وقت تغییر رسیده است/ ضرورت توسعه صنعت برق بر محور تجدیدپذیر‌ها

به گزارش می‌متالز، امروز روز جهانی انرژی پاک (International Day of Clean Energy) است. این روز (۲۶ ژانویه) توسط سازمان ملل متحد (UN) به منظور ترویج اهمیت استفاده از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر برای رسیدن به توسعه پایدار و کاهش تاثیرات منفی تغییرات اقلیمی و آلودگی محیط زیست اعلام شده است.

روند توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان در سال‌های اخیر شتاب قابل توجهی داشته است و بسیاری از کشور‌ها به طور جدی به سمت استفاده از منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی، آبی، و زیست‌توده حرکت کرده‌اند. این روند به دلایل مختلفی از جمله کاهش هزینه‌های تولید، افزایش نگرانی‌ها در مورد تغییرات اقلیمی و تلاش برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی سرعت گرفته و بسیاری از کشور‌ها درحال پایه‌گذاری تأمین آینده انرژی خود از محل منابع تجدیدپذیر هستند.

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) پیش‌بینی کرده که انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند تا نیمه قرن حاضر به بیش از ۵۰ درصد از ظرفیت تولید برق جهانی برسد.

در ایران هم برنامه‌هایی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر اعلام شده و حرکت برای تغییر سبد اولیه تأمین انرژی کشور آغاز شده است؛ اما هنوز در ابتدای این راه هستیم. بیش از ۹۰ درصد تأمین برق کشور در طول سال وابسته به سوخت فسیلی است و وابستگی بیش از ۷۵ درصدی به گاز طبیعی برای تأمین انرژی اولیه کشور داریم.

ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر در ایران در مرز ۱۵۰۰ مگاوات است، درحالی که طبق آخرین مطالعات ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق) در بخش استفاده از انرژی باد برای تولید برق بیش از ۷۱ هزارمگاوات و در بخش استفاده از نور خورشید برای تولید برق در حدود ۱۵۰ هزار مگاوات ظرفیت در ایران وجود دارد.

در دولت چهاردهم برنامه‌ریزی‌ها بر مبنای رساندن ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر به ۳۰ هزارمگاوات است؛ این به‌معنای یک جهش شارپی و قابل توجه در استفاده از ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران خواهد بود، اما نکته مهم اینجاست که برای مانع زدایی از توسعه تجدیدپذیر‌ها باید همه ارکان کشور به ضرورت توسعه در این بخش باور داشته باشند؛ به‌نظر می‌رسد این باور همگانی هنوز در تمامی بخش‌های تصمیم‌گیر و اجرایی کشور ایجاد نشده و بعضا کار توسعه تجدیدپذیر‌ها با موانعی مواجه می‌شود که به کندی توسعه در این بخش دامن می‌زند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که روند توسعه کشور در تمامی بخش‌ها، با تغییر نگرش مواجه شد؛ در بخش افزایش ظرفیت تولید برق، احداث واحد‌های بخاری بزرگ نیروگاهی به‌منظور تأمین نیاز برق کشور، رفع خاموشی‌ها و ایجاد ظرفیت پایه برای توسعه همه‌جانبه کشور در دستور کار قرار گرفت.

با وجود آنکه افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب در دستور کار قرار گرفت، اما بروز جنگ تحمیلی، چالش‌هایی را در این بخش به وجود آورد. صنعت برق در طول سال‌های جنگ با شرایط بسیار سختی روبه‌رو شد. از یک سو باید کمبود‌های گذشته جبران می‌شد و از سوی دیگر به بازسازی تأسیسات صدمه دیده و ویرانی‌های ناشی از جنگ پرداخته می‌شد.

