پژوهش‌های «شناسایی مخاطرات زمین» روی زمین مانده‌اند

به گزارش می متالز، در برخی از مناطق ازجمله گلستان و مازندران در اطراف رودخانه‌های پرپیچ‌وخم که دشت سیلابی وسیعی نیز دارند دست به توسعه زدیم و خانه‌سازی کردیم.
 این در حالی است که اگر در کنار رودخانه، خانه بسازیم و برنامه‌های توسعه را بدون سازگاری با محیط پیش ببریم معلوم نیست در آینده طبیعت چه بلایی بر سر ما می‌آورد.
در حقیقت به گفته کارشناسان، ایران با ۳۴ مخاطره از ۴۳ مخاطره زمین‌شناسی جهان روبه‌رو است و این امر لزوم توجه و تمرکز بر شناخت این مخاطرات را افزون می‌کند.
۱۰ و ۱۱ اردیبهشت، سی‌و‌هشتمین گردهمایی ملی علوم زمین در میان خبرها گم بود. این همایش بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین همایش درباره زمین‌شناسی است که هر ‌سال در سازمان زمین‌شناسی برگزار می‌شود.

لزوم تطبیق برنامه‌های توسعه با مطالعات زمین‌شناسی

راضیه لک، رئیس پژوهشکده علوم زمین با گله از اینکه دانش علوم زمین در کشور نادیده گرفته‌شده است، اظهار کرد: متاسفانه در ایران به زمین‌شناسی اهمیتی داده نمی‌شود که اگر می‌شد شاهد این درصد خرابی و مرگ هموطنان‌مان در سیل اخیر نبودیم.
رئیس پژوهشکده علوم زمین در ادامه، به لزوم تطبیق برنامه‌های توسعه کشور با انواع رودخانه‌های پرپیچ‌وخم و مستقیم، تاکید کرد و گفت: کسانی که مطالعات رسوبی داشته‌اند می‌دانند که محیط رسوبی رودخانه چگونه است، کجا کانال قرار دارد، کجا حاشیه رودخانه است و مهم‌تر اینکه رودخانه چه شکلی دارد. درنتیجه برنامه‌های توسعه را بر اساس رفتار رودخانه تدوین می‌کنند.
لک به سیلاب اخیر در کشور، اشاره و بیان کرد: در برخی از مناطق گلستان و مازندران مثل تجن و نکارود، رودخانه‌های پرپیچ‌وخم داریم که دشت سیلابی وسیعی دارند. ازآنجایی‌که برنامه‌های توسعه با محیط سازگار نبودند، دیدیم با سیل چه بلایی سر این مناطق آمد.
او با اشاره به اهمیت مطالعات زمین‌شناسی در کشورهای توسعه‌یافته، گفت: جایگاه سازمان زمین‌شناسی شناخته‌شده نیست، درحالی‌که در جهان پیشرو بوده و دیده‌بان آینده کشورهاست. در این کشورها تا فواصل زیادی از دشت سیلابی هیچ ساخت‌وسازی نشده است. آنها این مناطق را به چند دسته گردشگری، پارکینگ و... تقسیم می‌کنند و وقتی ارتفاع زمین افزایش پیدا کرد، دست به توسعه شهری می‌زنند. به‌این‌ترتیب باید به مورفولوژی رودخانه‌ها و رفتار آنها توجه کرد تا گرفتار خسارت نشویم.
رئیس پژوهشکده علوم زمین ادامه داد: زلزله و سیل که به تازگی در کشور اتفاق افتاد به نظر عده‌ای عجیب است، درحالی‌که از نظر دانش زمین‌شناسی، مسئله‌ای عادی است. در گذشته، این اتفاق‌ها خیلی طولانی رخ می‌دادند اما امروز در اثر نوسانات اقلیمی، پدیده‌ها خیلی شدیدتر شده‌اند. به‌این‌ترتیب شاهد خشکی شدید، توفان و سیلاب شدید هستیم و باید آمادگی لازم را نیز کسب کنیم. اگر به دنبال برنامه‌های توسعه‌ای هستیم باید دوره‌های بازگشت سیلاب‌ها را بررسی کنیم و ببینیم آیا منطقه‌ای که ما در حال ساخت‌وساز در آن هستیم، درگذشته به زیر آب رفته یا خیر. لک در پایان با ابراز تاسف از اینکه جایگاه علم زمین‌شناسی در کشور مناسب نیست، گفت: برای اجرای پروژه‌های عمرانی مثل جاده، راه‌آهن و سد باید از سازمان زمین‌شناسی استعلام گرفت. وزارت راه در یک سال گذشته از نقشه‌های سازمان بهره می‌برد، در حالی که اگر برای مطالعات و پژوهش‌ها هزینه کنیم دیگر لازم نیست این‌قدر خسارت جانی و مالی بدهیم.

