمله شرکت‌های سبدگردانی، صندوق‌های سهامی، شرکت‌های مشاوره سرمایه گذاری و. پرداخته و از این طریق از مزایای سرمایه‌گذاری علمی و حرف‌های از جمله مدیریت ریسک ناشی از تغییر قیمت اوراق بهادار برخوردار گردند.

منبع: پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)