با این همه تأمین برق در شرایط جنگی از اولویت‌های خاص برخوردار بود و به‌طور مستقیم در زندگی همه مردم و به‌ویژه صنایع کشور اثر اساسی و مهم داشت. در چنین شرایطی صنعت برق با برنامه‌ریزی‌های دقیق موفق شد در طی سال‌های جنگ، قدرت نامی نیروگاه‌ها را با میانگین رشد سالانه ۶.۹ درصد از ۷۰۲۴ مگاوات در سال ۱۳۵۷ به ۱۳ هزار و ۶۸۱ مگاوات در سال ۱۳۶۷ برساند. اوج بار شبکه سراسری و بیرون از شبکه نیز با میانگین رشد ۸.۳ درصدی در سال از ۳ هزار و ۴۸۶ مگاوات در سال ۱۳۵۷ به ۷ هزار و ۷۶۲ مگاوات در سال ۱۳۶۷ رسید.

در طی سال‌های بعد از انقلاب توسعه صنعت برق با احداث واحد‌های بزرگ بخاری پیگیری شد به‌طوری که نیروگاه شهید سلیمی (نکا) با ۴ واحد بخاری به مجموع ظرفیت ۱۷۶۰ مگاوات در طی سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰ به‌بهره‌برداری رسید. همچنین احداث نیروگاه‌های بزرگ بخاری کشور و بهره‌برداری از آنها از جمله رامین اهواز، بندرعباس، اسلام آباد، شهید محمد منتظری اصفهان، توس، تبریز، اسلام‌اباد اصفهان و زرگان در طی سال‌های بعد از انقلاب و زمان جنگ انجام گرفت و در دهه ۷۰ شمسی نیز شاهد بهره‌برداری از نیروگاه شهید رجایی، بیستون، مفتح غرب، شازند و ایرانشهر بودیم.

در مجموع ۱۳ نیروگاه بخاری با ظرفیتی درحدود ۱۳ هزار مگاوات در این ایام به‌ بهره‌برداری رسید، اما در ادامه توسعه ظرفیت نیروگاهی کشور نیاز به تغییر پارادایم احساس می‌شد و دیگر نیروگاه‌های بخاری با راندمان پایین، جوابگوی نیاز آینده ایران نبود. در میانه دهه ۷۰ شمسی و آغاز دهه ۸۰، شاهد تغییر پارادایم و ساختار توسعه بخش نیروگاهی کشور با احداث واحد‌های گازی و در ادامه سیکل ترکیبی بودیم. در واقع با توسعه بخش گاز، مسیر جدید توسعه ظرفیت تولید برق کشور، احداث واحد‌های گازی و سیکل ترکیبی به جای بخاری بود.

آنچه صنعت برق ایران و توسعه ظرفیت‌های تولید برق کشور را بیمه کرد، این تغییر پارادایم از ایجاد ظرفیت‌های بخاری به سمت توسعه واحد‌های گازی و سیکل‌ترکیبی بود. اکنون بیش از دو دهه از این تغییر ساختار می‌گذرد و به‌نظر می‌رسد برای بیمه آینده صنعت برق ایران و ایجاد ظرفیت زیرساخت‌های توسعه کشور در دهه‌های آینده، امروز نیاز به یک تغییر پارادایم جدی در روند توسعه صنعت برق ایران داریم و آن حرکت به سمت توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر است.

اگر زمانی از نیروگاه‌های بخاری به سمت نیروگاه‌های گازی تغییر مسیر دادیم و امروز کشور با تکیه بر ۱۳۲ نیروگاه گازی، در کنار ۱۴ نیروگاه بخاری، برق مورد نیاز جمعیت بیش از ۸۵ میلیون نفری خود را تأمین می‌کند، امروز این تغییر مسیر را باید در حرکت از توسعه نیروگاه‌های حرارتی به سمت توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر داشته باشیم تا در کنار ظرفیت حدودا ۱۰۰ هزار مگاواتی نیروگاه‌های حرارتی کشور، پایه توسعه آینده ایران را بر ظرفیت چند ده هزار مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر بنیان بگذاریم.

منبع: خبرگزاری تسنیم