آموزش، کلید قفل مشکلات معدن و محیط‌زیست

می متالز - مجوز از سازمان حفاظت محیط‌زیست یکی از الزاماتی است که باید پیش از انجام علمیات معدنی دریافت شود.

در واقع این مجوز مشخص‌کننده ادامه راه خواهد بود اما متاسفانه سال‌هاست سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت صنعت، معدن و تجارت به جای تعامل با یکدیگر، بیشتر در مقابل هم قرار گرفته‌اند. جای این سوال باقی است که این تقابل تا چه زمان ادامه خواهد داشت؟

معدن از نگاه محیط‌زیست

هرچند بخش معدن دارای ظرفیت‌های بسیاری بوده و می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد و اشتغالزایی کشور ایفا کند اما نظر برخی فعالان محیط‌زیستی در این رابطه کمی متفاوت است. البته این دیدگاه بیشتر مربوط به معادنی است که نزدیک یا داخل مناطق حفاظت شده و دیگر مناطق حساس فعال هستند. محیط‌زیستی‌ها معتقدند فعالیت معادن در برخی موارد منجر به تخریب محیط‌زیست شده است. چنین مسائلی توانست معدن را در مقابل محیط‌زیست قرار دهد اما توسعه اقتصادی کشور نیازمند آن است که راهکارهای منطقی و برگزاری دوره‌های آموزشی، جایگزین این اختلافات شود.
در برخی موارد این اختلافات توانسته به تهدیدی برای کارگران منجر شود. به طور نمونه آنومالی «دی۱۹» در چادرملو محدوده معدنی است که سال‌ها در انتظار اخذ مجوز از سازمان محیط‌زیست معطل مانده تا بتواند کارهای اولیه خود را شروع کند.در حالی سازمان حفاظت محیط‌زیست با انجام عملیات اکتشافی در آنومالی «دی ۱۹» مخالفت می‌کند که اشتغال ۳هزار کارگر چادرملو در گرو بهره‌برداری از ذخایر سنگ‌آهن موجود در این محدوده است اما امروز آنومالی دی۱۹ و یوز ایرانی هر دو سرگردان و منتظر تصمیم مسئولان هستند.

وقتی اختلافات اوج می‌گیرد

متاسفانه گاهی اختلافات به اندازه‌ای میان دو بخش یاد شده اوج می‌گیرد که تصمیم نهایی باید از سوی ریاست‌جمهوری ابلاغ شود. درحال‌حاضر آنومالی دی ۱۹ به چنین سرنوشتی دچار شده است. البته بعید است نظر ریاست‌جمهوری مخالف با سازمان محیط‌زیست باشد اما شاید بهتر باشد مسئولان هر دو بخش بر سر یک میز نشسته و مشکلات را رودررو حل کنند. در بیشتر جلسات برگزار شده از سوی معدنی‌ها یا محیط‌زیستی‌ها تنها یک طرف ماجرا در جلسه حضور داشته و طرف مقابل را متهم به نادیده گرفتن منافع ملی و زیست‌محیطی می‌کند. شاید جلسات دو طرفه یکی از راهکارها برای حل مشکلات میان این دو بخش باشد.

آموزش؛ رکن اصلی برای حل اختلافات

یافتن راهکار برای خاتمه دادن به این اختلافات شاید کار چندان سختی نباشد. بی‌تردید یکی از آسان‌ترین موضوعاتی که می‌تواند به این مشکلات پایان دهد ارتقای سطح آموزش خواهد بود.
مشاور خانه معدن ایران و رئیس کمیته بانوان معدنکار در پاسخ به این پرسش که چه زمان اختلافات میان بخش معدن و محیط‌زیست پایان می‌یابد، گفت: شاید اصلی‌ترین دلیل برای این اختلاف آن باشد که مردم و مسئولان به ویژه در بخش محیط‌زیست آنطور که باید معدن را نمی‌شناسند.

