تجارت جهانی در حال احیا

به گزارش می‌متالز، این آمار نویدبخش، در مورد تجارت خدمات نیز صادق است، به‌گونه‌ای که شاهد رشدی حدودا ۱.۵ درصدی در این حوزه به‌صورت سه‏‏‏‏‌ماهه نسبت به سه ماهه قبل بوده‏‏‏‏‌ایم. این سیگنال‌های مثبت نشان‌دهنده حرکتی رو به جلو در مسیر احیا و بازگشت به رونق در تجارت جهانی پس از چالش‌های متعددی است که در سال‌های اخیر با آن روبه‌رو بوده‌است. کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل‌متحد (آنکتاد) در پیش‌بینی‌های اخیر خود، خبر‌های امیدوارکننده‏‏‏‏‌ای از رشد تجارت جهانی در نیمه اول سال‌۲۰۲۴ ارائه داده‌است. این نهاد بین‌المللی انتظار دارد شاهد شتاب قوی‏‏‏‏‌تر در روند مثبت مشاهده‌شده در سه ماهه اول سال‌۲۰۲۴ باشیم، به‏‏‏‏‌طوری که رشد تجارت در این بازه زمانی به حدود ۲‌درصد برسد.

آنکتاد تخمین می‌زند این رشد قابل‌توجه، ارزش تجارت کالا را در نیمه اول سال‌۲۰۲۴ در مقایسه با نیمه دوم سال‌۲۰۲۳ به میزان حدود ۲۵۰‌میلیارد دلار آمریکا افزایش دهد. تجارت خدمات نیز از این رونق بی نصیب نخواهد ماند و رشدی معادل ۱۰۰‌میلیارد دلار آمریکا در نیمه اول سال‌۲۰۲۴ پیش‌بینی می‌شود. با وجود این چشم انداز امیدوارکننده، آنکتاد با احتیاط به احتمال عبور از رکورد تجارت جهانی در سال‌۲۰۲۴ نگاه می‌کند، در حالی‌که رشد پیش‌بینی شده نشان‌دهنده بهبود نسبت به سال‌۲۰۲۳ است، هنوز بعید است که بتواند از سطح بی‌سابقه‌ای که در سال‌۲۰۲۲ به‌ثبت رسیده بود، فراتر رود.

تجارت جهانی در سه ماهه اول سال‌۲۰۲۴ به حرکت رو به جلوی خود ادامه داد و شتابی ملایم را که از نیمه دوم سال‌۲۰۲۳ آغاز شده‌بود، حفظ کرد. این روند صعودی در سه ماهه اول سال‌۲۰۲۴ عمدتا مدیون پویایی مثبت تجارت در ایالات‌متحده و کشور‌های درحال‌توسعه بود. عملکرد صادراتی قوی بزرگ‌ترین اقتصاد‌های درحال‌توسعه آسیا نیز نقش قابل‌توجهی در تقویت این روند ایفا کرد.

در سه ماهه اول سال‌۲۰۲۴ شاهد رشد مثبت در هر دو بخش کالا و خدمات بوده ایم. این روند صعودی در مقایسه با سه ماهه قبل از آن رخ‌داده و انتظار می‌رود در سه ماهه دوم سال‌۲۰۲۴ نیز شتاب بیشتری بگیرد. رشد تجارت کالا در سال‌۲۰۲۴ نشان‌دهنده بازگشت به مسیر رونق در این حوزه پس از کاهش‌ها در سال‌۲۰۲۳ است. تجارت خدمات نیز رشد را تجربه کرده، اما با نرخی کاهنده در مقایسه با روند صعودی قوی سال‌۲۰۲۳. این تحولات مثبت در تجارت جهانی به‌دنبال کاهش تورم جهانی و بهبود پیش‌بینی‌های رشد اقتصادی رخ‌داده‌است. این عوامل نشان‌دهنده معکوس‌شدن روند‌های کلان اقتصادی کاهشی هستند که بیشتر سال‌۲۰۲۳ را تحت‌تاثیر قرار داده بودند.

