منافع تامین مالی جمعی برای شرکت‌های کوچک و متوسط

به گزارش می‌متالز، شرکت‌های کوچک و متوسط برای رقابت، نوآوری و شکوفایی کشور‌ها ضروری هستند و سهم قابل‌توجهی در تولید ناخالص داخلی آن‌ها و همچنین ایجاد فرصت‌های شغلی متعدد دارند؛ اما عدم‌حمایت از آن‌ها در تامین منابع مالی لازم دلیل اصلی کوچک‌ماندن سهم این شرکت‌ها از اقتصاد ایران است. براساس گزارش‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، در سال۱۴۰۰ کمتر از ۴درصد کل تقاضا‌های وام صنایع اجابت شده است. همچنین به دلیل وجود تورم و نیاز شدید به سرمایه در گردش در بنگاه‌های کوچک و متوسط، تقاضا برای تسهیلات در سال ۱۴۰۱ افزایش داشته و به رقمی نزدیک به ۱۲هزار و ۸۰۰میلیارد تومان رسیده که نظام بانکی کشور به کمتر از یک‌ششم آن‌ها تسهیلات پرداخته است.

از این رو، ایجاد سایر ابزار‌های تامین مالی و تقویت آن‌ها برای برآورده کردن این تقاضا‌ها حائز اهمیت است. یکی از ابزار‌های نوین، تامین مالی جمعی (Crowdfunding) است که به گزارش فرابورس ایران، ارزش جمعی وجوه جمع‌آوری‌شده توسط پلتفرم‌های مجاز تامین مالی جمعی از یک‌هزار میلیارد تومان فراتر رفته است. تامین مالی جمعی یک فراخوان عمومی است که بر بستر پلتفرم‌های آنلاین شکل می‌گیرد و راهی برای سرمایه‌گذاران و سرمایه پذیران می‌گشاید تا بدون واسطه‌های مالی رایج با هم ارتباط برقرار کنند. ارکان اصلی تامین مالی جمعی در ایران شامل پنج‌رکن به شرح ذیل است:

متقاضی تامین مالی؛ توده مردم به‌عنوان تامین کنندگان مالی (سرمایه‌گذاران خرد شامل اشخاص حقیقی و حقوقی)؛ پلتفرمی که زمینه ارتباط میان متقاضی و سرمایه‌گذاران خرد را فراهم می‌کند (عامل)؛ نهاد قانون‌گذار (سازمان فرابورس)؛ ناظر فنی/ مالی.

انواع مدل‌های تامین مالی جمعی شامل ۱) تامین مالی جمعی بر پایه اهدا، ۲) تامین مالی جمعی بر پایه پاداش، ۳) تامین مالی جمعی بر پایه وام و ۴) تامین مالی جمعی مبتنی بر سهام می‌شود. در ایران تامین مالی جمعی بر پایه وام و مبتنی بر گواهی مشارکت در سازمان فرابورس ساماندهی شده است، این در حالی است که در خارج از کشور، تامین مالی جمعی مبتنی بر سهام مطلوبیت دارد که در این روش، عملا سرمایه‌گذار به سهامدار جدید تبدیل می‌شود و آن‌ها را در منافع و مضرات، سهیم می‌کند. تامین مالی جمعی در حال حاضر به لطف رشد اینترنت و گسترش پلتفرم‌های اختصاصی در سراسر جهان در حال رونق است. فرآیند تامین مالی شامل هفت‌مرحله شامل ۱) یافتن متقاضی تامین مالی (منبع یابی)، ۲) ارزیابی طرح متقاضی توسط عامل یا ناظر فنی/ مالی، ۳) پذیرش و عقد قرارداد عامل با متقاضی تامین مالی جمعی، ۴) دریافت نماد اختصاصی از فرابورس، ۵) انتشار فراخوان جذب سرمایه، ۶) آغاز طرح در صورت موفقیت پویش و ۷) پایان طرح و تسویه است.

انتخاب استفاده از تامین مالی جمعی بخشی از فرآیند تصمیم‌گیری راهبردی کارآفرینان است؛ زیرا ممکن است تصمیم بگیرند برای دستیابی به منابع بیشتر، فناوری‌ها و سیستم‌های جدید سرمایه موردنیاز خود را تامین کنند؛ به‌ویژه کارآفرینان ایرانی که با استفاده از مدل‌های رایج تامین مالی جمعی در کشور و بدون از دست دادن سهام و کنترل خود بر شرکت می‌توانند سرمایه لازم را تهیه کنند. از طریق تامین مالی جمعی، نه‌تن‌ها می‌توان آگاهی از شرکت یا محصولات را افزایش داد، بلکه به شبکه‌های ارزشمند نیز دسترسی پیدا کرد که بهره مندی از آن‌ها در نهایت به توسعه شرکت می‌انجامد.

