خطر افت بازدهی سرمایه صنایع بزرگ

حاشیه سود تامین‌کنندگان و تولیدکنندگان که به اُای‌ام (‌OEM)ها شناخته می‌شوند سال ۲۰۱۶م (۹۵-۹۴) به بالاترین رقم در ۱۰سال گذشته رسید. بااین‌حال، اگر از زاویه دو عامل بسیار مهم در عملکرد اجرایی شرکت‌های خودروسازی به ماجرا نگاه کنیم، صنعت خودرو در یک معضل اساسی غرق است. عامل نخست، «کل بازگشت سهام» (TSR) است. در ۵سال گذشته میانگین نرخ سالانه بازده سهام صنعتی در بورس‌های اس‌اندپی و دائو جونز به‌ترتیب برای سرمایه‌گذاران ۱۴/۸ و ۱۰/۱درصد بود. در این دوره زمانی میانگین بازده سهام سازندگان خودرو تنها ۵/۵درصد بود. عامل دوم، بازگشت سرمایه است. در سال ۲۰۱۶م (۹۵-۹۴) همه ۱۰ شرکت اُای‌ام (‌OEM) برتر دنیا تنها ۴ درصد بازگشت سرمایه داشتند که این رقم حدود نیمی از هزینه صنعت خودرو در بخش سرمایه بود. البته ۱۰۰ تامین‌کننده برتر جهان، آمار به‌نسبت بهتری ثبت کردند. آنها توانستند با میزان بازگشت سرمایه، هزینه‌ها را جبران کنند که این باعث خوشحالی آنها شد. این شرکت‌ها سال‌ها به منفی بودن بازگشت سرمایه خالص خو گرفته بودند.
این اعداد به‌طور تقریبی مهم‌تر و وزین‌تر از مثبت بودن فروش یا درآمد هستند. با این اعداد است که تصویری دقیق از یک صنعت به‌دست می‌آید و می‌توان دریافت آن صنعت کمتر جذابیت یا سودآوری دارد. این ارزیابی به‌خوبی نشان می‌دهد که تعداد برندگان صنعت خودرو در جهان در ۵سال آینده یا بیش از آن انگشت‌شمار خواهند بود. برندگان، شرکت‌هایی خواهند بود که منابع سرمایه‌ای را به‌طور کامل در کنترل خود در آورده و با روش‌های نوآورانه از آن استفاده می‌کنند. آنها با روش‌های نوآورانه صنعت خود را به سمتی پیش خواهند برد که از حالا نمی‌توان درباره آن قضاوت دقیقی داشت.
نرخ بازگشت سرمایه سال‌هاست که مشکلی اساسی در صنعت خودرو است و بخش بزرگی از ورشکستگی‌ها یا رسیدن اُای‌ام (OEM)ها و تامین‌کنندگان به مرز انحلال و ازهم‌پاشیدگی، به‌ویژه در یک دهه گذشته بوده است. باقی‌ماندن شرکت‌های خودروساز تاحد زیادی مدیون تلاش این شرکت‌ها برای صرفه‌جویی حتی یک پنی در تولید بوده است. این شرکت‌ها تلاش زیادی کرده‌اند که تا حد ممکن در هزینه‌های تولید صرفه‌جویی کنند اما این موقعیت درحال وخیم‌تر شدن است. بعید است هزینه سرمایه که همان هزینه منابع برای تامین مالی یک کسب‌وکار است، از سطح فعلی خود که سازگار با کمترین تورم موجود است، پایین‌تر بیاید. از آن‌سو هزینه سرمایه منابع سرمایه‌گذاری شده برای پیشرفت در خودروهای هوشمند و فناوری رانندگی خودران و سایر بخش‌ها درحال افزایش است. بدون شک، آنچه درباره وضع فعلی نوآوری در خودروسازی قابل ذکر است سرعت پیشرفت و نوآوری در این بخش نیست.