شهناز نوایی اظهار کرد:

اگر معادن فعال نباشند چطور می‌توان ماده اولیه مورد نیاز صنایع مادر کشور را تامین کرد؟

در واقع با توجه به نظر این فعال معدنی، معادن، موتور محرک صنعت کشور هستند و به نوعی حیات صنعت در گرو فعالیت آنها خواهد بود. اختلاف میان دو بخش می‌تواند صنعت کشور را دستخوش تغییر نه چندان خوبی کند، آن هم در شرایطی که کشور گرفتار تحریم بوده و امروز می‌خواهد از فرصت ایجاد شده برای توسعه صنعت استفاده کند.صنعت برای جلوه‌نمایی در بازارهای صادراتی نیازمند مواد اولیه است که بخش عمده‌ای از آن در دل خاک قرار گرفته و موهبتی الهی است که نصیب هر کشوری نشده است. امروز چین تلاش می‌کند با واردات مواد اولیه معدنی از جمله سنگ‌آهن ابرقدرت فولادی جهان شود و رقیبان را از گردونه رقابت دور کند. حالا ما با در اختیار داشتن ذخایر ارزشمند معدنی با ایجاد موانعی کوچک و بزرگ، سرعت صنعت در مسیر جاده توسعه را کاهش می‌دهیم.شاید زمانی دریابیم که فرصت‌های طلایی را از دست داده‌ایم و بازارهای صادراتی را به رقیبانی همچون هند، ترکیه و.... واگذار کرده‌ایم؛ در نتیجه باید نگاه‌مان را برای استفاده از فرصت‌ها تغییر دهیم.محیط‌زیست باید به این موضوع آگاه باشد که معدن در تقابل با او نیست و با آموزش می‌توان بخش زیادی از مسائل را حل کرد.

مشاور خانه معدن ایران و رئیس کمیته بانوان معدنکار در ادامه بیان کرد: می‌توان با ساخت برنامه‌های مختلف مردم را نسبت به فعالیت‌های معدن آشنا کرد. بی‌تردید چنین برنامه‌هایی در نهایت به تعامل می‌انجامد. به گفته وی، محیط‌زیست باید بداند با حذف یک بخش اقتصادی همچون معدن نمی‌تواند مشکلات را حل کند بلکه باید در این زمینه از ابزار آموزش استفاده کند تا اختلافات کاهش یابد.نوایی افزود: متاسفانه در کنار اهمیت موضوع معدنکاری، صورت مسئله از جانب محیط‌زیست پاک شده و تنها با یک مخالفت تمامی موارد را زیر سوال می‌برند.وی معتقد است، تعامل میان معدن و محیط‌زیست باید آموزشی باشد. در صورت اجرایی شدن این کار و آشنایی رشته‌های مختلف با حوزه‌های مرتبط با خود، بی‌تردید محیط طبیعی از بین نخواهد رفت. نوایی افزود: نمی‌توان از برخی منابع ارزشمند معدنی به دلیل وجود برخی پوشش‌های گیاهی چشم‌پوشی کرد اما می‌توان با برگزاری دوره‌های مختلف، آموزش‌های لازم را داد. به طور نمونه می‌توان با جابه‌جا کردن خاک محدوده معدنی به کنار معدن، پوشش گیاهی موجود در منطقه را در آن قسمت پرورش داد.اما شاید مهم‌ترین موضوع در این میان که رئیس کمیته بانوان معدنکار به آن اشاره کرد، آمایش سرزمین باشد.نوایی درباره این موضوع بیان کرد: باید آمایش سرزمین هرچه سریع‌تر انجام شود تا با توجه به نتایج آن فصل کاری برای فعالان حوزه‌های مختلف مشخص شود. البته نباید فراموش کرد جایگاه معدن جایی است که رخنمون معدنی در آن منطقه وجود دارد در نتیجه نمی‌توان آن را جابه‌جا کرد اما در این میان آموزش موضوعی است که می‌تواند از اختلافات و مشکلات بکاهد.

آمایش ضرورتی برای جذب سرمایه

هرچند آمایش سرزمین موضوعی است که می‌تواند صنایع را در درست‌ترین جای ممکن قرار دهد اما نباید فراموش کرد این موضوع بر میزان جذب سرمایه‌گذار نیز موثر است و یکی از ضروری‌ترین اقدامات برای حضور سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف اقتصادی تلقی می‌شود.اما همان‌طور که اشاره شد معدن به دلیل وجود ذخایر طبیعی در دل زمین، امکان انتقال و جابه‌جایی ندارد در نتیجه آموزش می‌تواند کلید اصلی باز شدن قفل مشکلات باشد.

منبع: صمت