نغمه‌های امید درمیان تردید‌ها

جهان تجارت در سال‌۲۰۲۴ نوای امید را سر می‌دهد. رشد مثبت در سه ماهه اول سال، بازگشت تجارت کالا به مسیر رونق و ادامه رشد تجارت خدمات، حکایت از آغاز دوره‌ای نو دارند. عوامل محرک این تحولات مثبت، کاهش تورم جهانی، بهبود پیش‌بینی‌های رشد اقتصادی و افزایش تقاضا برای محصولات مرتبط با انتقال انرژی و هوش‌مصنوعی هستند. علاوه‌بر این، احتمال کاهش نرخ بهره در ایالات‌متحده در اواخر سال‌و ضعیف تر‌شدن دلار آمریکا می‌تواند مزیت مضاعفی برای تجارت جهانی به ارمغان آورد، با این حال این سمفونی خوش، نوا‌هایی از تردید را نیز در دل خود دارد. تنش‌های ژئوپلیتیک مداوم، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و سیاست‌های صنعتی نوظهور می‌توانند نقش مخربی در این روند صعودی ایفا کنند. پیش‌بینی‌های جهانی برای رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال‌۲۰۲۴ همچنان حول و حوش ۳‌درصد ثابت مانده‌است. چشم انداز کوتاه‌مدت نیز با احتیاط خوش‌بینانه توصیف می‌شود، با این حال در نگاه به سال‌آینده، شاهد تفاوت‌های قابل‌توجهی در چشم انداز اقتصادی بین کشور‌ها و مناطق مختلف هستیم. این اختلافات تاثیر قابل‌توجهی بر الگو‌های تجارت جهانی خواهند گذاشت.

درحالی‌که رشد اقتصادی جهانی با سرعتی ثابت در حال پیشروی است، تقاضا برای برخی از بخش‌ها همچنان شتاب بیشتری خواهد گرفت. خودرو‌های برقی، پنل‌های خورشیدی، باتری‌ها و نیمه هادی‌های رده بالا در بسیاری از کشور‌ها شاهد رشد فزاینده تقاضا خواهند بود. تجارت این محصولات نیز احتمالا با نرخی به‌مراتب سریع‌تر از میانگین رشد اقتصاد جهانی افزایش خواهد یافت، با این‌حال سیاست‌های دولتی می‌توانند تا حدی این روند‌ها را مهار کنند. اولویت دهی به نگرانی‌های داخلی و فوریت تحقق تعهدات اقلیمی، تغییراتی در سیاست‌های صنعتی و تجاری ایجاد می‌کند. پیش‌بینی می‌شود استفاده از اقدامات محدودکننده تجارت و سیاست‌های صنعتی درون نگر، تاثیر منفی بر رشد تجارت بین‌المللی، به‌ویژه در برخی از بخش‌های راهبردی داشته‌باشد. در ماه‌های اخیر، شاهد رونق در بخش حمل‌ونقل کانتینری بوده ایم. شاخص نرخ حمل‌ونقل کانتینری شانگهای (SCFI) که معیاری کلیدی برای قیمت حمل‌ونقل کانتینر در سراسر جهان است، با افزایش قابل‌توجهی همراه بوده‌است. این نشان‌دهنده رشد تقاضا برای جابه‌جایی کالا‌ها از طریق کانتینر است.

تحولات تجارت جهانی تحت‌تاثیر دو نیروی قدرتمند قرار دارد: تغییرات در سیاست‌های تجاری و تنش‌های ژئوپلیتیک. این نیرو‌ها واکنش زنجیره‌های تامین را به‌دنبال دارند و مسیر تجارت جهانی را بازطراحی می‌کنند. در این میان، برخی از اقتصاد‌ها فرصت‌هایی را برای خود می‌بینند. کشور‌هایی در شرق آسیا و آمریکای‌لاتین می‌توانند از نظم نوین در حال شکل‌گیری در تجارت جهانی بهره‌مند شوند و یکپارچگی خود را در زنجیره‌های تامین که تحت الشعاع نگرانی‌های ژئوپلیتیک قرارگرفته اند، افزایش دهند. با وجود تداوم فشار‌های تورمی فراتر از حد انتظار، احتمال کاهش نرخ بهره توسط ایالات‌متحده در سال‌۲۰۲۴ همچنان قوت دارد. این اقدام می‌تواند پیامد‌های دوگانه‌ای برای تجارت جهانی به‌همراه داشته‌باشد. از یک‌سو، کاهش نرخ بهره می‌تواند منجر به کاهش ارزش دلار آمریکا شود. نقش حاکم دلار در مبادلات جهانی به این معنی است که ارزش آن به‌طور قابل‌توجهی بر قیمت کالا‌ها و خدمات در سراسر جهان تاثیر می‌گذارد. کاهش ارزش دلار، صادرات از ایالات‌متحده را ارزان‌تر می‌کند و پتانسیل افزایش تقاضای جهانی برای کالا‌های آمریکایی را دارد. از سوی دیگر، این اقدام می‌تواند فشار تورمی را تشدید کند. کاهش زودهنگام نرخ بهره توسط فدرال‌رزرو، می‌تواند نقدینگی بیشتری را به اقتصاد تزریق کند که منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه رشد قیمت‌ها می‌شود.

