فرصتی برای یک تهدید

‌می‌متالز - اخیرا وزیر اقتصاد با بیان اینکه «اگر بخش کشاورزی از سال‌ها پیش به جای شیوه خرید تضمینی کالا‌ها از ظرفیت بورس کالا بهره برده بود، امروز بسیاری از هزینه‌های دولت کاهش می‌یافت» ابراز امیدواری کرده در سال ۱۴۰۲ شاهد توسعه ابزار‌ها و فراگیری این ابزار‌ها از جمله گواهی سپرده کالایی در بورس کالا باشیم. متاسفانه یکی از معضلات اصلی اقتصاد کشور در نیم قرن اخیر قیمت‌گذاری دستوری است و کل پیکره اقتصاد را تخریب کرده است.

به گزارش می‌متالز، در حال حاضر که بحث قیمت‌گذاری دستوری گندم داغ شده و قیمت اعلام‌شده مورد انتظار کشاورزان نبوده، احتمال قاچاق گندم شدت یافته است. این در حالی است که صنایع بسیاری درگیر این مشکل هستند. یکی از راه‌حل‌هایی که می‌تواند در این خصوص بسیار کمک‌کننده باشد استفاده از ظرفیت بورس کالاست. مصاحبه اخیر آقای خاندوزی در همین رابطه بود که محصولات کشاورزی به صورت شفاف در بورس کالا عرضه شوند و خریداران بر اساس رقابت خرید کنند. در این خصوص تجربیات موفقی وجود دارد، به طور مثال در حوزه کشاورزی گواهی سپرده زعفران قابل‌توجهی در بورس کالا معامله شود. اما متاسفانه در‌حال‌حاضر وقتی حرف از بورس کالا زده می‌شود، عده‌ای فکر می‌کنند اهالی بازار سرمایه چشم به این دوخته‌اند که همه محصولات در بورس عرضه شود؛ این در حالی است که هدف از عرضه در بورس کالا بحث شفاف‌سازی، حذف قیمت‌گذاری دستوری، رسیدن به قیمت متعادل و در نهایت حذف دلال و واسطه است.

برای مثال اگر گندم با همین قمیت از کشاورز خریداری شود عده‌ای دلال و واسطه با قیمتی ۲۰درصد بالاتر از کشاورز می‌خرند و قاچاقی از کشور خارج می‌کنند یا به محصول واسطه‌ای تبدیل کرده و از کشور خارج می‌کنند. این تجربه‌ای است که در سال‌های اخیر بار‌ها تکرار شده است. در سال اخیر تجربه عرضه خودرو در بورس کالا را داشتیم و فرآیندی به وجود آمد که مصرف‌کننده نهایی به راحتی می‌توانست خودرو را از بورس کالا با ۴۰درصد کمتر از قیت بازار خریداری کند و قمیت‌ها در بازار آزاد نیز بعد از عرضه در بورس کالا تعدیل شد، اما متاسفانه مافیا جلوی این موضوع را گرفت. بعد از این اتفاق یک نوبت ثبت‌نام خودرو انجام شده، در حالی که تقریبا به هیچ‌کس خودرویی تحویل داده نشده است و قیمت خودرو در بازار نیز دو برابر قیمتی است که در بورس کالا بود. البته در این میان نکته‌ای وجود دارد، بعضی مواقع عرضه محصولات در بورس کالا به نوعی است که نظر مخالفان را تایید می‌کند.

به طور مثال عرضه‌های قطره‌چکانی در بورس کالا بیشتر باعث تشکیل حباب قیمتی می‌شود و این انتقاد به بورس کالا وارد است؛ بنابراین اگر واقعا می‌خواهیم کالایی را در بورس کالا عرضه کنیم، باید اجازه دهیم عرضه در بورس کالا به مقدار زیاد باشد و فضای رقابتی شکل گیرد. در نتیجه این عرضه قیمت منصفانه‌ای شکل می‌گیرد و رانت‌ها از بین خواهد رفت. در حال حاضر برای عرضه بسیاری از محصولات که درگیر تهدید قاچاق، قیمت‌گذاری دستوری و مافیا هستند، می‌توان از فرصت بورس کالا استفاده کرد. بورس‌های کالایی دنیا در ابتدای تاسیس با همین محصولات کشاورزی کار خود را آغاز کردند و امروز بسیار موفق هستند؛ بنابراین امیدوارم برخلاف اتفاقاتی که برای صنعت خودرو در بورس کالا افتاد، در کشاورزی بتوانیم پای محصولات را به بورس کالا باز کنیم و مانند گواهی سپرده زعفران که در حال حاضر با حجم بالایی معامله می‌شود، تجربیات مثبت بیشتری بسازیم.