دریافت مجوز کارخانه سال‌ها طول می‌کشد

می متالز - دریافت مجوز برای ایجاد یک واحد فرآوری یا صنایع معدنی، بروکراسی طولانی‌مدت از یک تا چند سال را می‌طلبد که زیر نظر چندین وزارتخانه و سازمان ازجمله، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان منابع طبیعی، سازمان محیط زیست، جهاد کشاورزی، سازمان میراث فرهنگی و سازمان استاندارد و... است تا یک کارخانه جواز تاسیس و پس از آن جواز بهره‌برداری و تولید را بگیرد؛ مجوزهایی که در برخی زمینه‌ها لازم و ضروری به‌نظر می‌رسند اما در برخی مواقع روند به‌دست‌آوردن‌شان دست‌وپاگیر می‌شود و تا سال‌ها طول می‌کشد.

به گزارش می متالز، البته در این میان برخی از رانت‌هایی برخوردار هستند که روند مجوز گرفتن برای‌شان آسان‌تر از سایرین می‌شود.

دادن مجوز اولیه بیش از یک ماه طول نمی‌کشد

سیف‌الله امیری، مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: مراحل ثبت برای تاسیس یک واحد صنعتی بر این اساس است که ابتدا باید درخواست‌کننده در سایت بهین‌یاب ثبت‌نام اینترنتی کند و همزمان درخواستی را به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بفرستد. امیری در ادامه خاطرنشان کرد: البته ثبت‌نام در سایت بهین‌یاب مستلزم ارائه برخی مدارک است که باید در این سایت ارائه شود. پس از این مراحل، این طرح در وزارتخانه مورد بررسی و کارشناسی قرار می‌گیرد. در وزارتخانه دفتری با عنوان دفتر طرح‌ها وجود دارد که این طرح‌ها را موردبررسی قرار می‌دهد و چنانچه طرح موردنظر پس از بررسی، شرایط لازم را داشته باشد، تایید آن از طریق سایت بهین‌یاب به استان موردنظر فرستاده می‌شود که پس از آن، جواز تاسیس از طریق استان صادر می‌شود. این مراحل دریافت جواز تاسیس برای طرح‌های بزرگ است. درباره سایر طرح‌های کوچک نیز درخواست به شکل استانی انجام شده و در همان استان بررسی انجام و جواز تاسیس صادر می‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که تا پیش از سایت بهین‌یاب درخواست‌ها چگونه انجام می‌شد، عنوان کرد: تا پیش از سایت بهین‌یاب درخواست‌ها از طریق استان‌ها جمع‌آوری می‌شد و به دفتر طرح‌ها در وزارتخانه فرستاده می‌شد اما اکنون سایت بهین‌یاب چندسالی است که راه‌اندازی شده و در ابتدای کار از طریق این سایت درخواست اولیه انجام می‌شود. امیری درباره شرایط موردنظر برای دادن مجوز کارخانه عنوان کرد: زمین و مکان و چرایی تاسیس و امکانات لازم برای تاسیس یک کارخانه در دفتر طرح‌های وزارتخانه موردبررسی قرار می‌گیرد. مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین در پاسخ به این پرسش که از نظر زمانی مجوز گرفتن چه اندازه طول می‌کشد، گفت: اگر درخواستی کل شرایط را داشته باشد، ممکن است این کار ۱۵ روز تا یک ماه طول بکشد. جواز تاسیس یک برگه است و زمانی اعتبار پیدا می‌کند که تمام مراحل آن پشت‌سر گذاشته شود.

مجوزهایی که بیش از یک‌سال زمان می‌برند

درباره فرآیند دریافت مجوز برای واحدهای فرآوری علی‌حسین زاویه، دبیر انجمن صنعت نسوز ایران عنوان کرد: برای دریافت مجوز ایجاد یک واحد فرآوری یا کارخانه باید از طریق سازمان صنعت، معدن و تجارت اقدام کرد و تا این مرحله اقدام چندان مشکل به‌نظر نمی‌رسد و زمان‌بر نیست. زاویه در ادامه خاطرنشان کرد: اما موضوع پس از گرفتن مجوز از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت آغاز می‌شود، چراکه باید به‌دنبال دریافت مجوز از سوی سازمان‌های مختلف بود. این سازمان‌ها شامل سازمان محیط زیست، اداره منابع طبیعی، سازمان میراث فرهنگی و... است که دریافت مجوز و پروانه از سوی این سازمان‌ها بروکراسی طولانی‌مدتی را پشت‌سر می‌گذارد. زوایه در پاسخ به این پرسش که این بروکراسی تا چه اندازه زمان‌بر است، عنوان کرد: برای گرفتن این مجوزها به‌ویژه در حوزه‌های محیط‌زیست ممکن است سال‌ها در رفت و آمد بود و حتی مجوز را هم دریافت نکرد. وی در پاسخ به این پرسش که مسائل محیط‌زیست بسیار مهم هستند، گمان نمی‌کنید که سختگیری‌های این نهاد برای مجوز دادن تا حدی موردقبول باشد، گفت: یک موضوع این است که گرفتن مجوزهای محیط‌زیست بسیار زمان‌بر است و گاهی بیشتر از یک سال زمان می‌برد و موضوع دیگر آن است که بسیار پیش‌می‌آید کسانی که در محیط‌زیست مجوز صادر می‌کنند تا حدی سلیقه‌ای عمل می‌کنند و با این روند کار را طولانی یا حتی متوقف می‌کنند.

