داغ خام‌فروشی بر پیشانی استان معدنی کشور

به گزارش می‌متالز، زمانی که اسم یک استان معدنی به میان می‌آید همواره این سوال در ذهن ایجاد می‌شود که سهم استان از این معادن ثروت‌آفرین چقدر است؟ تا چه اندازه توانسته است در منطقه و خود استان تحول ایجاد کند؟ میزان اشتغال‌زایی آن به چه میزان بوده است؟ آیا توانسته است گره‌ای از مشکلات استان بگشاید یا نه؟

بدون شک وجود معدن در هر منطقه‌ای مایه خیروبرکت و راهی برای اشتغال‌زایی و ارتقاء کیفیت ساکنان آن منطقه است، اما وجود معادن در استان کردستان نه تنها نتوانسته است مایه خیروبرکت و آبادانی و عمران باشد که سهم روستاییان و بومیان مناطق معدنی، تنها گردوخاک و تخریب و نابودی محیط زیست و همچنین تخریب جاده‌هایی است که حال به مسیری کشنده و مرگبار در استان تبدیل شده است.

قضیه، اما از جایی حساس‌تر می‌شود که در کنار همه این تخریب‌ها و ایجاد آلودگی‌ها، معادن استان کردستان سهم ناچیزی در اشتغال‌زایی برای جوانان و نیرو‌های بومی منطقه داشته است و همواره بهره‌برداران معادن از نیرو‌های غیربومی برای کار در معادنی که متعلق به خود استان است، استفاده می‌کنند که به گفته یکی از نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی بهره‌برداران حتی خرید‌های خود را خارج از استان انجام می‌دهند و عملا وجود معادن جز ضرروزیان سودی برای مردم بومی استان ندارد.

همچنین در قانون برنامه ششم توسعه کشور، یک درصد از فروش معادن برای جبران خسارت و انجام پروژه‌های بهداشتی و عمرانی در مناطق استقرار معدن اختصاص یافته است که این مهم در مناطق معدنی هم‌چون استان کردستان نادیده گرفته شده است.

از آنجایی کە معادن مهم‌ترین منبع برای تأمین مواد اولیه بسیاری از بخش‌های اقتصادی هستند، خام‌فروشی مواد معدنی سبب از دست رفتن فرصت‌های توسعه در استان و در واقع چوب حراجی به این نعمت خدادادی است کە در حال حاضر فرآوری معادن به صورت خام به خارج از استان ارسال می‌شود، در واقع به نام کردستان و به کام دیگران!

خام‌فروشی معضلی برای معادن استان کردستان

نماینده قروه و دهگلان در مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از ثروت‌های خدادادی که به استان کردستان داده شده، بحث معادن است و امروز آنچە کە در بحث معادن شکل گرفته معضل خام‌فروشی است.

«محمدرسول شیخی‌زاده» عنوان کرد: متاسفانه در بحث صنایع تبدیلی و در راستای جلوگیری از خام‌فروشی معادن هیچ کاری تا به امروز صورت نگرفته است و اگر تا بە امروز اقداماتی هم صورت گرفتە پیشرفت ناچیزی داشته که نه تنها به بهره‌برداری نرسیده که پیشرفت آن نیز بسیار ناچیز بوده است؛ برای مثال زنجیره فولاد قروه تنها ۲ درصد پیشرفت فیزیکی داشتە است.

شیخی‌زادە بیان کرد: بزرگ‌ترین مشکل ما در حوزه معادن در استان در بحث صنایع تبدیلی است که اجرای آن راهی است برای جلوگیری از خام‌فروشی، اشتغال‌زایی، کاهش آمار بیکاری و ارتقای کیفیت زندگی مردم منطقە که متاسفانه در این حوزه کار خاصی صورت نگرفته است.

ضرورت اصلاح قانون معادن در کشور

وی خواستار اصلاح قانون فعلی معادن شد و عنوان کرد: بحث قانون فعلی معادن هم ظالمانه است و هم یک طرفه و فقط به نفع خود بهره‌بردار است و مردم منطقه آثار آن را کمتر می‌بینند، لذا باید این قانون اصلاح شود.

