پیشتازی تجارت بدون نفت

به گزارش می‌متالز، این شاخص می‌تواند به ۳۰‌ تریلیون دلار در پایان سال‌ ۲۰۲۴ برسد. بیشتر این افزایش از نفت و کشور‌های تولیدکننده OIC مانند مصر، پاکستان، ایران، بنگلادش، نیجریه، مالزی، عربستان‌سعودی، امارات‌متحده‌عربی و عراق اندونزی، ترکیه ناشی می‌شود.

روند تجارت منطقه‌ای

از نظر تجارت منطقه‌ای، انتظار می‌رود صادرات در سال‌ ۲۰۲۴ در آمریکای‌شمالی ۳.۴‌ درصد، آمریکای‌جنوبی ۰.۳‌ درصد، کشور‌های مستقل مشترک‌المنافع ۲.۹‌ درصد، آفریقا ۱.۴‌ درصد، خاورمیانه ۱۱.۰‌ درصد و در آسیا ۲‌ درصد رشد کند. در رابطه با واردات، ممکن است این مولفه در آمریکای‌شمالی ۳.۹‌ درصد، در آمریکای‌جنوبی ۴.۸‌ درصد، در اروپا ۳.۷‌ درصد، کشور‌های مستقل مشترک‌المنافع ۱۲.۰‌ درصد، آفریقا ۲.۵‌ درصد، خاورمیانه ۱۱.۷‌ درصد و در آسیا ۲‌ درصد افزایش یابد. از سوی دیگر، انتظار می‌رود صادرات و واردات کشور‌های کمتر توسعه یافته در سال‌ ۲۰۲۴ به ترتیب ۳.۵ و ۶.۶‌ درصد افزایش یابد. باید خاطرنشان کرد؛ بین سال‌ های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، اکثر مناطق از انقباض صادرات و واردات جهان، به‌ویژه صادرات از آمریکای‌شمالی، اروپا و خاورمیانه و واردات از جنوب اروپا رنج برده اند. صادرات از کشور‌های مستقل مشترک‌المنافع و واردات از خاورمیانه به‌دنبال نوسانات قیمت کالا‌ها افزایش یافته‌ است.

۱- روند‌های تجاری کشور‌های عضو OIC

بر اساس محاسبات انجام‌ شده، تا آوریل ۲۰۲۲، حجم تجارت‌ جهانی حدود ۱۶.۷‌ درصد و از ۳۸.۴‌ تریلیون دلار در سال‌ ۲۰۱۹ به ۴۴.۸۰‌ تریلیون دلار در سال‌ ۲۰۲۱ افزایش یافته‌ است. اثرات همه گیری کووید-۱۹، نوسانات قیمت کالا‌ها و همچنین نرخ دلار آمریکا در‌برابر سایر ارز‌های بین‌المللی و اجرای همکاری‌های تجاری نزدیک منطقه‌ای بین برخی کشور‌ها در زمینه پزشکی و کشاورزی افزایش یافته‌ است.

کشور‌های OIC نیز در نتیجه اقدامات انجام‌ شده و همکاری‌های دوجانبه و منطقه‌ای به‌ویژه در زمینه مواد غذایی و تجهیزات پزشکی، همین روند را تجربه کرده‌اند و اقتصاد آنها در‌برابر همه‌گیری کووید-۱۹ مقاوم بوده‌است، بنابراین کل تجارت کشور‌های عضو بین سال‌ های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ با ۱۲.۹‌ درصد افزایش از ۳.۷ به ۴.۲‌ تریلیون دلار افزایش یافته‌ است. کشور‌هایی که این رشد را افزایش می‌دهند عبارتند از: مالزی، ترکیه، امارات‌متحده‌عربی، اندونزی، عربستان‌سعودی، مصر، عراق، بنگلادش و نیجریه.

۲- ساختار تجارت خارجی کشور‌های عضو

بر اساس داده‌های ITC برای آوریل ۲۰۲۲، عمده محصولات صادرشده توسط کشور‌های عضو شامل نفت‌خام، گاز نفت، طلا، اقلام الکترونیکی، دستگاه‌های تلفن، کابل شبکه، سوخت‌های معدنی، ماشین‌آلات و کالا‌های برق، روغن نخل، خودرو‌های سواری، پلیمر‌های اتیلن، زغال‌سنگ و بریکت، آلومینیوم، جواهرات، کت و شلوار و لباس و کت، کابل برق و کامپیوتر و تجهیزات کشاورزی است. واردات بیشتر در محصولات زیر متمرکز شده‌ است: روغن‌های نفت‌خام، طلا، دستگاه‌های تلفن و کابل‌های شبکه، خودرو‌های سواری، مقالات الکترونیکی، گاز نفتی، ظروف، شیرآلات، آهن، جواهرات، قند نیشکر و چغندر، گاز نفتی، خون انسان، برنج و ذرت.

