درس‌هایی برای صنعت خودرو ایران

به گزارش می‌متالز، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس تیر ماه ۹۸ در گزارشی با عنوان «بررسی رویکرد جهانی صنعت خودرو براساس مصرف سوخت و آلایندگی درس‌هایی برای صنعت خودرو ایران» به بررسی رویکرد جهانی صنعت خودرو با تکیه بر مصرف سوخت و میزان آلایندگی پرداخت. نتایج این گزارش نشان می‌دهد سهم خودرو‌های دیزلی در ناوگان حمل‌ونقل اتحادیه اروپا رو به کاهش است به گونه‌ای که از حدود ۵۵ درصد از کل خودرو‌های ورودی به ناوگان در سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ با افت شدیدی به ۴۴ درصد در سال ۲۰۱۷ رسیده است. همچنین خودرو‌های بنزینی در بازار آمریکا، ژاپن و چین نقش اصلی را ایفا می‌کنند و تقریباً خودرو‌های دیزلی نقش خاصی در این کشور‌ها ندارند. فناوری‌های نوین هنوز سهم بالایی را در حمل‌ونقل کشور‌های اتحادیه اروپا به عهده ندارند. بازار فروش خودرو‌های هیبریدی ـ برقی در اروپا سهم ۷/۲ درصدی را در سال ۲۰۱۷ به خود اختصاص داده است. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ سهم موتور‌های احتراق داخلی به عنوان محرکه به کمتر از ۵۰ درصد می‌رسد و حدود ۴۰ درصد از این سهم به انواع خودرو‌های هیبریدی و حدود ۱۰ درصد نیز به خودرو‌های برقی اختصاص یابد.

بررسی صنعت خودروسازی در کشور آلمان نشان می‌دهد کشور آلمان در حدود ۵/۱۳ درصد کل درآمد این صنعت را در بخش تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کرده که منجربه توسعه فناوری‌های نوین در عرصه خودروسازی در کشور آلمان و سایر کشور‌ها شده است. رویکرد اصلی در کشور آلمان به عنوان بزرگ‌ترین غول فناوری در صنعت خودروسازی در کنار فناوری‌های نوین، ورود خودرو‌های هیبرید و الکتریکی است. به نظر می‌رسد کوچک‌سازی و استفاده از بسته جانبی هیبرید با ولتاژ متوسط، چشم‌انداز صنعت خودروسازی در آلمان با تکیه بر کاهش مصرف سوخت و آلایندگی خواهد بود. این بدان معنی است که این چشم‌انداز عملاً ممکن است به چشم‌انداز صنعت خودروسازی جهان تبدیل شود. از طرفی، رشد چشمگیر کشور چین در بازه ۲۰ ساله اخیر در عرصه خودروسازی، نشان از تأثیرگذاری سرمایه‌گذاری برای همکاری مشترک بین خودروسازان چینی و برند‌های بزرگ خودروسازی دنیا دارد.

همکاری‌های مشترک باعث افزایش دانش فنی و تقویت زیرساخت در چین شده است. چشم‌انداز صنعتی چین در حال حاضر بیشتر به تولید خودرو‌های هیبریدی و نهایتاً برقی متمرکز شده به نحوی که براساس آمار منتشره در سال ۲۰۱۶، ۴۰ درصد خودرو‌های برقی جهان در چین تولید می‌شوند.

بهبود پدیده‌های داخل سیلندر به تنهایی امکان رسیدن به چشم‌انداز‌های کاهش مصرف سوخت و آلایندگی را فراهم نمی‌کند، زیرا چرخه مرسوم مورد استفاده در موتور‌های بنزینی (چرخه اتو) بازده تئوریک مشخصی دارد؛ بنابراین رویکرد‌های جدید در طراحی موتور باید مورد توجه قرار گیرد. اگرچه سطح فناوری خودرو‌ها مشتمل بر فناوری‌های بهینه‌سازی موتور و فناوری‌های کاهش اتلاف حین انجام کار می‌توانند تا حد زیادی به کاهش مصرف سوخت و آلایندگی کمک کنند، تغییر سوخت و استفاده از فناوری‌های نوین همانند فناوری‌های برقی، هیبریدی، پیل سوختی و... نیز در این زمینه می‌توانند کمک شایانی به این موضوع کنند.

چشم‌انداز روند فناوری‌های جهانی نشان می‌دهد موتور‌های احتراق داخلی مرسوم، هنوز پتانسیل زیادی برای رشد و بهبود دارند لذا برای نیل به بهترین میزان مصرف سوخت و آلایندگی، فناوری‌های نوین در عرصه موتور‌های احتراقی همچون کوچک‌سازی به همراه دورگه‌سازی این موتور‌های نوین نقش عمده‌ای در کاهش مصرف سوخت و آلایندگی ایفا خواهند کرد. از طرفی، چرخه میلر آتکینسون بهینه‌ترین فناوری از لحاظ هزینه برای کاهش دی‌اکسید کربن تولیدی است که شرکت‌هایی مانند فولکس واگن، آئودی، تویوتا و هیوندای در این مسیر گام‌هایی برداشته‌اند.