تامین مالی جمعی، قابلیت‌های دیگری نیز دارد که تاکنون در ایران زیاد به آن‌ها پرداخته نشده است. به‌طور مثال، حضور مجموعه بزرگی از سرمایه‌گذاران این امکان را برای شرکت‌های متقاضی فراهم می‌آورد تا از دانش جمعی استفاده و بهره برداری کنند. خرد جمعی به این ایده اشاره دارد که هنگام حل مسائل، تصمیم‌گیری، نوآوری و پیش‌بینی، گروه‌های بزرگی از عامه مردم به‌طور جمع، هوشمندانه‌تر از افراد حرفه‌ای که به صورت انفرادی اقدام می‌کنند، عمل می‌کنند. شرکت‌ها می‌توانند از دانش این جمعیت سود ببرند و بازخورد‌ها و مشورت‌های غیرمالی را از تعداد زیادی از افراد، به ویژه در رابطه با محصولات، خدمات و بازار‌ها دریافت کنند. شرکت‌های کوچک و متوسط می‌توانند از «خرد جمعی» (شامل مهارت‌ها و دانش سرمایه‌گذاران) برای به دست آوردن مزایایی مانند بهبود دانش بازار، افزایش قابلیت‌های تبلیغاتی و ارتباط با سهامداران کلیدی استفاده کنند. از طریق منافع حاصل از این ابزار، شرکت‌ها دانش جدیدی در مورد راهبرد‌ها و بازار‌ها به دست می‌آورند و محصولات و خدمات جدیدی ایجاد می‌کنند. در نتیجه، آگاهی عمومی شرکت‌ها تقویت می‌شود و می‌توانند از شبکه‌های جمعی بهره برداری می‌کنند. استفاده از منابع برون سازمانی دانش برای شرکت‌های کوچک حیاتی است و می‌تواند دسترسی به منابع کلیدی موردنیاز یا حتی تسریع در فرآیند بین‌المللی سازی آن‌ها را تسهیل کند. به طور کلی، شرکت‌های کوچک و متوسط معمولا برای بین‌المللی شدن به غلبه بر موانع متعددی (مانند کمبود منابع مالی، شرکا و قوانین) نیاز دارند. مطالعات اخیر نشان داده است که تامین مالی جمعی به شرکت‌های کوچک و متوسط این امکان را می‌دهد که از دانش جمعی افراد سرمایه‌گذار در جهت حل مشکلات شرکت استفاده کنند. بر همگان روشن است که دانش نقش اساسی در بین‌المللی شدن شرکت‌ها ایفا می‌کند؛ بنابراین پلتفرم‌های تامین مالی جمعی می‌توانند با استفاده از تجربه‌های قبلی خود در زمینه توسعه بازار و اقدامات متناسب با بین‌المللی کردن خدمات و محصولات، از شرکت‌های کوچک و متوسط حمایت کنند.

در فضای اقتصادی کشور که تنها ۱۰‌درصد از کل صادرات کشور به شرکت‌های کوچک و متوسط اختصاص دارد، این امر بیش از پیش اهمیت خود را نشان می‌دهد. در واقع با بهره گیری مناسب از بستر ایجادشده توسط سکو‌های تامین مالی جمعی می‌توان ظرفیت‌های نهفته در شرکت‌های کوچک و متوسط را در جهت صادرات تقویت کرد و در جهت توسعه اقتصاد کشور قدم برداشت. البته ناگفته نماند که سیاست‌های سختگیرانه قانون‌گذار برای تایید طرح ها، هزینه‌های مالی را برای شرکت‌های مجری افزایش داده است. به طور مثال، اجرایی نشدن ابزار بازار ثانویه یا اخذ وثائق سنگین برای تضمین بازگشت اصل (و در برخی موارد سود) سرمایه جمع آوری‌شده در تقابل با فلسفه وجودی تامین مالی جمعی است و انتظار سود دهی از تمام طرح‌ها را در ذهن سرمایه‌گذاران (خرد) ایرانی به وجود می‌آورد و از سوی دیگر، شرکت‌های مجری، طرح‌های خود را برای ایجاد جذابیت از طریق افزایش سود سرمایه‌گذاری وارد رقابت شدیدی می‌کنند. شرکت‌های متقاضی اصولا باید راه‌هایی پیدا کنند تا به‌روشنی ارزش طرح خود را به سرمایه‌گذاران خرد نشان دهند؛ اما نباید این موضوع، به افزایش مبلغ هزینه‌های مالی شرکت‌های مجری منجر شود.

دانیال دانا - رهی زندی‏‏‌فر

منبع: دنیای اقتصاد