منظره پریده‏‏‏‏‌رنگ بازار‏‏‏‏‌ها

به گزارش می‌متالز، ثبات شاخص قیمت کالا‌ها پس از یک دوره زمانی توفانی و پرفراز و نشیب، مهم‌ترین نکته‌ای است که در لابه‌لای گزارش بانک جهانی به چشم می‌آید. این ثبات که عمدتا به کاهش قیمت اغلب کالاها، گاز طبیعی و کامودیتی‌ها در سال‌جاری در مقایسه با نقاط اوج سال ۲۰۲۲ اشاره دارد، به دلیل ۵ اتفاق عمده شکل گرفته‌است. اولین اتفاق جهش اقتصاد چین و اثرات آن بر بازار‌های جهانی است. دومین موضوع به تغییرات آب‌و‌هوایی برمی‌گردد. سومین موضوع ناشی از تحولات ژئوپلیتیک است، چهارمین مورد اختلال در تامین پایدار انرژی بوده و دیگر مورد به رکود اقتصاد جهان مربوط است.

متاثر از این وضعیت نیز قیمت جهانی کامودیتی‌ها در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ تا سطح ۱۴‌درصد کاهش یافته و تا پایان ماه مارس امسال به سطحی رسیده که تقریبا ۳۰‌درصد کمتر از اوج تاریخی خود در ژوئن ۲۰۲۲ است. افزایش قیمت‌ها پس از حمله روسیه به اوکراین عمدتا به دلیل ترکیبی از کند‌شدن فعالیت‌های اقتصادی، آب و هوای مطلوب زمستانی و اختلال جهانی جریان تجارت کالا رخ‌داد. پیش بینی کارشناسان بانک جهانی این است که برای باقی‌مانده سال‌جاری، قیمت کالا‌ها بدون تغییر باقی بماند. البته انتظار می‌رود که قیمت‌ها همچنان بالاتر از سطح قبل از همه گیری کرونا باشند. روندی که همچنان بر قیمت مناسب مواد و امنیت غذایی تاثیر گسترده‌ای دارد. این افزایش همچنان در بخش‌هایی از بازار فلزات اساسی محسوس است؛ در واقع وضعیت بخش معدن کماکان صعودی یا توام با افزایش است. برای نمونه شاخص قیمت فلزات و مواد معدنی بانک جهانی در سه‌ماهه اول سال۲۰۲۳ نسبت به سه‌ماهه قبل ۱۰‌درصد افزایش‌یافته که حاکی از تداوم رشد تقاضا در این بخش است. لیتیوم، مس، قلع و برخی دیگر از مواد از عمده دلایل صعودی‌بودن شاخص در نخستین ماه‌های سال۲۰۲۳ به‌شمار می‌رود. بانک جهانی پیش بینی کرده برای باقی‌مانده سال۲۰۲۳ و در سال۲۰۲۴ بهبود عرضه، قیمت فلزات را کاهش داده و از آنجایی‌که انتظار می‌رود بهبود رشد چین عمدتا با مصرف قوی، به ویژه خدمات حمایت شود ثبات در این بازار شکل گیرد.

طبق آنچه در گزارش بانک جهانی بر آن تاکید شده کامودیتی‌ها هم روندی نزولی دارند به‌طوری که پس از افزایش ۴۵‌درصدی در سال۲۰۲۲، انتظار می‌رود قیمت آن‌ها در سال‌جاری تا ۲۱‌درصد کاهش یابد. پیش بینی بانک جهانی این است که قیمت این کالا‌ها در سال۲۰۲۴ عمدتا ثابت بماند. همچنین انتظار می‌رود چنانچه قیمت انرژی در سه‌ماهه اول سال۲۰۲۳ کاهش یافت، این روند به مسیری باثبات در باقی‌مانده سال۲۰۲۳ تبدیل شود ضمن اینکه با اندکی اصلاح در سال آینده، روندی افزایشی را در پیش گیرد. به‌طور کلی در سال۲۰۲۴، انتظار می‌رود بازار‌ها در میان فشار‌های طرف عرضه تا حدی جمع شده و منقبض شوند. در مقابل قیمت کالا‌های غیر‌انرژی حدود ۱۰‌درصد در سال۲۰۲۳ و تقریبا ۳‌درصد در سال۲۰۲۴ کاهش خواهد یافت، زیرا تقاضای جهانی ضعیف‌تر از آنچه در ابتدا در پیش بینی اکتبر۲۰۲۲ انتظار می‌رفت ترسیم می‌شود. از آنجا که بهای انرژی برای واحد‌های معدنی و صنایع وابسته از اهمیت راهبردی برخوردار است و صنایع معدنی مصرف‌کننده عمده سوخت هستند، روند آینده بخش انرژی نیز برای بازیگران این حوزه اهمیت دارد. در گزارش بانک جهانی بازار انرژی وضعیتی روبه نزول از منظر قیمت خواهد داشت.

