آیا سود رویایی «وبملت» محقق می‌شود؟/ محک ارزندگی سهام بانکی

به گزارش می متالز به نقل از دنیای بورس - سلیمان کرمی: سهام بانکی از ابتدای معاملات امروز با استقبال معامله‌گران بازار مواجه شدند. انتشار صورت‌های مالی بانک‌ها گرچه همچنان با زیان در سال گذشته همراه بود اما کاهش مقدار زیان نکته‌ای است که مورد توجه معامله‌گران قرار گرفته است. البته میزان فشار فروش در نمادهای بانکی و دیگر نمادهای بازار کاملا مشهود است. با این حال با استقبال از سهام بانکی ارزش معاملات بانک ملت به تنهایی از صد میلیارد تومان عبور کرد. 

در بررسی صورت‌های مالی 97 دو بانک تجارت و صادرات نکات قابل توجهی مشاهده می‌شود. فارغ از تحلیل این نکات برای این بانک‌ها باید به اثر احتمالی این موارد بر صورت مالی بانک ملت نیز توجه کرد. جدول فوق می‌تواند علل رشد سودآوری بانک‌ها را تا حدودی مشخص کند. رشد محسوس سهم بانک از درآمدهای مشاع یکی از موارد با اهمیت در رشد سودآوری بانک‌ها در سال 97 نسبت به سال 96 بوده است.

موضوع دیگر نیز به جهش نتیجه مبادلات ارزی بازمی‌گردد که برای بانک تجارت سود شناسایی‌شده از این محل در سال 97 رشد بیش از 4 برابری را نسبت به سال 96 تجربه کرده است. به دنبال اثر مثبت این موارد در صورت‌های مالی بانک‌ها شاهد افت محسوس زیان خالص در عملکرد سال گذشته نمادهای بانکی هستیم. چند نکته از نگاه «دنیای بورس» مورد توجه است که در جدول نیز مشاهده می‌شود و در ادامه به صورت مختصر به آن اشاره می‌شود.

نکته نخست: به صورت مشخص اثر مبادلات ارزی در رشد سودآوری بانک‌ها چشم‌گیر است. به نظر می‌رسد نرخ حدود 8600 تومانی مبنای ارائه صورت‌های مالی سال 97 بوده است (برای بانک تجارت این عدد 8627 تومان مطرح شده است). با توجه به اختلاف نرخ کنونی سامانه نیما با نرخ مزبور در نتیجه همچنان می‌توان انتظار شناسایی چنین سودی از سوی بانک‌ها داشت.

با این حال نکته مهم‌تر اینکه همچنان این سود از جهات مختلف کیفیت پایینی را دارا است. در این خصوص کاهش این درآمد در صورت‌های مالی آتی خودنمایی کرده و این موضوع می‌تواند بار دیگر به رشد زیان بانک‌ها طی دوره‌های آتی منجر شود. البته برای بررسی دقیق‌تر به تغییر سایر سرفصل‌های درآمدی و هزینه‌ای نیز باید توجه داشت.

نکته دوم: این انتظار وجود داشت که بانک مرکزی با جهش سود حاصل از تسعیر ارز بر بانک‌ها فشار وارد کرده تا میزان ذخایر خود را افزایش دهند. افزایش هزینه تسعیر ارز به مبنای افزایش فشار بر دریافت‌کنندگان تسهیلات ارزی است که حالا باید با نرخ بالاتر ارز وام‌های خود را تسویه کنند. اظهارنظر دقیق در این خصوص امکان‌پذیر نیست و حتی ممکن است این موضوع مطرح شود که بسیاری از اشخاص حقیقی و حقوقی که تسهیلات ارزی دریافت کرده‌اند در شرایط کنونی نیز درآمدهای ارزی و صادراتی دارا هستند و بر این اساس امکان بازپرداخت تسهیلات وجود دارد. با این حال این موضوع نمی‌تواند افزایش ریسک وصول تسهیلات را منکر شود.

نکته سوم: در خصوص درآمدهای مشاع بانک تجارت باید به شناسایی بیش از 8700 میلیارد تومان وجه‌التزام اشاره کرد. کل درآمدهای مشاع بانک حدود 15290میلیارد تومان است که بر این اساس معضل این بخش درآمدی کاملا مشخص است. وجه التزام به عنوان جریمه تاخیر در انجام و دیرکرد بازپرداخت از سوی بانک شناسایی می‌شود و با توجه به قوانین حسابداری بانک‌ها وجه التزام روی مطالبات جاری و غیرجاری تا زمانی‌که مطالبات به بخش مشکوک‌الوصول منتقل شود می‌تواند به صورت تعهدی شناسایی شود؛ به این معنا که نیازی نیست از این بابت پول و نقدینگی از سوی بدهکار به بانک اعطا شود و تنها روی کاغذ امکان شناسایی این سود وجود دارد.

برای بانک تجارت وجه التزام روی مطالبات در سال 97 نسبت به سال 96 رشد بیش از 2600 میلیارد تومانی را تجربه کرده است؛ به تغییرات سود خالص این بانک توجه شود. برای سایر بانک‌ها نیز توصیه می‌شود این موارد در نظر گرفته شود.