شیخی‌زادە ادامە داد: بعد از حادثه معدن طبس و پیگیری آن توسط نمایندگان مجلس، امروز اصلاح قانون معدن در دستور کار کمیسیون صنایع و معادن قرار گرفته و امیدواریم کە با همفکری که صورت گرفته آنچه که به صلاح مردم است در کمیسیون و در صحن مجلس به تصویب برسد؛ لذا نمایندگان بسیار می‌توانند در بحث تغییر قانون معادن بسیار کمک‌کننده باشند و خوشبختانه مجمع نمایندگان استان همفکری و همدلی بسیار خوبی در این زمینه با هم دارند و همگی خواهان اصلاح قانون معادن هستند تا در آینده کمتر شاهد حق‌کشی و ظلم در حق مردمی که از معادن خسارت دیدەاند، باشیم.

وی در ادامە در بحث جاده‌های دسترسی بە معادن افزود: رقم و ارقامی که توسط سازمان صنعت معدن گزارش می‌شود رقم درست و صحیحی هست، اما این رقم در حقیقت جوابگوی تخریب روستا‌ها و جاده‌هایی که بر سر راە معادن قرار دارند، نیست؛ بە عنوان مثال در جادە "قزلجه‌کند" قروە به واسطه بار معدنی و ماشین‌های سنگینی که در جاده‌ها هست تخریب بسیاری صورت گرفتە و بعضاً شاهد تصادفات مرگباری در این جادە هستیم.

شیخی‌زادە اضافە کرد: نه تنها در قروه بلکه در سایر شهر‌های استان نیز معادن خاصی داریم که باید تلاش کنیم فرآیندی که منجر به خدمات‌رسانی درست به منطقه می‌شود، اتفاق بیفتد.

در حوزه صنایع تبدیلی اقدام خاصی صورت نگرفته است

وی با اشارە بە اینکە در بحث صنایع تبدیلی در معادن استان اتفاق خاصی نیفتاده است، گفت: برای مثال در شهرستان بیجار بحث معدن شهرک و بحث صنایع تبدیلی شروع شده که تا بە امروز فقط ۴۱ درصد پیشرفت داشته است، همچنین در شهرستان قروه قرار بود تا نیمه دوم مهرماه سال جاری فاز اول زنجیره فولاد قروه به بهره‌برداری برسد، اما تاکنون ۲ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و برخلاف آنچه که گزارش شده و رسانه‌های متعدد آن را بازتاب داده‌اند و گفته شد که کار بسیاری صورت گرفته، کار آنچنانی صورت نگرفتە است؛ لذا باید نظارت و پیگیری جدی‌تری در این راستا داشتە باشیم تا صنایع تبدیلی در شهرستان‌های کل استان به بهره‌برداری برسد.

نمایندە مردم دهگلان و قروە در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: بحث کنسانتره معدن بیجار نیز تازه کلنگ‌زنی و کار عملیاتی آن شروع شده است که باید تلاش مضاعف انجام شود تا در صنایع تبدیلی اتفاقات خوبی در استان رقم بخورد.

محمدرسول شیخی‌زادە ادامە داد: یکی از خواهش‌های ما از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان و شورای معادن استان این است که در واگذاری معادن حتماً شرط‌وشروط ایجاد صنایع تبدیلی، استفاده ۱۰۰ درصدی از نیروی انسانی بومی استان، پرداخت حقوق دولتی، پرداخت یک درصد حق منطقه و مشکلات زیست‌محیطی قید و مردم در جریان امورات مالی معادن استان قرار بگیرند.

وی عنوان کرد: اگر می‌خواهیم مشکل اشتغال و بیکاری استان حل شود باید تسهیل‌گری در ایجاد صنایع تبدیلی در استان صورت بگیرد و از سنگ‌اندازی در این مسیر پرهیز شود.

ارجحیت به کارگیری نیروی قزاق در معدن طلای قروە نسبت بە بومیان منطقە!

شیخی‌زادە افزود: در گلایه‌ای کە از معدن طلای زرکوه داشتم کە چرا از نیرو‌های بومی استان استفاده نمی‌کند، آقایان در پاسخ به سوال بنده گفتند که ما هزار و ٥٦٥ نفر ایرانی را در این معدن به کارگیری کرده‌ایم که این حرف را کاملاً قبول داریم، اما مشخص شد که ۱۹۵ نفر از نیرو‌های این معدن قزاقی هستند، مگر قرار ما از واگذاری معدن بە بهرەبردار استخدام نیروی قزاقستانی است؟ بحث ایرانی بودن را قبول داریم، اما این بحث استفاده از نیروی ایرانی در زمانی قابل قبول است که خود منطقه‌ای که معدن در آن واقع شده درصد بیکاری آن نزدیک بە صفر باشد؛ اما متاسفانە حتی برای نگهبان معدن از نیروی غیربومی و از اهالی شهر‌های دیگر استفادە شدە است.

