چشم‌انداز صنعت خرده فروشی

به گزارش می‌متالز، باید به این امر نیز توجه کرد که تغییر می‌تواند خوب باشد، اما تغییر مداوم سلیقه مصرف‌کننده و شرایط بازار برای تولیدکننده و خرده فروش بسیار دلهره آور است. مدیران خرده فروشی باید خود را برای نوسانات بزرگ تا پایان سال ۲۰۲۵ آماده کنند، زیرا اکنون جهان شاهد جریانات معکوس اقتصادی، درگیری‌های ژئوپلیتیک، تغییر سریع مصرف‌کننده، اختلالات زنجیره تامین و مشکلات طولانی مدت نیروی کار است.

با ورود به سال جدید و بر مبنای مطالعات صورت گرفته، تنها یک سوم مدیران خرده فروشی نسبت به حفظ یا بهبود حاشیه سود، بسیار مطمئن هستند.

بسیاری از دغدغه‌های اصلی خرده فروشان خارج از کنترل آنهاست؛ تقریبا همه مدیران مورد بررسی انتظار دارند تورم بر حاشیه سود آن‌ها اثر منفی بگذارد. حدود ۶۰‌درصد از مدیران صنایع خرده فروشی انتظار دارند که تورم، هزینه‌های عملیاتی را افزایش دهد. از سوی دیگر به موجب افزایش تورم، سطح قیمت محصولات افزایش خواهد یافت. به‌رغم همه بحران‌های مالی و نظامی در جهان، چشم انداز صنعت خرده فروشی روشن و روبه بهبود است. خرده فروشان در چند سال گذشته توانسته اند تجربیات ارزشمندی در زمینه تاب آوری صنعت خود کسب کنند.

به‌عنوان نمونه، در زمان گسترش کرونا و نوسانات شدید در تقاضا، خرده فروشان رویکرد سنتی خود را کارآیی بخشیدند و آن را منطبق با شرایط بازار قرار دادند. در این راستا، آن‌ها به سرعت پروتکل‌های بهداشتی و امنیتی را در مجموعه‌های خود پیاده‌سازی کردند. کرونا بیش از همه به فعالان صنعت خرده فروشی آموخت که ترجیحات مصرف‌کننده بسیار در حال تغییر و نیازمند تجزیه وتحلیل دقیق است. اکنون نیز با توجه به شرایط و چالش‌های جدید جهانی مانند جنگ اوکراین و بحران‌های انرژی، خرده فروشان باید برنامه‌های خود را با عنایت به این موضوعات تدوین کنند و مورد انعطاف قرار دهند.

چشم انداز اقتصادی صنعت خرده فروشی

بر اساس مطالعات صورت گرفته و با عنایت به تحولات جهانی می‌توان بیان کرد که سه روند اقتصادی کلیدی احتمالا بر فروش صنعت خرده فروشی تاثیر خواهد گذاشت. اول اینکه کندی رشد اقتصاد جهانی، صنعت خرده فروشی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. روند رشد اقتصادی نشان می‌دهد که این رقم از ۵.۹‌درصد در سال ۲۰۲۱ به حدود ۲‌درصد در سال ۲۰۲۲ رسیده است و پیش‌بینی می‌شود میزان رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۵ تنها حدود ۰.۹‌درصد باشد. افزون بر تنزل نرخ رشد اقتصاد جهانی، رکود اقتصادی نیز بر صنعت خرده فروشی اثر منفی خواهد داشت که به موجب این امر میزان مصرف و اشتغال نیروی کار کاهش پیدا خواهد کرد و حاشیه سود خرده فروشی کمتر خواهد شد.

دوم، به‌رغم افزایش درآمد اسمی، تورم، قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کاهش داده است. به عنوان نمونه، در آمریکا میانگین اسمی درآمد هفتگی نسبت به دسامبر ۲۰۲۰ حدود ۸.۳ درصد افزایش یافته، اما درآمد واقعی ۵‌درصد کاهش را تجربه کرده است. این امر بر تقاضای مصرف‌کننده و در نتیجه بر حجم خرده فروشی تاثیر می‌گذارد. بااین حال، افزایش قیمت‌ها، ارزش اسمی بازار خرده فروشی را افزایش می‌دهد. شکل «یک» روند صنعت خرده فروشی اسمی و خرده فروشی واقعی را از فوریه ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که مبتنی بر آن، دو نمودار اسمی و واقعی متاثر از تورم در سال ۲۰۲۱ از یکدیگر جدا شده اند.

در حالی که فروش اسمی از مارس ۲۰۲۱ حدود ۱۱.۷ درصد افزایش یافته، فروش واقعی ۰.۷ درصد کاهش یافته است. همچنین، قیمت بالای خانه و افزایش نرخ وام مسکن، تقاضای مسکن را کاهش داده است که در نتیجه این امر، فروش صنعت خرده فروشی در حوزه مصالح ساختمانی، مبلمان و اثاثیه منزل کاهش یافته و اثرات منفی بر سال ۲۰۲۳ خواهد گذاشت. رکود بازار مسکن در ایران نیز بر خرده فروشی، صنعت لوازم خانگی و صنایع ساختمان سازی تاثیر منفی خواهد داشت. افزون بر این امر، نرخ بالای اجاره منزل در ایران، قدرت خرید مصرف‌کننده را توامان با تورم بالا بیش ازپیش کاهش خواهد داد که این امر، خود موجب تعمیق رکود در بازار خرده‌فروشی خواهد شد.

