اجرای ۶۰ درصد کل ژئوفیزیک هوایی

این در حالی است که در سال‌های گذشته به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، تامین تجهیزات و فناوری‌های نوین با مشکلات بسیاری روبه‌رو شد. با این حال با تکیه بر دانش فنی متخصصان داخلی، به بومی‌سازی این دانش دست یافتیم و نتایج مثبتی از آن حاصل شد اما با روی‌کار آمدن دولت تدبیر و امید و برداشته شدن تحریم‌ها شاهد بهبود و تحول شگرف در بخش عملیات ژئوفیزیک هوایی در کشور بودیم به گونه‌ای که ضمن برقراری ارتباط با کشورهای صاحب فناوری و دانش در ژئوفیزیک هوایی در فاصله سال‌های ۹۳ تا ۹۵ حدود ۲۵۶هزارکیلومتر خطی برداشت ژئوفیزیک هوایی انجام شد. این در حالی است که از سال ۱۳۸۱ تا به امروز ۴۵۰هزار کیلومتر خطی ژئوفیزیک هوایی در کشور انجام شده که ۶۰ درصد آن در این ۴ سال انجام شده است.

شناسایی ذخایر پنهان

مدیرکل ژئوماتیکس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور درباره فعالیت‌های ژئوفیزیک هوایی انجام شده در کشور در ابتدا تعریفی از این روش ارائه کرد و گفت: ژئوفیزیک هوایی یکی از فناوری‌های نوین برای انجام مطالعات ژئوفیزیکی – زمین‌شناسی است که به کمک این فناوری می‌توان به اطلاعات با ارزشی درباره زمین‌شناسی منطقه دست یافت.به گفته وحید فتوتی، هنر اصلی ژئوفیزیک هوایی، حل بسیاری از ابهامات زمین‌شناسی به‌ویژه در زمینه اکتشاف مواد معدنی و تعیین ساختارهاست. با استفاده از داده‌های ژئوفیزیک هوایی می‌توان عواملی که باعث ایجاد ساختارهای عمده و نیز تشکیل کانه‌های معدنی شدند اما از دید زمین‌شناسان یا گروه‌های اکتشافات معدنی پنهان مانده‌اند را شناسایی کرد.تهیه نقشه زمین‌شناسی اولیه به کمک جدایش کنتاکت‌ها و تعیین ساختارهای موجود در منطقه، تعیین پهنه خطر برای مناطق مختلف، شناسایی سفره‌های زیرزمینی آب، بررسی مسائل زیست‌محیطی منطقه، اکتشاف کانسارهای با ارزش رادیو اکتیو مانند اورانیم و توریم، اکتشاف کانسارهای فلزی مانند طلا، مس، آهن و... به کمک ژئوفیزیک هوایی امکان‌پذیر است. مدیر کل ژئوماتیکس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در ادامه به مطالعات انجام شده در ژئوفیزیک هوایی اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۸۱ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور به انجام مطالعات ژئوفیزیک هوایی دقت بالا (فواصل پروازی ۲۵۰ متر) اقدام کرد و پس از بومی‌سازی، از آن زمان تمامی مراحل شامل عملیات برداشت، پردازش و تفسیر داده‌های ژئوفیزیک هوایی از سوی متخصصان ایرانی و کارشناسان این سازمان درحال انجام است.

انجام عملیات با هواپیما برای نخستین‌بار

به گفته فتوتی تاکنون حدود ۴۵۰هزار کیلومتر خطی در قالب ۱۷ پروژه در مناطق مختلف کشور، داده‌های مغناطیس‌سنجی، رادیومتری و گاهی «الکترو مغناطیس» برداشت شده است. گفتنی است حدود ۶۰درصد عملیات انجام شده یعنی افزون‌بر۲۵۶هزارکیلومتر خطی از سال ۱۳۹۳ تا سال ۱۳۹۵ برداشت شده است. همچنین برای نخستین‌بار در کشور برداشت‌های ژئوفیزیک هوایی با استفاده از هواپیما درحال انجام است.وی افزود: اکتشاف مواد پرتوزا، اکتشاف معادن فلزی و... به کمک روش‌های زیرزمینی نیز قابل اجراست اما روش برداشت داده‌ها به شکل هوایی دارای مزایایی نسبت به روش‌های زمینی است. به عنوان نمونه با استفاده از روش‌های هوایی می‌توان منطقه بزرگی را در مدت کوتاه زیرپوشش عملیات برداشت ژئوفیزیکی قرار داد که به دلیل سرعت بالا مقدار هزینه‌ها کاهش می‌یابد. همچنین اطلاعات جمع شده هوایی به شکل همگن و متوالی قرار دارند (continuous) در صورتی که در روش‌های زمینی و به‌ویژه در مناطق با ریخت‌شناسی خشن، داده‌ها به طور منقطع برداشت شده و همگن نیستند. فتوتی ادامه داد: در روش‌های هوایی دسترسی به اطلاعات در مناطق صعب‌العبور کوهستانی، جنگلی و بیابانی به سهولت ممکن است. از طرفی در روش‌های هوایی به دلیل برداشت چند لایه اطلاعاتی به طور همزمان امکان بررسی پدیده‌های زمین‌شناسی از طریق ویژگی‌های مختلف فیزیکی آن وجود دارد.مدیر کل ژئوماتیکس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور همچنین شرحی از اقدامات را ارائه کرده که در قالب جدولی ارائه می‌شود. بر اساس این جدول می‌توان گفت در ۱۵ سال اخیر حدود ۴۵۰هزار کیلومتر خطی برداشت ژئوفیزیک هوایی در مساحتی افزون‌بر ۱۷۰هزار کیلومترمربع انجام شده است.

افزایش سرمایه‌گذاری در ژئوفیزیک هوایی

براساس گزارش‌های موجود، ژئوفیزیک هوایی، اطلاعاتی از ویژگی فیزیکی مواد و عمق زمین می‌دهد که با تلفیق این اطلاعات با اطلاعات زمین‌شناسی به‌ویژه زمین‌شناسی اقتصادی می‌توان به اهداف اکتشافاتی از پیش تعیین شده نزدیک شد. البته مهم‌ترین کاربرد این روش، شناسایی کانسارهای پنهان و ذخایری است که رخنمونی در سطح زمین ندارند. دومین کاربرد روش ژئوفیزیک هوایی نیز برای اکتشاف مواد معدنی با رخنمون سطحی است که در مناطق سخت‌گذر قرار گرفته‌اند و امکان ورود به این مناطق وجود ندارد. در نتیجه کارشناسان و متخصصان بخش معدن با استفاده از این روش به جمع‌آوری اطلاعات در منطقه اقدام می‌کنند. سرمایه تهیه تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز برای ژئوفیزیک هوایی بالاست بنابراین افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند به یافتن ذخایر اکتشافی بیشتر کمک کند.با توجه به کمبود اعتبارات دولتی برای اجرای عملیات ژئوفیزیک هوایی، از سرمایه‌گذاری در این حوزه استقبال می‌شود. البته باید برای ورود سرمایه‌گذاران غیردولتی به این بخش به دنبال راهکار بود زیرا سرمایه‌گذاری در بخش اکتشافات معدنی به طور معمول به دلیل بالا بودن ریسک با تردید همراه است.