وی تصریح کرد: حداقل اگر از صد درصد نیروی بومی استان استفاده نمی‌شود، چرا باید نگهبان معدنی که در منطقه ما واقع شده است یک نفر غیربومی و اهل استانی دیگر باشد؟

شیخی‌زادە اضافە کرد: بحث استخدام نیرو‌های غیربومی زمانی قابل قبول است کە نرخ بیکاری در منطقه نزدیک بە صفر باشد، این در حالی است کە بهرەبردار معدن طلای داشکسن در منطقه خود بە عنوان کارآفرین برتری کە از نیروی بومی خود در یک شهر دیگر استفادە کردە تجلیل شدە کە ما باید از این اقدامات در استان جلوگیری کنیم.

وی با تاکید بر اینکە در حوزە معادن از دانشجویان فارغ‌التحصیل کردستانی در حوزە معدن باید استفادە شود، گفت: جوان تحصیل کرده کردستانی و فوق لیسانس معدن در دانشگاه تهران در حال حاضر در میدان میوە و تره‌بار تهران مشغول به کارگری است! چرا نباید در معادن استان از ظرفیت نیرو‌های بومی و دانش‌آموختگان این حوزه استفاده شود؟

شیخی‌زادە بیان کرد: جدای از استخدام نیرو‌های غیربومی در معادن استان، جالب اینجاست کە مسوول خرید معدن طلای قروه حتی یک بطری آب معدنی هم از خود منطقه و شهرستان قروە تهیه نمی‌کند و حتی آب معدنی‌های مورد نیاز خود را از استان همدان خریداری می‌کند کە این سوال مطرح است که چرا در منطقه خرید نمی‌کنند؟ مگر چه فرقی بین آب معدنی همدان با آب معدنی قروه وجود دارد؟ با کمی تامل خواهید فهمید کاسه‌ای زیر نیم کاسه است وگرنه چرا خرید‌های خود را در یک شهر دیگر انجام می‌دهند؟

گردش مالی معادن در استان کردستان نمایشی بیش نیست

وی در خصوص گردش مالی معادن در استان کردستان گفت: معادن حساب‌های کوچکی را در استان باز کردند که نشان دهند ما در استان کردستان گردش مالی داریم این در حالی است که گردش مالی ۲۰ هزار میلیارد تومانی معدن طلای قروه کجا و گردش مالی ٤۰ الی ۱۰۰ میلیارد تومان در حساب‌های استان کردستان کجا؟

محمدرسول شیخی‌زادە در پایان سخنان خود یادآور شد: باید فرآیند‌های غلط در بحث معادن اصلاح شود، زیرا این حق مردم استان کردستان است که از معادن منتفع شوند، لذا ما با تمام توان در خدمت توسعه و مردم استان کردستان هستیم و خواهیم بود.

تا زمانی که بە خام‌فروشی مشغول هستیم تحولی صورت نمی‌گیرد

نماینده مردم بیجار در مجلس شورای اسلامی هم گفت: شهرستان بیجار سرشار از منابع زیرزمینی غنی، مخصوصاً سنگ آهن است و حدود ۵ مورد معدن در بخش کُرانی بیجار وجود دارد که ۵ معدن و ۵ شرکت در آنجا مشغول استخراج هستند.

زندیان اظهار کرد: تا زمانی که به خام‌فروشی مشغول باشیم قطعاً وجود معادن در ایجاد اشتغال در شهرستان کم‌ترین تاثیری نخواهد داشت.

وی عنوان کرد: طی ۵ سال اخیر معادن بخش کُرانی بیجار استخراج و فرآوری‌های آن به صورت خام‌فروشی از استان خارج و تنها برای تعداد اندکی سودآوری به همراه داشته است؛ لذا برای ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال و ارتقاء کیفیت زندگی باید از خام‌فروشی در منطقه جلوگیری شود.

زندیان بیان کرد: در آینده‌ای نه چندان دور واحد تولیدی گندله یک میلیون تنی بیجار، واحد آهن اسفنجی ۱.٥ میلیون تنی بیجار و همچنین کارخانه ذوب آهن در شهرستان بیجار تاسیس و این زنجیره به صورت کامل وارد استان و کالای تمام‌شده وارد بورس فولاد کشور می‌شود.

وجود گردش مالی معادن در استان زمینەساز تحول و توسعە در منطقە

وی ادامه داد: پیش‌بینی ما گردش مالی ۱۲ هزار میلیارد تومانی برای واحد تولیدی گندله بیجار و ۲۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی آهن اسفنجی بیجار است، که اگر این ۳۲ هزار میلیارد تومان وارد گردش حساب بانکی استان کردستان شود باعث ایجاد تحول و اشتغال در منطقه و استان خواهد شد.