نکته چهارم: فارغ از کیفیت پایین سود حاصل از تسعیر ارز یا انتظار برای اظهارنظر بانک مرکزی به خصوص در نامه خطاب به مجمع (مطابق با سنت سال‌های اخیر)، نکته جالب توجه وضعیت بانک ملت در صورت‌های مالی خود است. همان‌طور که در جدول مشاهده می‌شود سود نتیجه مبادلات ارزی سال 97 برای بانک تجارت بیش از کل وضعیت باز ارزی این بانک در پایان سال 96 بوده است؛ نسبت 103 درصدی. برای بانک صادرات این نسبت به 82 درصد رسیده است. باید توجه داشت که از کل مبلغ بیش از 3600 میلیارد تومانی سود نتیجه مبادلات ارزی بانک تجارت حدود 3200 میلیارد تومان سود حاصل از تسعیر ارز بوده است.

در حالی‌که بانک تجارت وضعیت ارزی تنها 3513 میلیارد تومان را داشته است برای بانک ملت که در پایان سال 96 بیش از 23 هزار میلیارد تومان وضعیت باز ارزی را به ثبت رسانده است این سوال مطرح می‌شود که بنا است مطابق با بانک تجارت و صادرات کل سود حاصل از تسعیر دارایی‌های ارزی در صورت‌های مالی این بانک منعکس شود. نمی‌توان هیچ‌گونه اظهارنظر دقیقی در این خصوص داشت اما مقدار این سود کاملا برای اهالی بازار قابل محاسبه است. در این میان بار دیگر باید نکات ذکر شده از بالا مرور شود. شاید مهم‌ترین موضوع واکنش نهاد ناظر به این سود احتمالی و همچنین تغییرات سرفصل مطالبات مشکوک‌الوصول و سایر موارد مانند میزان مالیات احتمالی برای افزایش سرمایه بانک ملت خواهد بود.

در چنین شرایطی همچنان ابهام وجود دارد ولی اگر بنا باشد که مانند بانک تجارت، صورت‌های مالی بانک ملت بدون ملاحظات بالا منتشر شود احتمال این‌که با واکنش بازار همراه شود وجود خواهد داشت. در چنین شرایطی ثانیه‌شماری برای انتشار صورت‌های مالی بانک ملت، واکنش بازار و همچنین ادامه این رویه تا مجمع این بانک وجود دارد.

نوسان سهام بانکی

انعکاس سود سنگین ملت می‌تواند بار دیگر سهام این بانک را داغ کند. با این حال باید اثر انتشار خبر رسمی افزایش سرمایه بانک تجارت نیز در ذهن داشته باشیم. این موضوع به خصوص پس از رشد بیش از 4 برابر سهام بانک ملت بیشتر مورد توجه است. با این حال اگر بنا باشد سود این‌چنین سنگین در صورت‌های مالی منعکس شود باید در انتظار افزایش سرمایه قابل توجه برای این بانک بود. سهام بانک تجارت نیز با وجود نوسان اندک قبل از مجمع (با وجود اطمینان از افزایش سرمایه سنگین) در موعد بازگشایی با جهش بیش از 30 درصدی همراه شد و سود مناسبی را برای معامله‌گران رقم زد. علاوه بر این انتظار برای ادامه شناسایی سود حاصل از تسعیر در صورت‌های مالی آینده بانک‌ها به خصوص بانک ملت وجود دارد؛ با توجه به اختلاف نرخ کنونی دلار نیمایی و نرخ 8600 تومان.

با همه این‌ها نمی‌توان از وضعیت نامناسب بنیادی بانک‌ها غافل شد. بانک‌ها ممکن است دارایی‌های آن‌چنانی داشته باشند که کفاف بدهی و حقوق صاحبان سهام را بدهد اما این رویه که بانک‌ها سود با کیفیت پایین را در صورت‌های مالی منعکس می‌کنند و در مجموع خبری از تقسیم سود نیست نیز وجود دارد. برخی عنوان می‌کنند بالاخره کل اقتصاد کشور بر نظام بانکی بنا نهاده شده و وضعیت بانک‌ها تا زمانی‌که با سیگنال‌های مثبت (از طرق مختلف) بهبود پیدا کند همین است و با توجه به فضای تورمی و جهش ارزی سهام بانکی مستحق رشد هستند. زیرا از نظر عده‌ دیگر بانک‌ها در ادامه نیز در وضعیت نامناسب بنیادی خود غوطه‌ور خواهند ماند و این سیکل معیوب مقصد دلنشینی را نخواهد داشت. به هر حال اظهارنظرها در خصوص سهام بانکی متفاوت و بعضا متناقض است و موارد بالا تنها بخشی از مواردی بود که برای سیستم بانکی می‌توانست مطرح شود.

نتیجه‌گیری در خصوص ارزندگی سهام بانکی برعهده مخاطبان گذاشته شده است. ممکن است بین حس معامله‌گری و کارشناسی نیز تفاوت وجود داشته باشد.