از چالش معارضان محلی تا ایجاد پردیس شیمی ایران/ معدن‌کاری اصفهان در مسیر تحول

به گزارش می‌متالز، «الهام آزاد» نماینده مردم نایین و خوروبیابانک امروز چهارشنبه یکم مرداد در بیستمین جلسه کمیسیون معادن و صنایع معدنی و آیین افتتاحیه طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در پهنه نایین که با حضور مسوولان کشوری و استانی برگزار شد، اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های تحول زمین‌شناسی و اکتشاف کشور امروز در استان اصفهان و به‌ صورت میدانی در شهرستان نایین افتتاح می‌شود. این طرح، به‌ واقع یک پروژه نمادین نیست، بلکه طرحی ملی با ابعاد عمیق فنی، علمی و اجرایی است. بنده اعتقاد دارم همان‌ گونه که بزرگان فرموده‌اند، ما از جزء به کل می‌رسیم؛ به این معنا که هر استان ظرفیت‌هایی دارد که باید با دقت به آنها پرداخت. استان اصفهان نیز از چنین ظرفیت‌هایی برخوردار است و من در حوزه انتخابیه خود، همواره تلاش کرده‌ام از هیچ ظرفیتی غافل نشوم.

وی افزود: در طرح توسعه شهرستان نایین و خوروبیابانک، یکی از محور‌های اساسی مدنظر بنده، حوزه معادن بوده است. اکثر دوستان حاضر که از اعضای کمیسیون معادن و صنایع معدنی و اتاق بازرگانی استان هستند، قطعاً واقف‌اند که شهرستان نایین و خور و بیابانک در حوزه عناصر معدنی همچون یک جدول مندلیف جدید هستند؛ اما متأسفانه تاکنون آن‌ گونه که باید از این ظرفیت‌ها استفاده نشده است.

نماینده مردم نایین و خور و بیابانک در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب بار‌ها ما را راهنمایی کرده‌اند که اقتصاد کشور را از وابستگی به محصولات نقد جدا کنیم و به‌ سوی معادن برویم. این موضوع نباید صرفاً در حد شعار باقی بماند. حتی در دوره پیشین مجلس که بنده نیز در خدمت مردم خور و بیابانک بودم، در کمیسیون صنایع و معادن، وزیر وقت را فراخواندم و درباره فلزات نادر خاکی که امروز نیز به آنها اشاره شد، از او پرسش کردم، اما هیچ گزارش جزئی از اقدامات در این حوزه ارائه ندادند.

آزاد افزود: اینگونه غفلت‌ها واقعاً جای تأسف دارد و اکنون زمان آن است که به‌ صورت جدی به این موضوعات ورود کنیم. اجازه دهید مثالی بزنم از زمانی که توفیق خدمت به مردم خوروبیابانک را در مجلس یازدهم پیدا کردم، وضعیت تولید پتاس در این منطقه به‌ طور چشمگیری رشد کرده است. در ابتدا، تنها ۱۶ هزار تُن در سال تولید می‌شد، اما امروز این میزان به ۵۰ هزار تُن رسیده و حتی برنامه‌ریزی برای تولید ۲۰۰ هزار تُن در سال نیز صورت گرفته است. در حالی‌ که نیاز سالانه کشور به پتاس دقیقاً همین مقدار (۲۰۰ هزار تُن) است که متأسفانه از خارج وارد می‌شود. وقتی این منابع در کشور وجود دارد، چرا باید سرمایه ملی را از کشور خارج کنیم؟ اینها همه به دلیل غفلت‌ها و سیاست‌گذاری‌های اشتباه است.

وی گفت: برخی از اقدامات خوب، حاصل تمرکز بر همین مسائل پایه‌ای است. حضور امروز رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در اصفهان، گواهی بر عزم عملیاتی است. این کار یک کار میدانی و مطالعاتی است که باعث می‌شود هر سرمایه‌گذاری که قصد ورود به حوزه معدن را دارد، از هدررفت سرمایه‌اش جلوگیری شود.

وی ادامه داد: این نخستین طرح در استان اصفهان نخواهد بود و قطعاً طرح‌های بهتری نیز در آینده رقم خواهد خورد، البته باید به این نکته نیز اشاره کنم که اعتباری که تاکنون برای این طرح در نظر گرفته شده، یعنی حدود ۶۰۰ میلیارد تومان، برای اجرای کامل چنین پروژه عظیمی کفایت نمی‌کند.