طبق پیش بینی‌ها روندی که امروز بر بازار انرژی حاکم است، تغییر خواهد کرد و بهای انرژی از مقادیر کنونی کاهش بیشتری خواهد داشت. انتظار می‌رود شاخص قیمت انرژی در سال۲۰۲۳ به میزان ۲۶‌درصد افت کند که بخشی از این روند در فصل اول سال رخ‌داده است. از آن‌سو در سال۲۰۲۴ بهای انرژی احتمالا باثبات باقی می‌ماند و کمتر از ۵درصد نوسان خواهد داشت. فعلا تحولات تقاضای جهانی باعث شده تا قیمت سوخت و انرژی به سطح ۱۵‌درصد کمتر از میانگین سال۲۰۲۲ کاهش پیدا کنند و پیش بینی می‌شود تا پایان سال۲۰۲۴ در این سطح باقی بمانند. نشانه‌هایی از این روند هم اینک در افت ملموس قیمت گاز طبیعی در اروپا مشهود است و انتظار می‌رود در سال۲۰۲۳ حجم کاهش به ۵۳‌درصد رسیده و حتی فراتر رود. ارقام خرید و فروش گاز که در مقاطعی به سه‌برابر میانگین دوره ۲۰۱۹-۲۰۱۵ هم رسید، هنوز هم در سطح بالایی قرار دارد و هم موجب شده تا اروپا برای پایدارسازی عرضه کافی گاز در زمستان آینده با چالش‌هایی مواجه شود. یکی از دلایل این وضعیت افزایش رقابت بر سر محموله‌های صادراتی LNG از آسیاست.

قیمت فلزات و مواد معدنی

بازار جهانی فلزات و مواد معدنی بسیار متنوع است و هر فلز وضعیتی متفاوت از دیگری دارد. برای نمونه سنگ‌آهن که مدتی روند شتابان قیمت را تجربه کرد اخیرا رو به نزول رفته است. تاکید بانک جهانی هم این است که در بلندمدت، چشم‌انداز رشد پایدار در عرضه سنگ‌آهن به دلیل رشد تولید در معادن جدید آفریقا، استرالیا و برزیل ممکن است. تاکید گزارش بر اثرگذار چین در زمینه کاهش تولید فولاد، بر رشد تقاضای سنگ‌آهن اثر جدی خواهد داشت، بنابراین انتظار می‌رود روند‌های عرضه و تقاضا، قیمت سنگ‌آهن را به سمت متوسط هزینه تولید نزدیک کند. در بازار آلومینیوم شرایط متفاوت است. قیمت آلومینیوم در سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ نسبت به فصل آخر ۲۰۲۲ سه‌درصد افزایش را تجربه کرده که این به‌معنای حضور آلومینیوم در قیمتی است که ۳۲‌درصد بالاتر از میانگین سال ۲۰۱۹-۲۰۱۵ است.

