درس عبرت خودرویی فاطمی امین برای علی آبادی

به گزارش می‌متالز، عباس علی آبادی سرانجام به‌عنوان دومین وزیر صمت دولت ابراهیم رئیسی انتخاب شد. او در شرایطی به جای رضا فاطمی‌امین به ساختمان خیابان سمیه رفت که بازار خودرو روز‌های حساس و پرنوسانی را پشت سر می‌گذارد.

بعد از یک دوره ۲۱ ماهه آزمون و خطای فاطمی‌امین در حساس‌ترین وزارتخانه کشور، دیگر فرصت اشتباه و خطایی وجود ندارد و انتظار می‌رود که علی آبادی از همین روز اول برنامه‌های خودرو درباره تمام سیاست‌های بازار خودرو مشخص سازد. آیا او روند حرکتی وزارت صمت را تغییر می‌دهد یا بدون اینکه درس عبرتی از فاطمی‌امین بگیرد، دوباره خطا‌های خودرویی گذشته را تکرار می‌کند؟

سیاست‌گذاری نادرست؛ عامل افزایش قیمت خودرو

عوامل متعددی در افزایش قیمت‌ها اثرگذار بودند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سیاست‌گذاری‌های نادرست یا عملیاتی نشدن سیاست‌گذاری‌های درست اشاره کرد. فاطمی امین، وزیر پیشین صمت، در آغاز وزارت خود در شهریورماه سال ۱۴۰۰ وعده‌های بسیار خوش‌بینانه‌ای داد که متاسفانه اکثر آن‌ها در حد همان وعده باقی ماندند.

مهم‌ترین وعده‌ای که فاطمی امین داد و به آن شکلی که باید، محقق نشد وعده واردات ۱۰۰ هزار خودرو در سال ۱۴۰۱ بود که شاید پنج درصد از این حجم هم به وقوع نپیوست.

البته نباید منکر نقش او در تصویب مجدد قانون آزادسازی واردات خودرو شد، هر چند تلاش‌های وی برای ثبت افتخار لغو ممنوعیت واردات خودرو به نام خود با موفقیت همراه نشد، اما می‌توان گفت که حداقل پلی را برای واردات خودرو در آینده را بنیان نهاد.

در ابتدای اعلام خبر آزادسازی واردات خودرو قیمت‌ها به صورت مقطعی دچار کاهش یا ثبات شدند.

اما این خبردرمانی دوام زیادی نداشت و خیلی زود‌تر از تصور مسوولان مربوطه قیمت‌ها سقف قیمت را شکستند و در روند افزایشی به شکل مداوم رکورد‌های جدیدی را ثبت کردند؛ تا جایی که آتش این افزایش قیمت‌های غیرمتعارف و مداوم سرانجام دامان فاطمی امین را گرفت و نمایندگان استیضاح او را کلید زدند.

علاوه بر این، عرضه خودرو در بورس کالا سیاست دیگری بود که در دوره قبلی وزارتخانه در حوزه فروش محصولات اجرا شد. عرضه خودرو در بورس هر چند حرکتی عادی نبود، اما در ذات خود کاری درست بود. چراکه منجر به شفافیت قیمت‌ها می‌شد، اما از آنجایی که بازار ایران شاخصه‌های منحصر به فرد خود را دارد، نه تنها این اقدام هم نتوانست بازار را آرام کند، بلکه باعث ایجاد معضل جدیدی به نام سه نرخی شدن قیمت خودرو شد.

به روایتی دیگر تا قبل از عرضه خودرو در بورس کالا خودرو دو قیمت داشت؛ یکی قیمت درب کارخانه یا قیمت نمایندگی و دیگری قیمت بازار آزاد، ولی با عرضه خودرو در بورس کالا نرخ دیگری تحت عنوان نرخ بورسی بر نرخ‌های این کالا اضافه شد.

پایان قرعه‌کشی؛ وعده دیگری که محقق نشد

وعده دیگر فاطمی امین که در بحبوحه رای اعتماد و برهم‌ریختگی بازار خودرو بسیار پررنگ شد وعده پایان بخشیدن بر قرعه‌کشی خودرو بود که هیچ‌گاه پایان نیافت و فقط نحوه انجام آن تغییر کرد. اسفند‌ماه ۱۴۰۱ بود که با اعلام تغییر نحوه ثبت‌نام خودرو از قرعه‌کشی به سامانه یکپارچه فرایند قرعه‌کشی تغییر کرد.

قرار بود تمام افرادی که در سامانه یکپارچه نام‌نویسی می‌کنند خودرو دریافت کنند. شاید بتوان گفت که این اتفاق هم افتاد، اما به شکلی که باعث انصراف ۵۰ درصد از متقتاضیان شد. در سامانه یکپارچه محصولات ایران خودرو با استقبال بسیار زیادی مواجه شد. به نحوی که می‌توان گفت ایران خودرو توانایی تحویل این حجم از محصولات را با مشکلات موجود در فرایند تولید نداشت.