زندیان خاطرنشان کرد: کارخانه‌هایی که در قالب زنجیره فولاد هستند باید شرکت‌های آنها در استان کردستان تاسیس شود و زمانی که شرکت آنها در استان کردستان مستقر باشد گردش مالی به تمامی در استان کردستان و در منطقه دارای معدن خواهد بود.

وی اضافه کرد: واحد گندله‌سازی بیجار در سال آینده و واحد آهن اسفنجی بیجار سال ۱۴۰۵ به بهره‌برداری می‌رسد که پیش‌بینی ما این است که با بهره‌برداری این طرح‌ها برای ۷۰۰ الی ۸۰۰ نفر در استان کردستان اشتغال‌زایی خواهد شد.

زندیان یادآور شد: در لایحه بودجه ۱۴۰۴ کار بسیار خوبی انجام گرفته و طبق تبصره ۶ ماده ۱۴ قانون معادن دولت مکلف است که ۱۵ درصد از حقوق دولتی معادن را در حساب خاصی نزد خزانه‌داری دولت نگهداری و سهم هر استان و شهرستان دارای معادن را معین و به آن اختصاص دهد.

ذخایر قطعی معدنی در استان کردستان به ۱.۱ میلیارد تن رسیده است

مدیرکل صنعت و معدن استان کردستان با اشاره به اینکه استان کردستان پنجمین استان معدنی در سراسر کشور محسوب می‌شود، گفت: با توجه به کار‌های اکتشافی که در حوزه معادن در استان کردستان صورت گرفته، ذخیره مواد معدنی در استان کردستان از ۵۰۰ میلیون تن به ۱.۱ میلیارد تن رسیده است.

«بختیار خلیقی» اظهار کرد: در حال حاضر ۳۸۱ واحد معدنی در استان کردستان وجود دارد که برای ۱۵۱ واحد آن کار‌های اکتشافی صورت گرفته و یا دارای پروانه‌های اکتشافی هستند و برای ۱۹ مورد دیگر نیز گواهی‌های کشف و یا پروانه‌های اکتشاف منجر به گواهی صادر شدە است.

وی با بیان اینکه اشتغال واقعی که در زمینه معادن در استان کردستان ایجاد شده ۴ هزار و ۷٥۰ نفر است، عنوان کرد: ورود استان به زمینه صنایع معدنی و بە اتمام رسیدن زنجیرە فولاد استان تا سال ۱۴۰۵ نشان دهنده این است که استان کردستان به سمت صنعتی شدن در حرکت است و در زمینه صنایع معدنی در کل کشور حرفی برای گفتن دارد.

۱٥٥ واحد معدنی در استان کردستان غیرفعال است

خلیقی با اشاره به اینکه از مجموع ۳۸۱ واحد معدنی، ۲۰۹ واحد معدنی فعال، ۱۷ واحد در حال تجهیز و ۱۵۵ واحد غیر فعال است، افزود: واحد‌های معدنی غیر فعال بیشتر سنگ لاشه و در واحد‌های کوچک مقیاسی است کە نیازمند تلاش بیشتر است، لذا در سال گذشته ۵ واحد معدنی از طریق اعتباری که در حوزه فعال‌سازی واحد‌های راکد در اختیار استان قرار گرفت، فعال و به هر کدام از این واحد‌ها ۴ میلیارد تومان اعتبار تخصیص داده شد، اما در این راستا با توجه به مزایده‌هایی که برگزار شده است و بر اساس ماده ۸۳ قانون معادن چنانچه بعد از دو بار مزایده معدن مورد نظر برنده‌ای نداشته باشد، سازمان صنعت، معدن و تجارت می‌تواند در قالب طرح تشریفات به اولین متقاضی که مراجعه می‌کند به شرط داشتن گواهی سلامت فردی و مالی نسبت به واگذاری معدن اقدام کند.

وی با بیان اینکه در استان کردستان ۱۸ گونه ماده معدنی داریم که به لحاظ تنوع معدنی یکی از استان‌های برتر کشور هستیم، گفت: ذخیره‌های قطعی استان کردستان در زمینه مواد معدنی ۱.۱ دهم میلیارد تن است، این در حالی است که تا سال ۱۴۰۱، میزان ذخیره قطعی آهن در استان ۸۹ میلیون تن بوده که در عرض دو سال اخیر با توجه به گستردگی کار‌های اکتشافی که صورت گرفته است و با توجه به تایید کمیته اکتشاف وزارتخانه این میزان به ۴۸۹ میلیون تن رسیده است که این رقم نشان می‌دهد که کار‌های بزرگی در زمینه اکتشاف در استان کردستان صورت گرفتە است.

