سفر مدیر اینستکس به تهران جنبه نمایشی نداشت/ اروپایی‌ها سازوکار تجاری با ایران را مشروط به پیوستن به FATF نکرده‌اند

به گزارش می متالز، علی نصری با اشاره به سفر مدیر سازوکار مالی ویژه اتحادیه اروپا (اینستکس) به تهران طی روزهای گذشته گفت: هدف سفر پر فیشر به ایران، مذاکره و همکاری با همتایان ایرانی در جهت عملیاتی کردن سازوکارهای اینستکس است.

اروپایی‌ها در وضعیت اقتصادی و سیاسی نابسامانی به سرمی‌برند

وی با اشاره به سوابق مدیر اینستکس اظهار داشت: فیشر یک فرد تکنوکرات، متخصص در امور بانکی و سازمان‌های مالی است که برای بررسی و هماهنگ‌سازی مسائل فنی و عملیاتی اینستکس به ایران آمده است و نه یک شخصیت سیاسی که سفرش صرفاً جنبه نمادین یا نمایشی داشته باشد.

این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در پاسخ به سوالی درباره انتقاد از کشورهای اروپایی مبنی بر آنکه بسیاری معتقدند اروپایی‌ها در راه‌اندازی این کانال از تمام ظرفیت‌هایشان استفاده نکرده و اجرایی شدن آن همانند ثبت اینستکس به درازا کشیده خواهد شد، تصریح کرد: واقعیت این است که کشورهای اروپایی خود در وضعیت اقتصادی و سیاسی نابسامانی به سرمی‌برند و با بحران‌های اجتماعی شدید (مثل جلیقه‌ زردها)، احساس بی‌ثباتی و ناامنی اجتماعی و تنگناهای سیاسی کم‌سابقه‌ای (مثل برگزیت) دست و پنجه نرم می‌کنند. از طرف دیگر در موارد متعددی - از جمله در مورد برجام - تحت فشارهای سنگین آمریکا قرار گرفته‌اند و این رویارویی با متحد تاریخی خود نیز برای آنها نوعی تازگی دارد و شاید آمادگی آن را نداشته‌اند.

اروپا برای همکاری با حفظ برجام عزم جدی دارد ولی شاید رمق لازم را ندارد

نصری ادامه داد: در اینکه اروپایی‌ها امروز ولو برای صیانت از استقلال سیاسی، منافع اقتصادی و جایگاه بین‌المللی خود عزم جدی برای حفظ برجام و همکاری با ایران را دارند، شکی نیست اما شاید «رمق»‌ لازم برای سرعت بخشیدن به این اقدامات را ندارند.

وی در پاسخ به این سوالی مبنی بر حوزه‌های همکاری ایران و اروپا در قالب اینستکس هم خاطرنشان کرد: در بیانیه مشترک سه کشور اروپایی که در زمان راه‌اندازی اینستکس منتشر شد، آمده است که این کانال در ابتدای کار تمرکزش بر بخش‌های حیاتی‌ مانند دارو و تجهیزات پزشکی و کشاورزی خواهد بود.

اروپا در بیانیه ثبت اینستکس می‌خواست فشارهای آمریکا را کاهش دهد 

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی در تشریح دلیل درج این موضوع در بیانیه وزرا در ثبت اینستکس هم ابراز داشت: درج این جمله در آن بیانیه در آغاز کار، شاید بدین منظور بود که اولاً فشارها و کارشکنی‌های آمریکا در مراحل اول کار را کاهش دهد و ثانیاً تا حدودی به بعضی از نگرانی‌های ایران در مورد دشواری و موانع جدید برای تامین دارو و غذا در کشور پاسخ‌ دهد.

نصری با بیان اینکه آن جمله این سوءتفاهم را در ذهن برخی از مسئولان و مردم ایران به وجود آورده که هدف از ایجاد این سازوکار صرفاً حمایت از مبادلات مربوط به این حوزه‌ها است، عنوان کرد: واقعیت این است که مواد غذایی و دارویی اصلاً شامل تحریم‌های آمریکا نمی‌شوند و اگر قرار بود که عملکرد این کانال تجاری در حد این اقلام باقی بماند، نه اروپایی‌ها وقت، نیرو و اعتبار خود را هزینه تاسیس آن می‌کردند و نه ایران به چنین سازوکار بیهوده‌ای رضایت می‌داد.

