حرکت مس در مسیر توسعه متوازن

شنبه‌شب در یک برنامه تلویزیونی، «رضا نیازمند» نخستین مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، از سختی‌های آغاز راه این صنعت بزرگ در اوایل دهه ۵۰ شمسی گفت. همچنین «احمد مرادعلیزاده» مدیرعامل فعلی این شرکت، صنعت مس ایران را به ۵ دوره توسعه پس از انقلاب تقسیم‌بندی کرد.

آغازی سخت در صنعت مس

رضا نیازمند که ۹۷ سال از عمر او می‌گذرد، به‌عنوان نخستین مدیرعامل شرکت ملی مس کار خود را از ۱۳۵۱ آغاز کرده است. او با اشاره به چگونگی کشف معدن مس سرچشمه در این برنامه تلویزیونی گفت: مس سرچشمه یک معدن استثنایی به‌شمار می‌رود. آقای رضایی در آن سال‌ها این معدن را کشف کردند. کاشف مس سرچشمه نیز متوجه نبود که چه معدن عظیمی کشف کرده است و بعدها عظمت و بزرگی این معدن مشخص شد؛ هنگامی که رضایی متوجه شد به‌تنهایی توانایی سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از این معدن را ندارد، سراغ یک شریک انگلیسی رفت، اما شریک وی هم نتوانست برای راه‌اندازی شرکت سرمایه مورد نیاز را فراهم کند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: من در این شرایط که رضایی بی‌پول بود و هرچه پول داشت برای این کار گذاشته بود، از سوی دولت به‌عنوان رئیس این شرکت انتخاب شدم و با جذب سرمایه‌گذار و آوردن کارشناسانی که به نیروهای ایرانی آموزش دهند، توانستم شرکتی بسازم که در آن زمان بزرگترین شرکت کشور شد.
نخستین مدیرعامل شرکت مس گفت: امروز برای موفقیت‌های این صنعت بسیار خوشحالم و امیدوارم تمام کسانی که برای این صنعت زحمت کشیده‌اند، خداوند به آنها اجر دهد، چراکه در نتیجه تلاش آنها سرچشمه به یک واحد تولیدی ممتاز در سطح کشور تبدیل شد که هیچ‌یک از واحدهای بزرگ تولیدی خصوصی و دولتی همانند آن نیستند، بلکه این شرکت بسیار بزرگ‌تر و قوی‌تر است.

دوره‌های پرفراز و نشیب مس

احمد مرادعلیزاده، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران که از سال ۱۳۹۲ سکان مدیریت این صنعت بزرگ را در دست گرفته، نیز با اشاره به وضعیت صنعت مس پس از انقلاب اسلامی عنوان کرد: راه‌اندازی و توسعه صنعت مس پس از انقلاب را به ۵ دوره می‌توان تقسیم‌بندی کرد؛ دوره نخست آن را می‌توان از ابتدای سال ۱۳۵۷ تا انتهای سال ۱۳۶۸ و انتهای جنگ تحمیلی برشمرد. وی در ادامه افزود: به نوعی تمام تغییرات مدیریتی این دوره به راه‌اندازی و آماده‌سازی و تولید مجتمع سرچشمه می‌اندیشیدند. در این دوره واحد تغلیظ و کارخانه ذوب مجتمع سرچشمه راه‌اندازی شد. وی ادامه داد: پالایشگاه سرچشمه که پیش از انقلاب هیچ برنامه و پیش‌بینی برای آن نشده بود با همکاری یک شرکت و کنسرسیوم معتبر اروپایی طراحی، نصب و راه‌اندازی شد. بنابراین در پایان سال ۶۸ که همزمان با پایان جنگ ایران و عراق است، تمامی واحدهای سرچشمه از معدن تا کارخانه‌های پالایشگاه راه‌اندازی شد و ایران به کاتد مس به‌عنوان محصول قابل استفاده در کشور و صنایع پایین‌دستی آن دسترسی پیدا کرد. مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران در ادامه افزود: پس از پایان جنگ و در نخستین دوره ریاست‌جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، توسعه اقتصادی کشور تعیین تکلیف و مشخص شد که توسعه کشور براساس چه سیاست‌هایی باید انجام شود. شرکت مس هم در همین دوران و باوجود تغییرات مدیریتی فراوانی که داشت، توانست در سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۴ با یک استراتژی مشخص در حوزه تولید و توسعه فعالیت کند. مرادعلیزاده ادامه داد: در همین دوران بود که طرح‌های توسعه برای تولید ۴۰۰هزار تن مس در دو فاز طراحی شد؛ فاز نخست تولید ۲۸۰هزار تن و سپس رسیدن به ۴۰۰هزار تن بود. به همین منظور تمام مجوزهای لازم برای طرح‌های توسعه گرفته شد که از سال ۱۳۸۴ به‌مرور آغاز شدند به‌طوری‌که در پایان سال ۱۳۸۴ تمام زیرساخت‌ها و تجهیزات راه‌اندازی در تمام واحدهای سونگون، میدوک، خاتون‌آباد و سرچشمه نصب و راه‌اندازی شد.