نماینده مردم نایین و خور و بیابانک در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: نکته مهم دیگر این است که متأسفانه نامی از دانشگاه‌های استان اصفهان در فهرست دانشگاه‌هایی که در این پروژه همکاری دارند، نبود. در حالی‌ که اصفهان خود ظرفیت‌های مطالعاتی ارزشمندی دارد؛ دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه اصفهان و دیگر مراکز علمی. واقعاً جای تأسف است که حضور این دانشگاه‌ها در طرح دیده نشده باشد.

آزاد اظهار کرد: این طرح یک رویداد نمادین نیست. نایین، به‌ عنوان بزرگ‌ترین شهرستان استان و از بزرگ‌ترین شهرستان‌های ایران، یک‌سوم مساحت استان را در بر می‌گیرد و گسل‌های فعال متعددی دارد که ظرفیت‌های زمین‌شناسی بی‌نظیری را فراهم کرده است. اگر از این ظرفیت‌ها بهره بگیریم، می‌توانیم اتفاقات بسیار خوبی را در استان رقم بزنیم.

خوشبختانه با تلاش‌هایی که صورت گرفته، اکنون در حال تکمیل زنجیره اکتشاف و استخراج هستیم. دو سال پیش نیز موفق شدیم نخستین شهرک فرآوری عناصر معدنی را در کشور، در همین منطقه راه‌اندازی کنیم؛ پروژه‌ای که با حمایت مجلس و تأمین اعتبارات لازم، به بهره‌برداری رسید. اینها همه نشان می‌دهد که استان اصفهان توان آن را دارد که در زمینه معدن و فرآوری مواد معدنی، بسیار پویا عمل کند. بنده به‌ عنوان عضوی کوچک و خادم مردم استان، تمام تلاشم را به کار خواهم بست. دوستان خود نیز آگاه‌اند که نگاه من، نگاهی صرفاً محلی و محدود به نایین و خور و بیابانک نیست، بلکه نگاهی استانی و ملی است.

سهم معادن اصفهان از اقتصاد کشور می‌تواند به ۲۰ درصد برسد

«صادق کرمی» سرپرست اداره کل صمت استان اصفهان نیز در این آیین اظهار کرد: در این استان، ظرفیت‌های قابل‌توجهی در حوزه معدن وجود دارد که متأسفانه آن‌طور که باید و شاید در طرح‌های ملی دیده نشده‌اند. ما امروز شاهد آن هستیم که بیش از ۹۵۰ پروانه بهره‌برداری، حدود ۳۰۰ مجوز اکتشاف و بیش از ۱۲۰ فقره معدن فلزی در استان وجود دارد، که همه اینها نشان از توان علمی و تخصصی نخبگان و فعالان این حوزه دارد.

وی افزود: با این حال، جای تأسف است که در طرح‌های کلان زمین‌شناسی و اکتشاف، دانشگاه‌های معتبر اصفهان مانند دانشگاه صنعتی و دانشگاه اصفهان، که ظرفیت‌های علمی بزرگی هستند، مشارکت داده نشده‌اند؛ در حالی که کشور‌های همسایه از ظرفیت دانشمندان ما بهره‌مند می‌شوند.

سرپرست اداره کل صمت استان اصفهان ادامه داد: در دیداری که با رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور داشتیم، پیشنهاد دادیم کارگروهی در استان اصفهان با محوریت رصد فرآیند معدن از اکتشاف تا استخراج تشکیل شود. این کارگروه با همراهی سازمان‌های مرتبط و بهره‌گیری از دانش متخصصان می‌تواند نقش مؤثری در توسعه علمی، صنعتی و اقتصادی استان ایفا کند، همچنین یکی از مسائل جدی، مشکل معارضان محلی است که در سال‌های اخیر به‌ شدت معدن‌داران را دچار چالش کرده‌اند. متأسفانه برخی افراد با تهدید، اخاذی یا درخواست‌های غیرمنطقی مانند گرفتن سهم یا اشتغال، مانع ادامه کار معدن‌کاران شده‌اند. برای حفظ امنیت اقتصادی معدن‌داران، پیشنهاد می‌شود در شورای عالی معادن، تدابیر قانونی یا دستورالعمل‌های جدیدی تصویب شود تا معدن‌دار بتواند با قدرت و انگیزه بیشتری به فعالیت خود ادامه دهد.

کرمی گفت: برای رشد و شکوفایی بخش معدن در اصفهان، پیشنهاد می‌کنم بسته‌های سرمایه‌گذاری ویژه‌ای برای معادن این استان تدوین شود تا با جلب مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، بهره‌برداری علمی، اقتصادی و کم‌ریسک از این منابع صورت گیرد. در صورت تحقق این موارد و با حذف فرآیند‌های بروکراتیک زمان‌بر، ما تعهد می‌دهیم که سهم هفت درصدی فعلی از معادن استان، به بیش از ۲۰ درصد افزایش یابد و زمینه‌ساز رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی شود.