در بخشی از این گزارش با عنوان «درس‌هایی برای ایران» تأکید شده است انرژی در ایران هنوز بسیار ارزان قیمت عرضه می‌شود و مصرف کنندگان تنها کسری از قیمت محصولات نفتی را پرداخت می‌کنند. بنابر این اولین گام برای همسویی با چشم‌انداز انرژی جهان اصلاح یارانه‌های انرژی در کشور است. بهبود وضعیت کیفیت هوا و نیز سر و سامان بخشیدن به رتبه هفتم ایران در جدول تولیدکنندگان گاز گلخانه‌ای دی‌اکسیدکربن، چاره‌ای جز نگرش جدی به چالش‌های معرفی شده نیست. با حرکت در مسیر فعلی و عدم اهتمام در ارتقای کیفیت سوخت و روغن موجود در بازار و نیز سیاست‌های کلی صنعت خودرو، بهبود وضعیت ناوگان خودرو‌های سبک تولید داخل براساس میزان آلایندگی چندان قابل دستیابی نیست. بر این اساس اهم مواردی که به نظر می‌رسد به صنعت خودروسازی کشور کمک کند تا هم راستا با چشم‌انداز جهانی این صنعت با تکیه بر مصرف سوخت و آلایندگی حرکت کند به شرح ذیل ارائه شده است:
۱- براساس قوانین ترمودینامیک، چرخه‌های موتور‌های مورد استفاده اتو موتور‌های بنزینی (و دیزل) موتور‌های دیزلی (سقف تعیین شده‌ای دارند که عبور از آن‌ها به لحاظ قوانین علمی میسر نیست. رویکرد روز دنیا استفاده از چرخه‌های جدید از جمله چرخه ترکیبی میلر اتکینسون است که بازده تئوریک بسیار بالاتری دارد. اگرچه وضعیت و سطح فناوری خودروساز‌های داخلی حرکت در این راستا را با علامت سؤال مواجه کرده است، اما برنامه‌ریزی برای دستیابی به این فناوری می‌تواند نقشی مؤثر در عملکرد خودرو ایفا کند.
۲- برخلاف مورد اول، خودروساز‌های بزرگ داخلی از جمله ایران خودرو و سایپا، حرکات مناسبی در راستای انجام کوچک‌سازی یک موتور انجام داده‌اند و به نظر می‌رسد اعمال قوانین سختگیرانه‌تر در کنار ارائه بسته‌های تشویقی می‌تواند ورود این بستر فناورانه را به بازار خودروی کشور تسهیل کند. برای مثال از این حرکات فناورانه می‌توان به ارائه محصولات دنا پلاس و سمند سورن توربوشارژ اشاره کرد.
۳- وجود نهاد نظارتی مستقل با زیرساخت مورد نیاز برای انجام آزمون‌ها با تعداد و سطح استاندارد بالا به منظور انجام آزمون‌های تأیید نوع سه و تطابق تولید چهار ضروری به نظر می‌رسد.
۴- بسترسازی و ارائه بسته‌های حمایتی برای ورود خودروسازان به سمت تولید خودرو‌های برقی و هیبریدی. در همین راستا، مجلس شورای اسلامی در ماده سه طرح ساماندهی صنعت خودرو، واردات خودرو‌های سواری تمام برقی و تمام هیبریدی از حقوق ورودی تا زمان تولید داخل آن‌ها را معاف کرده و دولت را مؤظف کرده است تا زمینه تولید داخل خودرو‌های مذکور را ظرف مدت پنج سال فرآهم نماید.
۵-بهبود وضعیت روغن موتور در کشور به شرح ذیل:
- نظارت جدی بر توزیع و رعایت استاندارد‌های روغن موتور به منظور جلوگیری از ورود روغن نامرغوب به چرخه مصرف با تأکید بر اجرای صحیح و دقیق ماده پنج آیین‌نامه فنی موضوع دو قانون هوای پاک در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها
- ورود فناوری‌های نوین از طریق حمایت از شرکت‌های دانش بنیان
- حرکت اقتصادی مؤثرتر از خط تأمین (اقتصاد خطی) به سمت زنجیرۀ تأمین (اقتصاد زنجیرهای) به منظور نیل به چشم‌انداز نهایی چرخه تأمین (اقتصاد دوار).
- حرکت جدی به سمت تولید زیست روغن و استفاده از آن به جای روغن معدنی.

منبع: جوان آنلاین