۳- تحول تجارت در خدمات

تجارت خدمات کشور‌های عضو OIC بین سال‌ های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ با ۱۴‌ درصد کاهش از هزار و ۳۹‌ میلیارد دلار به ۷۰۶‌ میلیارد دلار کاهش یافته‌ است. این حجم حدود ۷ تا ۹‌ درصد از تجارت‌ جهانی خدمات را در پنج سال‌ گذشته نشان می‌دهد. صادرات و واردات خدمات کشور‌های OIC در این مدت حدود ۳۰‌ درصد کاهش یافته‌ است. به‌طور کلی عمده‌ترین خدمات معامله‌شده حمل‌ونقل و خدمات مسافرتی است که سهم ۸۲‌ درصدی داشته و مستقیما به افزایش تقاضا برای محصولات انرژی و خدمات گردشگری کمک کرده‌است. بازیگران اصلی تجارت خدمات در کشور‌های عضو عبارتند از: امارات‌متحده‌عربی (۱۲۲‌ میلیارد دلار)، عربستان‌سعودی (۶۴‌ میلیارد دلار)، ترکیه (۶۱‌ میلیارد دلار)، مالزی (۵۵‌ میلیارد دلار)، قطر (۵۴‌ میلیارد دلار)، اندونزی (۳۹‌ میلیارد دلار)، مصر (۳۳‌ میلیارد دلار)، کویت (۲۶‌ میلیارد دلار)، نیجریه (۲۴‌ میلیارد دلار) و مراکش (۲۱‌ میلیارد دلار.) در سال‌ ۲۰۲۱ حجم صادرات کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی نزدیک به ۲‌ تریلیون دلار بوده که ۱۹.۳۱‌ درصد از این مبلغ، ۳۸۴‌ میلیارد دلار در تجارت داخلی با کشور‌های عضو اتفاق‌افتاده است، در مقابل ۲.۱‌ تریلیون دلار به این منطقه واردات انجام شده که ۳۶۳‌ میلیارد دلار سهم کشور‌های عضو بوده‌است.

جزئیات مبادلات تجاری ایران با کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های اسلامی

در هفت ماهه سال‌ جاری، ۵۰.۶ میلیون‌تن کالا به ارزش ۲۰‌ میلیارد و ۳۶۴‌ میلیون دلار به کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های اسلامی صادر شده‌ است. بر اساس این گزارش، این میزان صادرات به کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در ۷ ماهه سال‌ جاری نسبت به مدت مشابه سال‌ قبل به لحاظ وزنی ۱۵‌ درصد و از حیث ارزش ۲۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. این گزارش درخصوص میزان واردات در هفت‌ ماهه سال‌ جاری از کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های اسلامی می‌افزاید: در این مدت ۱۲.۴ میلیون‌تن کالا به ارزش ۲۰‌ میلیارد و ۳۵۶‌ میلیون دلار از کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی وارد کشور شده‌ است. بر اساس این گزارش، میزان واردات از کشور‌های عضو سازمان همکاری‌های اسلامی در این مدت به لحاظ وزن ۱۴‌ درصد و از حیث ارزش ۲۱‌ درصد رشد نشان می‌دهد. این گزارش حاکی است، مجموع مبادلات تجاری ایران با کشور‌های فوق‌الذکر در هفت ماهه سال‌ جاری، ۶۳‌ میلیون‌تن و به ارزش ۴۰.۷ میلیارد دلار بوده‌است.

تجارت بدون‌ نفت ایران با کشور‌های همسایه به ۴۱.۱ میلیارد دلار رسید

تجارت بدون‌ نفت ایران نیز با کشور‌های همسایه در هفت ماهه سال‌ جاری با ۲۳‌ درصد افزایش به رقم ۴۱.۱ میلیارد دلار رسید. محمد رضوانی‌فر معاون وزیر اقتصاد و رئیس‌کل گمرک ایران با اعلام این خبر گفت: میزان وزنی تجارت بدون‌ نفت ایران با کشور‌های همسایه ۶۴.۵ میلیون‌تن بوده که ۱۶‌ درصد رشد داشته‌ است. رضوانی‌فر گفت: در این مدت، بیشترین میزان مبادلات تجاری ایران به لحاظ ارزش در بین کشور‌های همسایه با امارات‌متحده‌عربی، ترکیه، عراق، پاکستان و فدراسیون‌روسیه بوده‌است. به گفته وی در هفت ماه سال‌ جاری، میزان مبادلات تجاری ایران با امارات‌متحده‌عربی ۱۶.۲ میلیارد دلار، ترکیه ۹.۹ میلیارد دلار، عراق ۷.۶ میلیارد دلار، پاکستان ۱.۶ میلیارد دلار و فدراسیون‌روسیه ۱.۵ میلیارد دلار بوده‌است.