«محمدجواد بگی» رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی اصفهان نیز در این مراسم گفت: نخستین شهرک تخصصی مواد معدنی را نه برای استقرار صنایع اولیه، بلکه برای پوشش تمام زنجیره طراحی کرده‌ایم؛ از نخستین حلقه تولید تا تولیدات نهایی با ارزش افزوده بالا. به عنوان نمونه، تولیداتی که در انتهای زنجیره قرار می‌گیرند و با وجود حجم کم، ارزش افزوده‌ای بین ۵۰ تا ۱۰۰۰ برابر دارند. اکنون بسیاری از این ترکیبات به‌ صورت وارداتی تأمین می‌شوند.

وی افزود: این شهرک برای تولید پیش‌دارویی معدنی و ترکیبات شیر معدنی طراحی شده که کاربرد‌های صنعتی دارند، همچنین شامل ترکیبات کامپوزیتی و ترکیباتی است که به‌ عنوان مواد مؤثره در سایر صنایع به‌ کار می‌روند. پس از فعالیت‌های پایه‌ای دوستان ما در سازمان زمین‌شناسی که رأس هرم زنجیره تأمین هستند، ما در قاعده هرم قرار داریم، اما با گستره فعالیت بسیار وسیع‌تر.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی اصفهان ادامه داد: اگر محدوده معدنی را از پهنه تا بهره‌برداری نهایی در نظر بگیریم، باید توجه داشت که سهم کشور ما در تولید مواد شیمیایی معدنی (زنجیره ارزش) در دنیا بسیار پایین است. به‌ طوری‌ که آمریکا با ۸۰ میلیارد دلار رتبه دوم را دارد و ما زیر ۲۰۰ میلیون دلار هستیم. این در حالی است که حدود ۷۰ عنصر جدول تناوبی را در کشور شناسایی کرده‌ایم و بقیه را هم داریم، اما ابزار و تکنولوژی‌های لازم برای بهره‌برداری گسترده در اختیار نداریم.

بگی افزود: با همکاری استانداری اصفهان و تمام دستگاه‌های اجرایی، زیرساخت‌های مورد نیاز فراهم شده است. هم‌اکنون در حال انتقال برق با ظرفیت ۳۰ مگاولت و سیلی‌ بر ثانیه به محل شهرک هستیم که در دهه مبارک فجر افتتاح خواهد شد. زنجیره ارزش کاملاً مطالعه و بررسی شده است؛ هم‌زمان مطالعات بازار نیز صورت گرفته.

در شهرک تخصصی فرآوری عناصر نمکی، عناصر همراه نمک‌های شور (از جمله لیتیوم، باریم، منیزیم، سزیم و پتاسیم) در زنجیره استراتژیک پودر‌های شیمیایی کشور مورد هدف هستند. با توقف سه‌ ساله پروژه، اکنون مجدداً به‌روزرسانی شده و پیگیری می‌شود. علاوه بر آن، شهرک سوم نیز در استان اصفهان در حال احداث است که با هدف کمک به معدن‌داران و کاملاً استراتژیک تعریف شده است. این شهرک "پارک شیمی معدنی" نام دارد. موفق به اخذ موافقت اصولی ۸۰ هزار پتروشیمی از شرکت NPC شده‌ایم. در این طرح، تولید سوخت دیزل با ترکیب ۹۵ درصدی از جمله برنامه‌هاست، همچنین برنامه‌ریزی برای تولید ترکیبات اسید نیتریک از آمونیاک و مشتقات آن صورت گرفته است.

وی اضافه کرد: این شهرک به‌ عنوان یک شهرک فناورانه در حوزه معدن در کلان‌شهر اصفهان مستقر خواهد شد و اکنون در خاورمیانه مشابهی ندارد. آمریکا دارای چنین شهرک‌هایی است و عربستان سعودی در حال برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی مشابه آن است. سه زنجیره فلزات اساسی، فلزات واسطه و فلزات پیشتاز معدنی با کاربرد‌های کاتالیستی نیز در برنامه قرار دارد. مجوز ایجاد «پردیس شیمی ایران» را از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گرفته‌ایم تا این مجموعه به پایگاه شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها و فعالان نوآور حوزه معدن تبدیل شود.

رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی اصفهان در پایان گفت: با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، نیروگاه مگاواتی در شهرستان خور و بیابانک به‌ منظور تأمین انرژی برای این شهرک‌های تخصصی، در حال سرمایه‌گذاری و احداث است که تا پایان سال به بهره‌برداری خواهد رسید.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)