وی با اشاره به اینکه تا پایان سال ۱۳۸۴ سومین دوره عمر صنعت مس به پایان رسیده و دوره چهارم آغاز شده بود، عنوان کرد: بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ باوجود نرخ بسیار بالای نفت، مس و سایر فلزات در سطح جهان که می‌توانست سال‌هایی طلایی را برای اقتصاد ایران رقم بزند، به‌دلیل تعدد جابه‌جایی مدیران و نبود ثبات مدیریتی، اتفاق چندان خوشایندی در صنعت مس کشور رخ نداد. در این سال‌ها البته طرح‌هایی برای توسعه تعریف شد، اما به دلیل اینکه مطالعات کارشناسی آنها به‌دقت انجام نشده بود، با پیشرفت قابل توجهی در این دوران روبه‌رو نبودیم. مرادعلیزاده در ادامه افزود: در سال ۱۳۹۲ که آغاز دوره پنجم عمر صنعت مس است، مطالعات کارشناسی دوباره برای طرح‌های توسعه و ادامه تولید ضروری شد. بر این اساس، یک طرح توسعه متوازن تهیه شد که امیدواریم مدیران مس بتوانند آن را ادامه دهند و از آن برای رسیدن شرکت به ظرفیت‌های بالاتر استفاده کنند.مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر، ایران از نظر ذخایر معدنی مس در رتبه هشتم جهانی قرار دارد؛ در حوزه تولید مس نیز، بین رتبه‌های ۱۸ تا ۲۰ در نوسان است، اما امیدواریم با اجرای برنامه‌های توسعه که تولید را به ۴۰۰هزار تن مس محتوای معدنی می‌رساند، این رتبه را ارتقا دهیم. هم‌اکنون ذخایر ما ۳درصد ذخایر جهان اما تولید ما حدود ۱/۵درصد از تولید جهانی مس است. البته با توجه به تصمیم‌هایی که برای جذب دانش فنی در زمینه اکتشاف‌ها در شرکت مس و ایجاد تعاملاتی با شرکت‌های معتبر جهانی در زمینه اکتشافی گرفته شده، امیدواریم بتوانیم ذخایر بیشتری برای تولید بیشتر در کشور کشف کنیم. لازم به یادآوری است، معدن مس سرچشمه با ذخیره قابل برداشت معدنی ۶۶۰ میلیون تن با عیار ۰/۶۸درصد مس، معدن مس میدوک با ذخیره قابل برداشت معدنی ۱۸۰میلیون تن با عیار ۰/۶درصد مس و معدن مس سونگون با ذخیره قابل برداشت معدنی ۳۹۴میلیون تن با عیار ۰/۶درصد مس از مهم‌ترین معادن مس ایران به‌شمار می‌روند.