عددی که گرچه بالاست، اما نسبت به نرخ‌های سال گذشته افتی معادل یک‌چهارم را تجربه کرده‌است. افزایش قیمت آلومینیوم در اوایل ژانویه امسال ناشی از انتظارات خوش‌بینانه برای بازگشایی صنایع چین و همزمانی این وضعیت با کاهش ذخایر جهانی آلومینیوم بود. از آن زمان، اما کاهش فصلی تقاضای چین و افزایش موجودی انبارها، جهش قیمت قبلی را معکوس کرده‌است. انتظار می‌رود تقاضا در چین تا پایان سال‌جاری رشدی متوسط را داشته باشد، درحالی‌که انتظار می‌رود با کاهش سرعت اقتصاد در اروپا و آمریکای‌شمالی، مصرف در جا‌های دیگر ثابت یا کاهش یابد.

گزارش نشان می‌دهد برخی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های ذوب آلومینیوم چین به دلیل خشکسالی با کمبود انرژی برقابی مواجه شده‌اند که منجر به کاهش تولیدشده‌است، به‌ویژه در استان بزرگ تولیدکننده «یون‌نان» این وضعیت بغرنج است، با این‌وجود انتظار می‌رود که عرضه آلومینیوم در سال ۲۰۲۳ افزایش قیمت را تجربه کند، زیرا چین ظرفیت‌های جدیدی را در جا‌های دیگر ایجاد کرده که این واحد‌های صنعتی، به انرژی نیاز دارند. قیمت‌های پایین‌تر انرژی راه اندازی مجدد کارخانه‌های ذوب موجود را تسهیل می‌کند، اما چون تولید آلومینیوم بسیار انرژی‌بر است احتمال رشد قیمت آلومینیوم به دلیل فقدان تامین پایدار انرژی جدی است.

شواهد موجود نشان می‌دهد در سال‌جاری چین به سقف تولید خود یعنی ۴۵‌میلیون تن آلومینیوم نزدیک می‌شود تا انتشار کربن را محدود سازد. توصیه بانک این است که رشد ظرفیت صنعت در آینده باید در کشور‌هایی با منابع انرژی متنوع، ارزان و ترجیحا پاک ایجاد شود تا به مدد بهبود تولید و رفع تنگنا‌های موقت، قیمت‌های آلومینیوم تا ۱۱‌درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یابد. پیش بینی می‌شود بهبود ناچیز فعالیت اقتصاد جهانی، همراه با محدودیت‌های ظرفیت، قیمت‌ها را در سال ۲۰۲۴ تنها به میزان ۲‌درصد افزایش دهد. با توجه به‌کاربرد‌های متعدد آلومینیوم و تقاضای رو به رشد برای استفاده از این فلز در خطوط انتقال، خودرو‌های الکتریکی و پنل‌های خورشیدی، قیمت‌های بالاتر می‌تواند انگیزه‌های لازم برای افزایش عرضه در درازمدت و سرمایه‌گذاری در صنعت آلومینیوم ایجاد کند.

این وضعیت برای مس به شکل دیگری درآمده است. قیمت مس در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به سه‌ماهه قبل ۱۱‌درصد افزایش‌یافته که این به‌معنای افزایش نرخ‌های خرید و فروش مس در سطحی است که ۵۴‌درصد بالاتر از میانگین سال ۲۰۱۹-۲۰۱۵ است. قیمت‌ها در ابتدای سال به دلیل انتظارات برای رشد قوی در بخش املاک چین افزایش یافت چراکه چین ۵۷ درصد از مصرف جهانی مس را تشکیل می‌دهد، با این‌حال چشم انداز این بخش صعودی است.

قیمت نیکل هم در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به سه‌ماهه قبل ۲‌درصد افزایش یافت و به بیش از دو‌برابر میانگین سال ۲۰۱۹-۲۰۱۵ رسید. تولید رو به رشد باتری‌های لیتیوم- یون زمینه ساز تقاضای زیاد و قیمت‌های بالاتر - برای نیکل تصفیه شده درجه‌یک شده‌است. روندی که حدود یک‌چهارم بازار جهانی نیکل را تشکیل می‌دهد و بر آینده این بخش اثرگذار است.