اگرچه سال‌۲۰۲۳ شاهد کاهش تجارت کالا بین اقتصاد‌های بزرگ بود، اما در سه ماهه اول سال‌۲۰۲۴ نشانه‌هایی از معکوس‌شدن این روند در برخی از آنها مشاهده می‌شود. در این میان، برزیل، روسیه و ایالات‌متحده شاهد افزایش واردات بوده‌اند. از سوی دیگر، چین و هند در زمینه صادرات عملکردی قوی‌تر از سه ماهه قبل از خود به نمایش گذاشته‌اند. علاوه‌بر این، صادرات روسیه و ایالات‌متحده نیز با رشد همراه بوده‌است. با این حال، تجارت در ژاپن و آفریقای‌جنوبی همچنان با کاهش روبه‌رو است. در سه ماهه اول سال‌۲۰۲۴، شاهد پویایی‌های متفاوتی در تجارت جهانی بودیم. کشور‌های درحال‌توسعه در هر دو بخش واردات و صادرات روندی مثبت را تجربه کردند و رشدی حدود ۲‌درصدی را به‌ثبت رساندند. در مقابل، کشور‌های توسعه‌یافته افزایش صادرات (یک درصد) داشتند، اما واردات آنها بدون تغییر باقی‌ماند. تجارت جنوب به جنوب نیز رشدی حدود ۲‌درصدی را در مقایسه با سه ماهه قبل تجربه کرد، با این‌حال مقایسه سالانه تصویری متفاوت را نشان می‌دهد. کاهش تجارت جهانی عمدتا به دلیل کاهش واردات در کشور‌های توسعه‌یافته و کاهش صادرات کشور‌های درحال‌توسعه بود. جریان‌های تجاری در هر دو دسته در بازه زمانی بین سه ماهه اول۲۰۲۳ تا سه ماهه اول۲۰۲۴، ۵‌درصد کاهش‌یافت. تجارت جنوب به جنوب نیز در این دوره با کاهش مشابهی روبه‌رو شد. روند‌های تجارت در سه ماهه اول سال‌۲۰۲۴ در مناطق مختلف جهان ناهموار بوده‌است. اکثر مناطق در این دوره شاهد رشد مثبت تجارت بوده‌اند، اما استثنا‌هایی نیز وجود دارد. صادرات از مناطق آفریقا و اقیانوس آرام در این دوره کاهش‌یافته‌است. کاهش صادرات در منطقه جنوب و غرب آسیا نیز مشهود بوده‌است، هرچند با شدت کمتری. علاوه‌بر این، همه این مناطق شاهد کاهش قابل‌توجهی در تجارت درون منطقه‌ای بوده‌اند.

در مقابل، مناطق شرق آسیا و آمریکا شاهد رشدی قوی‌تر در تجارت بوده‌اند. در مقایسه سالانه، رشد تجارت برای همه مناطق به‌جز منطقه شامل فدراسیون‌روسیه و اقتصاد‌های آسیای‌مرکزی که روند‌های تجارت در آنها نوسان داشته‌است، هنچنان منفی باقی مانده‌است. از اواخر سال‌۲۰۲۲، شاهد افزایش قابل‌توجهی در نزدیکی سیاسی تجارت بوده ایم. این امر نشان‌دهنده گرایش فزاینده‌ای به تسهیل تجارت دوجانبه بین کشور‌هایی با مواضع ژئوپلیتیک مشابه (یعنی دوست گزینی) است. این روند در نیمه دوم سال‌۲۰۲۳ تثبیت شد. همزمان با این موضوع، تمرکز فزاینده‌ای بر تجارت جهانی برای تقویت روابط تجاری اصلی نیز وجود داشته‌است، با این حال این روند نیز اخیرا شروع به کاهش کرده‌است.

مسائل ژئو اکونومیک همچنان نقش پررنگی در شکل‌دهی به روند‌های کلیدی تجارت دوجانبه ایفا می‌کنند. تاثیر این عوامل فراتر از اقتصاد‌های بزرگ بوده و می‌تواند بر پویایی تجارت آنها با سایر شرکای تجاری نیز اثر بگذارد. بازآرایی در حال انجام زنجیره‌های تامین عامل مهم دیگری است که بر تجارت دوجانبه تاثیر می‌گذارد.

منبع: دنیای اقتصاد