رانت‌هایی که زمان گرفتن مجوز را کوتاه‌تر می‌کنند

همچنین درباره فرآیند دریافت مجوز برای تاسیس یک کارخانه، حسن صباغیان بیدگل، کارشناس سیمان اظهار کرد: برای گرفتن مجوز تاسیس کارخانه یک بروکراسی طولانی مدتی را باید طی کرد، در ابتدا باید از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت مجوز اولیه گرفته شود اما بروکراسی‌های بعدی پس از گرفتن این مجوز است. در این راستا مهم‌ترین مجوز، از سوی سازمان محیط‌زیست و اداره منابع طبیعی است. البته سازمان محیط‌زیست مجوزی که صادر می‌کند به نوعی مجوز مشروط یا آزمایشی به‌شمار می‌رود که این مجوز مشروط در ادامه کار و با توجه به اقدام‌های بعدی و در زمان بهره‌برداری دوباره باید موردتایید قرار گیرد. از سوی دیگر باید استعلام‌هایی از سوی جهاد کشاورزی گرفته ‌شود که مکان و زمین مورد ساخت کارخانه، زمین کشاورزی یا نزدیک به محل دامپروری نباشند. از این‌رو مجوز تاسیس کارخانه به سرعت و به‌راحتی داده نمی‌شود. صباغیان بیدگل در ادامه خاطرنشان کرد: تا این مرحله که عنوان شد درحقیقت صدور جواز تاسیس است که از گرفتن مجوز تا تاسیس کارخانه اگر وقفه‌ای پیش نیاید، به‌طور معمول بین ۳۰ تا ۳۶ ماه زمان می‌برد. بعد از ۳۶ ماه حالت خوشبینانه این است که به شرکت مجوز بهره‌برداری داده می‌شود. پس از بهره‌برداری نیز سازمان محیط‌زیست همچنان بر کارخانه نظارت خواهد داشت و در صورت آلودگی ممکن است مجوز داده شده را نیز باطل کند.
وی افزود: در ادامه زمانی که کارخانه به تولید رسید باید از سوی سازمان استاندارد نیز مجوز لازم را دریافت کند به عبارتی باید کالای تولیدشده کارخانه مشمول استانداردهای داخلی کشور باشد. بنابراین از زمان بهره‌برداری به بعد، مجوزهای محیط‌زیست و سازمان استاندارد همواره باید موردتایید قرار گیرد و ممکن است این سازمان‌ها مجوزهای داده شده خود را به خاطر عملکرد کارخانه لغو کنند چراکه سازمان محیط‌زیست پالایش‌های دوره‌ای از کارخانه انجام می‌دهد و سازمان استاندارد نیز همواره استاندارد بودن کالا را به شکل دوره‌ای موردبررسی قرار می‌دهد. این کارشناس سیمان در ادامه یادآور شد: البته در زمینه کارخانه‌های صنایع معدنی فرآیندی دیگر، گرفتن مجوز از واحد معادن از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت است که باید معادن موردنیاز در نزدیکی کارخانه قرار داشته باشند. صباغیان‌بیدگل تاکید کرد: از سوی دیگر در ابتدای امر برای دریافت مجوز این مسئله مورد تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت است که وجود کارخانه‌ای تا چه اندازه ضروری است، برای نمونه درحال‌حاضر دیگر به واحدهای سیمانی به دلیل اشباع بودن این صنعت جواز تاسیس داده نمی‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که فرآیند دریافت مجوز تا چه اندازه دست و پاگیر است یا طی کردن این فرآیند لازم و ضروری است، عنوان کرد: البته فرآیند طولانی شدن دریافت مجوز به مکان مجوز، به افرادی که قرار است کارخانه تاسیس کنند و همین‌طور به ارتباطات افراد برای گرفتن مجوز بستگی دارد. در این زمینه داشتن رانت هم می‌تواند گرفتن مجوزها را ساده‌تر کند. البته افرادی که رانت دارند نیز دو دسته هستند؛ دسته‌ای که کارها را به صورت صحیح پیش برده و از حداقل زمان استفاده می‌برند و دسته‌ای دیگر فقط از رانت استفاده می‌کنند و کار خود را پیش می‌برند. وی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا واحدهای توسعه‌ای نیز برای گرفتن مجوز همین فرآیند را طی می‌کنند، گفت: طرح‌های توسعه‌ای برای گرفتن مجوز به‌طور معمول فرآیند کمتری را طی می‌کنند و گرفتار مجوز سازمان منابع طبیعی و... نیستند اما ایجاد آلودگی نکردن و استاندارد بودن تولیدات این واحدها باید بعد از بهره‌برداری موردکنترل قرار گیرد.

مجوز طرح‌های توسعه‌ای

همچنین درباره مجوز طرح‌های توسعه‌ای در یک مجموعه، فرزاد ارزانی، مدیرعامل فولاد هرمزگان اظهار کرد: برای ایجاد واحدهای توسعه‌ای باید مجوز تاسیس گرفت و همان مراحل اولیه را طی کرد. باید پروانه‌های بهره‌برداری و مجوزهای محیط‌زیست را دریافت کرد. از سوی دیگر باید در زمینه تامین آب و سایر انرژی‌ها واحدهای فرآوری موردتایید قرار گیرند. از سوی دیگر باید زیرساخت‌ها، جاده و راه‌آهن برای طرح توسعه‌ای درنظر گرفته شوند، اگر یک واحدی صادرات انجام دهد، اتصال آن به دریا مهم است. مدیرعامل فولاد هرمزگان در ادامه تاکید کرد: دریافت مجوزهای محیط زیستی موضوع زمان‌بری است.

منبع: روزگار معدن