مهم‌ترین نکته صنعت خودرو امروز از نظر بسیاری از اهل فن سرعت و پیشرفت در نوآوری است. این نکته اگرچه برجسته است اما مهم‌ترین نیست. برجسته‌ترین داستان امروز خودروسازی جهان میزان هشداردهنده تغییرات در اصل و اساس خطوط و ویژگی‌های خودروهای سنتی و البته سختی و هزینه تولید خودروهاست. خودروهای برقی که این روزها مانند زبل‌خان همه جا هستند، خدمات دیجیتالی متنوع که روز به روز پررنگ‌تر می‌شوند و سامانه‌های انتقال قدرت و هوشمند که پیوسته تکامل بیشتری می‌یابند، نیاز به قطعات و کارکردهای گران و جدید را سرعت می‌بخشند. هزینه‌هایی که این پیشرفت‌ها برای اُای‌ام (‌OEM)ها ایجاد می‌کنند بالاست. این هزینه گاه تا ۲۰درصد بیشتر از هزینه تولید نسل پیشین خودروهامی‌شود. این تغییرات داخل و بیرون و درون خودرو را دربرمی‌گیرد و فرقی نمی‌کند قطعات سخت‌افزاری داخل کاپوت بوده یا نرم‌افزارهایی باشند که به طراحی داخلی خودرو مربوط می‌شوند. پیشرفت در نرم‌افزارهای نوآور باعث خواهد شد که وسایل نقلیه نسل آینده به‌شدت گران باشند. اُای‌ام (OEM)ها و تامین‌کنندگان از این پس چاره‌ای جز این ندارند که منابعی را برای دستیابی به فناوری‌های جدید و استخدام استعدادهای درخشان فنی و مهندسی اختصاص دهند.

نگرانی دیگر صنعت خودرو که باز هم با پیشرفت فناوری ایجاد شده، هزینه‌های ایمنی و قوانین زیست‌محیطی است. در امریکا، بحث‌هایی که برای برخی تغییرات در قوانین زیست‌محیطی و انتشار گازهای گلخانه‌ای مصوب دولت پیشین این کشور پیش آمده و امیدهایی که در این زمینه ایجاد شده، نگرانی‌ها را تاحدی در زمینه افزایش هزینه‌های تولید خودرو کاهش داده اما هنوز هیچ چیز قطعی نیست. اما این میان یک پرسش به ذهن می‌آید و آن اینکه آیا تغییر کلی در مصوبات دولت پیشین امریکا برای ایالت‌هایی که می‌توانند بدون نیاز به اجازه دولت مرکزی برای خود تصمیم بگیرند یا اروپا که استانداردهای خاص خود را دارد، تاثیر خواهد گذاشت یا خیر؟ اینها تازه بخشی از ماجراست. در سایر نقاط جهان نیز الزامات قانونی به سرعت درحال تدوین است که آنها هم باعث می‌شوند هزینه‌های صنعت خودرو در آینده افزایش یابد. برای نمونه در چین اکنون استانداردهایی برای تولید گازهای گلخانه‌ای وجود دارد که مشابه اروپا است. هضم این تغییرات برای خودروسازهای بزرگ دنیا وقتی سنگین‌تر می‌شود که بدانند چالش‌های واقعی زمینه‌ساز این روند قرار نیست موشکافی شده و از بین برود. باتوجه به چنین فشارهای هزینه‌سازی که در چشم‌انداز آینده نزدیک خودروسازی به‌چشم می‌خورد، نمی‌توان تنها یک فرمول یا راهکار ساده به اُای‌ام (‌OEM)ها و تامین‌کنندگان داد و آنها با استفاده از آن فرمول یا راهکار، نرخ بازگشت سرمایه خود را افزایش دهند. راه‌حل رویارویی با این چالش انجام چند اقدام همزمان است. بخشی از این راه‌حل با اتحاد و مشارکت شرکت‌های خودروسازی به‌دست می‌آید. اتحاد شرکت‌های خودروسازی با حذف رقابت و یکی شدن سازنده و طراح نیاز به منابع سرمایه‌ای را کاهش می‌دهد. البته ادغام شرکت‌های خودروسازی تنها راه‌حل نیست و این اقدام در صورتی تاثیرگذار خواهد بود که با اقدامات دیگری چون به‌اشتراک‌گذاری پلتفرم‌ها و تولید، خارج کردن برخی تامین‌کنندگان از چرخه تند و سریع پیشرفت فناوری و بازطراحی مدل‌های توزیع امکان‌پذیر است. به‌طورکلی، باید اُای‌ام (‌OEM)ها بیشتر از تامین‌کنندگان به فکر راه گریز از افزایش هزینه‌ها باشند و نقشه راهی را پیاده کنند که نه‌تنها هزینه‌های آنها زیاد نشود بلکه آن را کاهش دهند. اُای‌ام (OEM)ها به این دلیل اهمیت بیشتری در این روند دارند که در موقعیت بهتر و زنجیره بالادستی صنعت خودرو قرار گرفته‌اند. آنها نفوذ بیشتری روی قوانین زمینه‌ساز هزینه‌های بیشتر دارند و می‌توانند تغییرات مهم‌تری در این روند ایجاد کنند.