تجلی، بازیگر جدید بازار مواد پیشرفته مورد نیاز فناوری جهان

به گزارش می‌متالز، یکی از مهم‌ترین تحولات اخیر در حوزه معدن و صنایع معدنی ایران، ورود شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات به عرصه عناصر نادر خاکی است، حوزه‌ای که تاکنون در انحصار معدود کشور‌های صنعتی جهان بوده و اکنون برای نخستین بار در خاورمیانه، ایران گام مؤثری در آن برداشته است.

بر اساس اعلام رسمی مدیران این شرکت، تجلی موفق به جداسازی ۱۷ عنصر لانتانید و اسکاندیم با خلوص بالای ۹۰ درصد شده است، دستاوردی که از منظر علمی، فنی و اقتصادی، نقطه عطفی در تاریخ صنعت معدن ایران محسوب می‌شود.

عناصر نادر خاکی، شامل ۱۵ عنصر لانتانید به‌علاوه اسکاندیم و ایتریوم، به عنوان مواد استراتژیک در صنایع پیشرفته شناخته می‌شوند. از تلفن همراه و توربین‌های بادی گرفته تا سامانه‌های دفاعی، خودروسازی و تجهیزات پزشکی، وابستگی جهان به این عناصر روز به روز بیشتر می‌شود. در حال حاضر چین با سهمی بیش از ۸۰ درصد از تولید جهانی، بازیگر بلامنازع این بازار است و کشور‌های غربی برای کاهش این وابستگی در تلاشند منابع جایگزین بیابند.

در چنین شرایطی، دستیابی ایران به توانایی استخراج، فرآوری و جداسازی عناصر نادر خاکی، نه تنها یک موفقیت فنی است، بلکه از منظر ژئوپلیتیک نیز اهمیت بالایی دارد. حضور ایران در زنجیره تأمین جهانی این عناصر، می‌تواند معادلات اقتصادی و صنعتی منطقه را دستخوش تحول کند.

شرکت تجلی با سرمایه‌گذاری در این حوزه، نخستین گام راهبردی را برداشته و توانسته است مجوز بهره‌برداری معدن عناصر نادر خاکی را اخذ کند. این پروژه، با نرخ بازگشت سرمایه‌ای بیش از ۵۰ درصد، نه تنها از منظر اقتصادی دارای ارزش بالایی است، بلکه می‌تواند به یکی از منابع درآمدزایی پایدار برای صنعت معدن کشور تبدیل شود.

نکته مهم‌تر اینکه این دستاورد با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی، همکاری نخبگان علمی، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی به دست آمده است. یعنی برخلاف تصور عمومی که این فناوری‌ها صرفاً در انحصار کشور‌های پیشرفته است، ایران توانسته است با تکیه بر توان بومی، این مرز فناوری را درنوردد.

دستیابی به دانش جداسازی عناصر نادر خاکی می‌تواند مزایای متعددی برای کشور به همراه داشته باشد. به عنوان مثال خام‌فروشی مواد معدنی همواره یکی از نقاط ضعف صنعت معدن ایران بوده است. فرآوری عناصر نادر خاکی، ارزش هر تن ماده اولیه را تا چند صد برابر افزایش می‌دهد.

همچنین با حضور ایران در بازار عناصر نادر خاکی، کشور‌های منطقه و حتی فرا منطقه‌ای برای تأمین این مواد ارزشمند ناگزیر به تعامل با ایران خواهند بود. از سویی دیگر بسیاری از صنایع نوظهور مانند انرژی‌های نو، خودروسازی برقی و صنایع نظامی می‌توانند با تأمین داخلی این عناصر، جهش قابل توجهی داشته باشند.

اما در کنار این موارد واردات برخی تجهیزات صنعتی به دلیل وابستگی به عناصر نادر خاکی، محدودکننده بوده است. با تولید داخلی، این وابستگی به شدت کاهش می‌یابد.

با وجود این دستاورد چشمگیر، توسعه این صنعت در ایران با چالش‌هایی نیز همراه است. فرآوری عناصر نادر خاکی نیازمند فناوری‌های بسیار پیشرفته و تجهیزات خاص است که باید با سرمایه‌گذاری و حمایت دولتی تقویت شود.

همچنین فرآیند‌های استخراج و جداسازی این عناصر گاهی با آلایندگی بالا همراه است و نیازمند استاندارد‌های سخت‌گیرانه زیست‌محیطی است.

برای موفقیت اقتصادی، لازم است بازار‌های صادراتی هدف‌گذاری و قرارداد‌های بین‌المللی تأمین منعقد شود.

ورود ایران به حوزه عناصر نادر خاکی، در صورت استمرار و گسترش، می‌تواند جایگاه کشور را در نقشه مواد معدنی استراتژیک جهان به طور بنیادین تغییر دهد. شرکت تجلی، با ابتکار عمل و بهره‌گیری از توان داخل، مسیر تازه‌ای را گشوده که اگر مورد حمایت ساختاری، قانونی و سیاست گذاری هوشمندانه قرار گیرد، می‌تواند یکی از پیشران‌های اقتصاد دانش‌بنیان ایران در دهه آینده باشد.

دستاوردی که امروز شاید فقط یک خبر صنعتی به نظر برسد، فردا می‌تواند یکی از ستون‌های قدرت اقتصادی ایران باشد آن هم در بازاری که آینده فناوری جهان را شکل می‌دهد.

منبع: تیتر ۲۰