قیمت‌های سرب هم در حالی در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به سه‌ماهه قبل یک‌درصد افزایش یافت که این اعداد اندکی بالاتر از میانگین سال ۲۰۱۹-۲۰۱۵ بود. روندی که عمدتا به دلیل کاهش قابل‌توجه ذخایر سرب ناشی از کاهش عرضه اولیه و ثانویه (بازیافتی) در سال گذشته رخ‌داده است. حدود ۸۵‌درصد تقاضای سرب برای باتری هاست که دو سوم از این میزان در خودرو‌ها مصرف می‌شود. انتظار می‌رود عرضه سرب اولیه در سال‌جاری به‌شدت رشد کند و پالایشگاه‌ها به‌دنبال اختلالات تولید در سال گذشته و راه‌اندازی تاسیسات جدید به ظرفیت کامل خود بازگردند.

دیگر فلز مهم روی است که وضعیت بسیار خاصی دارد. گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد قیمت روی بین سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۲ و سه‌ماهه اول ۲۰۲۳ حدود ۴ درصد افزایش یافته که این به‌معنای بالا رفتن سطح قیمت این فلز به نقطه‌ای جدید است. جایی‌که ۲۷‌درصد بیشتر از میانگین قیمت روی در فاصله سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۵ است. افزایش قیمت‌ها عمدتا منعکس‌کننده خوش‌بینی در اوایل سال در مورد بهبود قوی در چین است. تقاضا اخیرا افزایش‌یافته، اما به دلیل کاهش شدید سرمایه‌گذاری در سال گذشته که چندین کارخانه ذوب روی در اروپا به دلیل هزینه‌های بالای انرژی بسته شدند، همچنان رشد تولید بسیار پایین هستند. تلفات کارخانه‌های ذوب در استرالیا، کانادا و مکزیک نیز به دلیل تعمیر و نگهداری کارخانه و مشکلات لجستیکی به‌وضوح قابل‌مشاهده است.

در بازار فلزات کمیاب نیز وضعیت خاصی حاکم است. قیمت‌های مواد مهم و کمیاب معدنی در دو سال گذشته به‌شدت بی ثبات بوده که این وضعیت بازتاب بازار‌های سطحی و جداافتاده چنین فلزاتی است. قیمت لیتیوم در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ نسبت به سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۲ تقریبا ۳۵‌درصد کاهش یافت که بخشی از آن به دلیل کندی اقتصاد جهانی و پایان‌دادن به یک دهه اعطای یارانه به خرید خودرو‌های الکتریکی در چین بود. به دلیل کاربرد‌های گسترده فلزات و مواد معدنی در این دسته از محصولات صنعتی و تمرکز حاد جغرافیای تولید این صنعت، تفاوت‌های قابل‌توجهی در نوسان‌های قیمت در بازار این قبیل کالا‌ها وجود دارد.

دلیل قیمت‌های پرنوسان در بازار خاک‌ها و مواد معدنی کمیاب در ماه‌های اخیر وضعیتی است که تقاضا بر این بخش تحمیل کرده‌است به‌طوری که عمدتا این بازار تحت‌تاثیر کاهش رشد اقتصاد جهانی قرار گرفته‌است، اگرچه بازگشایی اقتصاد چین پس از کنار رفتن سیاست کووید صفر برخی از اثرات این وضعیت را خنثی کرده‌است، اما با توجه به دامنه متنوع فلزات و مواد معدنی این دسته، تحولات قابل‌توجهی در بازار این کالا‌ها وجود دارد که در آینده شدت خواهد گرفت. به علاوه، بازار‌ها برای برخی از مواد معدنی کمتر رایج، نوپاست و به دلیل جداافتادگی پر از وقایع غیرمنتظره است. برای مثال، قیمت کبالت که عمدتا برای تولید باتری استفاده می‌شود، نسبت به اوج خود در آوریل ۲۰۲۲، ۵۱‌درصد کاهش قیمت داشته است. قیمت لیتیوم نیز ۶۷‌درصد و سبد عناصر خاکی کمیاب دیگر ۵۸‌درصد نسبت به اوج خود در سال ۲۰۲۲ کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند.

تیتر به رمان منظره پریده‌رنگ تپه‌ها نوشته کازئوایشی کورو اشاره دارد.

منبع: دنیای اقتصاد