سوم، هزینه‌های مصرف‌کننده برای خدمات نسبت به کالا افزایش خواهد یافت. پس از دوران همه‌گیری کرونا، توسعه روابط اجتماعی بیش ازپیش در بین مردم اتفاق افتاده است. به موجب این امر، افراد بودجه بیشتری برای رفتن به سینما، رستوران، کنسرت و مواردی ازاین دست تخصیص داده اند. به دیگر بیان، سهم بخش خدمات از سبد هزینه خانوار بیشتر خواهد شد و سهم خرید کالا تقلیل خواهد یافت. از سوی دیگر، جهان با کاهش میزان پس انداز‌های شخصی مواجه شده و این نرخ به حدود ۳.۱ درصد رسیده است که کمتر از سال‌های قبل است. بنابراین، افزون بر افزایش سهم خدمات، کیک هزینه‌ای افراد نیز به صورت اسمی بزرگ‌تر شده است. مبتنی بر تغییر ترجیحات مصرف‌کننده، مصرف کالا‌های بادوام حدود ۱.۸ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته و هزینه‌های شخصی بخش خدمات حدود ۳.۶‌درصد افزایش پیدا کرده است. رونق بخش خدمات باعث رونق صنایع غذایی و تفریحی خواهد شد.

تغییر شرایط بازاری و تحول در رابطه شرکت و مصرف‌کنندگان

بر اساس مطالعات صورت گرفته، ارتباط خرده فروشان با مصرف‌کنندگان در سال ۲۰۲۴ بسیار پرچالش‌تر از گذشته خواهد بود. مبتنی بر نظرسنجی دیلویت، تقریبا تمام مدیران انتظار دارند که در این سال مصرف‌کنندگان به دنبال راه حل‌ها و بستر‌های بی نقص برای خرید محصول باشند. مصرف‌کنندگان به دنبال حرکت در مسیر استفاده از پلتفرم‌ها و جایگزینی روش‌هایی هستند که با اتکا بر آن‌ها بتوانند قیمت و کیفیت کالا‌های گوناگون و مشابه را مقایسه کرده و بهترین تصمیم ممکن را با توجه به بودجه خود اتخاذ کنند.

رقابت بین شرکت‌های خرده فروشی در زمینه ارائه اطلاعات محصول، مقایسه قیمت‌ها، تضمین کیفیت کالا و ارسال سریع و ارزان خواهد بود. از سوی دیگر باید دقت کرد که حدود دو سوم مدیران بر این باورند که قیمت محصول نسبت به برند و وفاداری به شرکت خرده فروشی از ضریب اهمیت بیشتری برای مصرف‌کننده برخوردار است. چالش اصلی برای شرکت‌های خرده فروشی در سال ۲۰۲۵، ایجاد توازن بین میل افزایش قیمت سرمایه‌گذار و میل کاهش قیمت مصرف‌کننده است.

در طول دهه آینده، انتظار می‌رود تغییرات اجتماعی و جمعیت شناختی برای مصرف‌کننده با سرعت بی سابقه‌ای رخ دهد که به موجب این امر، نیاز‌ها و خواسته‌های روزافزون و متنوعی ایجاد خواهد شد. شرکت‌های خرده فروشی در این دهه با مصرف‌کننده چاق تر، پیرتر، متکی به فضای دیجیتال و چندقومیتی مواجه هستند. آن‌ها همچنین انتظارات بیشتری از شرکت‌ها دارند تا از ابتکارات زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) و تنوع، برابری و شمول (DEI) استفاده کنند. در یک مطالعه در سال ۲۰۲۱، سه چهارم نسل «زِد» گفتند که پایداری در تصمیم‌گیری برای خرید از یک برند مشخص مهم‌تر است. مصرف‌کننده در حال حاضر ترکیب نامشخص و پیچیده‌ای از نیازها، خواسته‌ها و ترجیحات منحصربه فرد است. تغییر نیاز‌های مصرف‌کننده یک چالش کلیدی برای پیش‌بینی آینده خواهد بود.

پیشنهاد‌های سیاستی

دنیای امروز در حال تجربه کردن موقعیت‌های شگفت انگیزی است که به کمک فناوری‌های جدید خلق شده اند. تحولات جهانی در گسترش توان علمی و نفوذ تکنولوژی به زندگی بشر باعث شده است که اکثر مدیران شرکت‌های خرده فروشی به دنبال انقلاب فناوری در صنعت خود و پیاده‌سازی علوم جدید در فرآیند خریدوفروش باشند. حدود ۶۰‌درصد از مدیران بر گسترش قابلیت‌های تجارت جهانی توجه دارند. به نظر آن‌ها در سال ۲۰۲۵ افزون بر فضای مجازی و پلتفرم‌های فروش کالا، مصرف‌کننده در شبکه‌های اجتماعی نیز امکان مشاهده و خرید کالا را خواهد داشت و این برنامه‌ها سهمی از بازار را به خود اختصاص خواهند داد.

مدیران باید توجه ویژه‌ای به اینفلوئنسر‌های اجتماعی برای بازاریابی محصولات خود یا فروش مستقیم کالا داشته باشند. در اثبات اهمیت این روند می‌توان اشاره کرد که حدود ۶۰‌درصد از نسل «زِد» و ۵۶‌درصد از نسل «وای» خرید‌های مربوط به تعطیلات پایان سال ۲۰۲۲ را از طریق رسانه‌های اجتماعی انجام داده اند. در دنیای امروز بشر متکی به تکنولوژی و بی ثبات در استفاده از برنامه‌ها و پلتفرم هاست. شرکت‌های خرده فروشی با تکیه بر فناوری باید در همه بستر‌ها برنامه لازم برای فروش محصولات به مصرف‌کننده نهایی را داشته باشند.

محمدکاوه باغبادرانی/ پژوهشگر دفتر مطالعات راهبردی رونق تولید

منبع: دنیای اقتصاد