وصول ۱۷۰۰ میلیارد تومان از حقوق دولتی معادن در سال جاری

مدیرکل سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان افزود: برای بهرەمندی مردم استان از نعمت معادن تنها چیزی کە می‌توان بە آن ورود کرد، وصول حقوق دولتی معادن است کە از سوی شورای معادن تعیین می‌شود، برای مثال در سال ۱۳۹۲ حقوق دولتی معادن رقم بسیار ناچیزی بوده است که در سال ۱٤۰۲ این رقم بە یک هزار و ٨٥۰ میلیارد تومان رسید و در انتهای سال ۱٤۰۲ با توجه بە نظارت‌های عمده‌ای که شکل گرفت، این موضوع بە ۲ هزار و ٦۲ میلیارد تومان رسید کە استان کردستان در سطح وزارت‌خانە بە لحاظ درصد وصول رتبە اول در کشور را کسب کرد.

بختیار خلیقی عنوان کرد: اما آنچه که حائز اهمیت است و اینکە چگونه مردم منطقه از این ثروت بهره‌مند شوند به بازگشت وصول حقوق دولتی معادن مربوط است کە در حال حاضر ۲ هزار و ۶۲ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ در استان کردستان وصول و در هشت ماهه نخست سال جاری نیز یک هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از حقوق معادن در استان وصول شدە است.

وی تصریح کرد: آنچه که حائز اهمیت است، بازگشت حقوق دولتی بە استان است که طبق تبصره ۶ ماده ۱۴ قانون معادن باید ۱۵ درصد از وصول حقوق دولتی به استان کردستان برگشت دادە و صرف زیرساخت‌های منطقه شود.

خلیقی ادامە داد: از این ۲ هزار و ۶۲ میلیارد تومان حقوق دولتی معادن اگر ۱۵ درصد آن را در نظر بگیریم رقمی حدود ۳۲۰ میلیارد تومان بە دست می‌آید که از این ۳۲۰ میلیارد تومان تنها ۴۸ میلیارد تومان آن به استان کردستان بازگشت داده شده است و رقم برگشت خوردە بە استان کردستان نیز بخشی از آن صرف تسهیلات، بخشی از آن بە راهداری و آن بخش کە در اختیار صنعت و معدن قرار می‌گیرد، صرف جادە‌های دسترسی می‌شود برای مثال در مهدی خان شهرستان قروە سریعا ورود و ظرف ٤۲ روز نسبت بە آسفالت جادە دسترسی روستا بە معدن اقدام کردیم.

وی با بیان اینکە هموارە پیگیر بازگشت حقوق دولتی معادن بە استان هستیم، گفت: بازگشت ۳۲۰ میلیارد تومان از مطالبات به حق استان کردستان است که هموارە از سوی سازمان صنعت و معدن و تجارت بە عنوان سازمان اجرایی و کلیه استانداران وقت استان کردستان پیگیری شده است.

بە صورت جدی پیگیر بحث بازگشت حقوق دولتی معادن به استان هستیم

خلیقی اضافە کرد: ما باید بە صورت جدی‌تر بە بحث بازگشت حقوق معادن بە استان ورود کنیم و در این راستا حضور نمایندگان مجلس شورای اسلامی در کنار سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بسیار کمک‌کنندە خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۱ حدود ۶۰ میلیارد تومان برای مسیر شهرستان سقز و ۱۲۰ میلیارد تومان برای مسیر شهرستان قروه روستای قزلجه‌کند صرف شد و این موضوع با پیگیری سازمان صنعت و معدن و تجارت استان و با ورود ایمیدرو بە این دو در قالب تفاهم با راهداری انجام شد کە ۵۰ درصد از اعتبار آن توسط وزارت صنعت و معدن پرداخت شد.

کردستان با برخورداری از ۱٨ گونە مادە معدنی و ٤۳۷ واحد معدنی، استانی غنی در حوزە معادن کشور است کە معادن طلا از مهم‌ترین معادن آن بە شمار می‌رود، بە گونەای کە گفتە می‌شود این استان در زمینە تولید طلا رتبە اول کشور و در زمینە ذخیرە طلا رتبە دوم کشور را بە خود اختصاص دادە است.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)