وی افزود: از مجموع مبادلات تجاری بدون‌ نفت ایران با کشور‌های همسایه در ۷ ماهه سال‌ جاری، ۵۱.۱ میلیون‌تن به ارزش ۲۰.۲ میلیارد دلار سهم صادرات به کشور‌های همسایه و ۱۳.۴ میلیون تن به ارزش ۲۰.۹ میلیارد دلار به واردات از مبدا این کشور‌ها اختصاص یافت. رضوانی‌فر درخصوص عمده مقاصد صادراتی ایران در بین کشور‌های همسایه، اظهار کرد: عراق، امارات‌متحده‌عربی، ترکیه، افغانستان و پاکستان ۵ کشور عمده مقاصد صادراتی ایران در بین کشور‌های همسایه بوده‌اند. وی گفت: امارات‌متحده‌عربی، ترکیه، فدراسیون‌روسیه، عمان و پاکستان ۵کشور عمده مبدأ واردات در بین کشور‌های همسایه را در ۷ ماهه امسال به خود اختصاص دادند.

صادرات ۳.۵‌ میلیارد دلاری محصولات فولادی و مصنوعات آن در ۷ ماهه ۱۴۰۳

در ۷ ماهه سال‌ جاری ۶.۹ میلیون تن محصولات فولادی و مصنوعات آن به ارزش ۳.۵ میلیارد دلار به خارج از کشور صادر شده‌ است. این میزان محصولات فولادی صادراتی در ۷ ماهه سال‌ جاری نسبت به مدت مشابه سال‌ قبل از حیث وزن و ارزش به ترتیب ۹.۶ درصد و ۱۱‌ درصد کاهش نشان می‌دهد. براساس این‌گزارش، عمده‌ترین اقلام صادراتی در گروه کالایی محصولات فولادی در این مدت شامل شمش از آهن و فولاد به ارزش ۸۷۶‌ میلیون دلار، میلگرد ۶۶۳‌ میلیون دلار، ورق فولادی ۲۲۱‌ میلیون دلار، محصولات نیمه‌تمام از آهن یا از فولاد ۱۸۳‌ میلیون دلار و لوله یا پروفیل‌های توخالی از فولاد به ارزش ۱۵۴‌ میلیون دلار بوده‌است.

این گزارش حاکی است، ۵ قلم کالای فوق‌الذکر در مجموع ۲.۱ میلیارد دلار از ارزش صادرات محصولات فولادی را به خود اختصاص دادند. مجموع مبادلات بازرگانی کشور در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ میزان صادرات قطعی کالا‌های غیرنفتی کشور (به استثنای نفت‌خام، نفت‌کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی)، بالغ بر ۷۰.۳۴۲‌هزار‌تن و به ارزش ۲۵.۷۵۸ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال‌ قبل، افزایشی ۳.۴۵‌ درصدی در وزن و ۶.۴۸‌ درصدی در ارزش دلاری داشته‌ است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت، با افزایشی ۲.۸۵‌ درصدی در وزن و ۶.۵۵‌ درصدی در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال‌ گذشته، به ارقام ۱۸.۲۶۹‌هزار‌تن و ۳۲.۵۷۳ میلیون دلار رسیده‌است. کشور‌های عمده مقصد صادرات طی ۶ ماهه نخست سال، ۱۴۰۳ بیشترین میزان صادرات کشور، به مقصد کشور‌های «چین»، با رقمی بالغ بر ۷.۱۶۹ میلیون دلار و سهم ۲۷.۸۳‌ درصد از کل ارزش صادرات، «عراق» با ۵.۲۱۰ میلیون دلار و سهم ۲۰.۲۳‌ درصد، «امارات‌متحده‌عربی» با ۳.۴۲۳ میلیون دلار و سهم ۱۳.۲۹‌ درصد، «ترکیه» با ۲.۳۹۴ میلیون دلار و سهم ۹.۲۹‌ درصد و «افغانستان» با ۱.۰۷۶ میلیون دلار و سهم ۴.۱۸‌ درصد از کل ارزش، صورت‌ گرفته‌ است.

طی ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ کشور «امارات‌متحده‌عربی»، با اختصاص رقمی بالغ بر ۹.۹۸۳ میلیون دلار و سهمی در حدود ۳۰.۶۵‌ درصد از کل ارزش واردات، در جایگاه نخست کشور‌های طرف معامله واردات قرارگرفته‌است. همچنین کشور‌های «چین» با ۸.۴۸۴ میلیون دلار و سهم ۲۵.۹۸‌ درصد، «ترکیه» با ۵.۱۱۷ میلیون دلار و سهم ۱۵.۷۱‌ درصد، «آلمان» با ۱.۲۲۲ میلیون دلار و سهم ۳.۷۵‌ درصد و «فدراسیون‌روسیه» با ۷۹۷‌ میلیون دلار و سهم ۲.۴۵‌ درصد از کل ارزش واردات، جزو کشور‌های عمده طرف معامله واردات بوده‌اند.

منبع: دنیای اقتصاد