زمین‌شناسی در تمام سازمان‌ها نماینده داشته باشد

محمودرضا مجیدی‌فرد، دبیر علمی سی و هشتمین گردهمایی علوم زمین با اشاره به اتفاق‌های اخیر در کشور به شعار این همایش اشاره کرد و گفت: هر سال یک محوریت برای این گردهمایی داریم که امسال با توجه به زمین‌لرزه، سیلاب و مخاطرات زمین‌شناسی، شعار همایش نیز «نیاز دانش زمین‌شناسی برای جامعه» معرفی شد. او تاکید کرد: منظور ما این است که جوامع بشری متوجه شوند علوم زمین چقدر می‌تواند مفید باشد. اگر مطالعات زمین‌شناسی را به‌طور کامل استفاده کنند دیگر تمام مشکلات آن مثل سیلاب و زمین‌لرزه حل می‌شود.
معاون اداری مالی پژوهشکده علوم زمین با گله از اینکه به سازمان زمین‌شناسی چندان توجهی نمی‌شود، اظهار کرد: کل مطالعات فرونشست، گردوغبار، سیلاب، زمین‌لغزش و تمام مخاطراتی که برای کشور از نظر مالی و جانی مهم هستند در سازمان زمین‌شناسی انجام می‌شود اما مدیریت لازم برای اینکه اطلاعات را انتقال دهیم، وجود ندارد.
او تاکید کرد: این سازمان باید با استانداری، وزارت کشور و مدیریت بحران ارتباط داشته باشد اما این‌طور نیست. وی در پاسخ به این پرسش که چرا مطالعات سازمان زمین‌شناسی در اجرا مشکل دارد، گفت: ۲۵ سال است روی فرونشست زمین کار کرده‌ایم. کسی نمی‌دانست فرونشست چیست اما ما در این حوزه اطلاعات زیادی جمع کردیم و تخصصی پیش رفتیم اما با وجود اینکه دولتی هستیم متاسفانه هنوز اقدام جدی برای بهره بردن از اطلاعات سازمان ما ‌نشده است. مجیدی‌فرد به‌عنوان راهکار بیان کرد: درباره مخاطرات زمین‌شناسی باید در تمام سازمان‌ها و مراکز از سازمان ما یک نماینده حضور داشته باشد تا خیلی از مشکلات حل شود و بسیاری از این تحقیقات و پژوهش‌ها دوباره انجام نشود. درواقع مشکل اصلی این است که ارتباط ما با دیگران برقرار نیست یعنی جایگاهی که سازمان باید در کرسی‌های حساس کشور داشته باشد، وجود ندارد. او ادامه داد: کار مفیدی که می‌تواند انجام شود این است که بتوانیم با مجموعه‌های مختلف ارتباط برقرار کنیم و سازمان زمین‌شناسی نماینده‌هایی در بخش‌های کلان کشور داشته باشد. مجیدی‌فرد با گله از اینکه درباره وقایع طبیعی در کشور از سازمان زمین‌شناسی هیچ‌گونه راهنمایی گرفته نمی‌شود، بیان کرد: درباره سیلابی که در کشور جاری شد، دیدیم از همه‌جا نماینده داشتند به جز سازمان زمین‌شناسی. کسی در این ۲ ماه به سراغ ما نیامده، مگر خود ما اطلاعاتی ارائه داده باشیم.
معاون اداری مالی پژوهشکده علوم زمین با اظهار تاسف از اینکه سازمان‌های مختلف، چنین سازمان مهمی را نمی‌شناسند، گفت: وقتی وارد استانداری می‌شویم کسی ما را نمی‌شناسد و نمی‌دانند سازمان زمین‌شناسی وجود دارد.
مجیدی‌فرد از تخصصی نبودن فعالیت‌ها در کشور، گله و اظهار کرد: بررسی خطر زمین‌لرزه را که کار اساسی سازمان زمین‌شناسی است به وزارت مسکن داده‌اند، درصورتی‌که این وزارتخانه اطلاعات زیادی درباره زمین‌شناسی کشور ندارد! متاسفانه هر جا پای پول در میان باشد، قدرت را از سازمانی که تخصص دارد می‌گیرند و به سازمانی که به کارش هم مرتبط نیست می‌دهند. او ادامه داد: گاهی شهرداری‌ها هم وارد چنین مسئله مهمی می‌شوند. اگر به سمت بیزینس برویم وضعیت همین است.