دیدگاه‌های سیاسی متفاوتی نسبت به کیفیت تعامل با ایران در اروپا وجود دارد

وی افزود: به نظرم اگر ایران و اروپا موفق به عملیاتی ساختن و گسترش این کانال بشوند، نه تنها می‌توانند از آن برای مبادلات بزرگ تجاری استفاده کنند که خود - و کشورهایی که در آینده به آن خواهند پویست - را نیز از سیطره اقتصادی آمریکا رها خواهند کرد و در برابر اقدامات تحریمی آمریکا و قدرت دلار مصون خواهند شد.

این کارشناس ارشد مسائل روابط بین‌الملل درباره شکاف‌های درونی اتحادیه اروپا در مورد ایران و تاثیر آن بر روند اجرایی اینستکس هم یادآور شد: در اتحادیه اروپا دیدگاه‌های سیاسی متفاوتی نسبت به کیفیت تعامل با ایران وجود دارد و لابی‌های پر نفوذ سیاسی - مانند لابی‌های اسرائیلی و سعودی - نیز نقش مخرب خود را ایفا می‌کنند. البته نگاه اتحادیه اروپا نسبت به حفظ برجام عمدتاً یکپارچه و منسجم بوده و هست.

حفظ برجام برای اروپا موضوعی حیاتی‌تر از حُسن روابط یا خصومت آنها با ایران است

نصری با تاکید بر اینکه نباید این نکته را فراموش کرد که حفظ برجام برای اتحادیه اروپا موضوعی بسیار فراتر و حیاتی‌تر از حُسن روابط یا خصومت آنها با ایران است، بیان کرد: شکست اتحادیه اروپا در حفظ معاهده برجام، آن هم به دلیل بدعهدی یک رئیس‌جمهور غیرمتعارف در آمریکا به منزله فرو ریختن اعتبار، جایگاه و استقلال عمل اتحادیه اروپا در عرصه جهانی، ایجاد احساس ناامنی و بی‌ثباتی در فضای تجاری برای شرکت‌های اروپایی و تضعیف اساسی پایه‌های نظام حقوق بین‌الملل است.

وی درباره همکاری‌های ایران و اتحادیه اروپا در صورت عدم تکمیل روند عضویت ایران در FATF هم گفت: راه‌اندازی اینستکس مربوط به تعهدات اروپا در قبال برجام است و ارتباطی با FATF وCFT  ندارد؛ یعنی اروپایی‌ها ایجاد این سازوکار تجاری را مشروط به پیوستن ایران به این کنوانسیون‌ها نکرده‌اند.

فشارهای آمریکا در کُند کردن روند پیشرفت کار موثر بوده است

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه هرچند تصویب کنوانسیون‌های مرتبط با FATF موجب تسهیل روابط تجاری و مبادلات مالی شرکت‌ها و بانک‌های خارجی با ایران می‌شود، اظهار داشت: اگر تمام سازوکار ویژه مالی میان اروپا و ایران عملیاتی شود، هنوز این امکان وجود دارد که مثلاً به دلیل قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF شرکت‌ها و بانک‌های خارجی تمایلی به کار کردن با ایران نداشته باشند. این موضوعی ا‌ست که مسئولان نظام باید بررسی کنند و در مورد آن تصمیم بگیرند.

نصری درباره رویکرد ایالات متحده در برابر تشکیل و اجرایی شدن اینستکس هم تصریح کرد: واکنش دولت آمریکا تاکنون شامل انواع تهدیدهای اقتصادی علیه شرکت‌های اروپایی و اعمال فشارهای گوناگون و رایزنی‌های سیاسی برای منصرف کردن اروپا از این پروژه بوده که به نظر می‌رسد در کُند کردن روند پیشرفت کار هم موثر بوده است.

وی اضافه کرد: طبعیتاً قدرت کارشکنی آمریکا در ابتدای کار بسیار بیشتر است و زمانی که سازوکارها عملیاتی شوند و شکل مستحکم‌تری به خود بگیرند و کشورهای بیشتری به آن بپیوندند، دولت آمریکا نیز توان مقابله با آن را به تدریج از دست می‌دهد.