شوک قیمتی با اعلام اولویت‌بندی‌ها

پس از اعلام نتایج اولویت‌بندی ثبت‌نام‌کنندگان در سامانه یکپارچه، خبری منتشر شد که از تحویل برخی خودرو‌های پرطرفدار و دارای حاشیه سود بالا با موعد تحویل اسفند ۱۴۰۳ حکایت داشت. این خبر موجب شوک قیمتی به بازار خودرو و به‌ویژه داخلی‌ها شد؛ چراکه معنای نهفته این خبر عدم توانایی خودروسازان در عرضه خودرو در تعداد مناسب با تقاضای بازار بود.

چرخه معیوب وعده‌های ناتمام

مؤثر‌ترین وعده فاطمی‌امین را می‌توان وعده افزایش تولید پلکانی تولید خودرو دانست. این وعده هم مانند وعده‌های دیگر در کلکسیون وعده‌های انجام‌نشده رضا فاطمی‌امین قرار گرفت. قرار بود تا در سال ۱۴۰۲ دو خوردساز داخلی به تولید سالانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه دست یابند.

اکنون روز‌های پایانی بهار ۱۴۰۲ سپری می‌شود با توجه به آمار‌های دو شرکت سازنده می‌توان گفت که زیرساخت‌های این حجم تولید در گذشته و دوران وزارت فاطمی امین آماده‌سازی نشده‌اند.

پروژه نیمه‌کاره واردات خودرو‌های کارکرده

واردات خودرو‌های کارکرده پروژه‌ای بود که پس از عملیاتی نشدن واردات خودرو‌های نو در دستور کار قرار گرفت؛ اما تصویب آن تا ۲۲ خرداد ماه ۱۴۰۲ به طول انجامید. این طرح در بطن خود چند سوال اساسی دارد.

چرا با وجود امکان کاهش تعرفه و تسهیل واردات باید خودروی دست دوم وارد شود؟

بازه‌ی قیمتی خودرو‌های پرفروش در طی وزارت فاطمی امین

کوئیک که بعد از توقف تولید پراید به جانشین آن تبدیل شد در شهریور ۱۴۰۰ که مصادف با آغاز وزارت فاطمی امین بود در بازار آزاد قیمت ۱۶۵ میلیون تومان معامله می‌شد، اما در اردیبهشت ۱۴۰۲ این خودرو با افزایش قیمت ۱۴۵ میلیون تومانی ۳۰۰ میلیون تومتن قیمت‌گذاری می‌شد.

پژو ۲۰۷ که در زمره پرطرفدار‌ترین و پرفروش‌ترین محصولات ایران‌خودرو قرار دارد در شهریور‌ماه ۱۴۰۰ با قیمت ۳۵۵ ملیون تومان در بازار آزاد معامله می‌شد، اما در ارذیبهشت ۱۴۰۲ این خودرو با افزایش قیمتی ۲۱۵ میلیون تومانی با قیمت ۵۷۰ میلیون تومان در بازار معامله می‌شد.

مافیا مقابل علی آبادی هم می‌ایستد؟

در جلسه استیضاح فاطمی امین ۱۷ مرتبه از واژه مافیا استفاده شد و دائماً صحبت از ممانعت جریانی خاص برای جلوگیری از واردات و حل دیگر معضلات صنعت خودرو در میان بود، اما در چند هفته‌ی اخیر که روند بازار نزولی بود هیچ اسمی از مافیا تحت عنوان دشمن یا مانع صنعت خودرو برده نشد و دولت روند ریزشی بازار را به سیاست‌های خود ارتباط داد.

حال علی آبادی رئیس پیشین مپنا و وزیر کنونی صمت اگر می‌خواهد به سرنوشت فاطمی‌امین دچار نشود بهتر است که از همین ابتدا مواضع خود را درست انتخاب کند و در نهایت شفافیت و صداقت روی آن‌ها استوار بماند.

چنانچه قرار است او هم پس از ماه‌ها وزارت مافیا را مانع اجرای سیاست‌های خود معرفی کند، از همین حالا انتظار می‌رود عرصه را برای افرادی خالی کند که به دنبال بهانه و مقصر نیستند و اگر مافیایی هم وجود داشته باشد، توان و اراده مبارزه با آن‌ها را داشته باشد. اما اگر قرار است مسیر وزارت صمت پس از فاطمی‌امین تغییر کند، لازم است که بهانه‌ای به‌عنوان مافیا کنار گذاشته شود.

منبع: تجارت نیوز