تدوین ۸۵۲ استاندارد ملی در بخش معدن

به گزارش می متالز، در این همایش نقش دانشگاه، دانشجویان و سازمان‌های دولتی در حوزه رشد معدن و اقتصاد کشور مورد بررسی قرار گرفت.
این همایش دو روزه که با شعار «زمین شناسی برای آینده ایران» برگزار شد به‌دنبال همگرایی میان موسسات دانشگاهی، تحقیقاتی و بخش‌های مختلف دانشگاهی و اجرایی کشور است.
 

به دنبال امضای تفاهمنامه با دانشگاه هستیم

مسلم بیات، معاون ارزیابی کیفیت سازمان ملی استاندارد ایران با بیان اینکه برای رسیدن به ادبیات مشترک در علوم زمین باید به یک مفهوم مشترک یعنی استاندارد برسیم، گفت: باید از خود سوال کنیم که آیا ما قادریم در حوزه‌های مختلف علوم‌زمین کار اندازه‌گیری را به درستی انجام دهیم؟ آیا به معیارهای اندازه‌گیری خوب توجه کرده‌ایم و می‌دانیم که چه مواردی مهم هستند؟
بیات با اشاره به پیوند دانش و صنعت گفت: تا زمانی که دانش در بستر صنعت قرار نگیرد یک ریال هم ارزش ندارد بنابراین باید کاری کنیم دانش در بستر صنعت جاری شود. برای این مهم امیدواریم بتوانیم با دانشگاه تفاهمنامه‌ای داشته باشیم تا آغازی برای راهی جدید باشد.
معاون ارزیابی کیفیت سازمان ملی استاندارد ایران به نقش استانداردسازی در علوم زمین اشاره کرد و گفت: بر اساس الزاماتی که سازمان جهانی استاندارد مشخص کرده است همه باید بتوانیم اصول استاندارد را در حوزه‌های مختلف از جمله زمین‌شناسی و معدن رعایت کنیم. او تاکید کرد: در این روند با توجه به اصول استاندارد ارزیابی می‌کنیم که فعالیت مجموعه‌های مختلف معدنی و صنعتی برای هدفشان مناسب است یا خیر.
او با اشاره به انواع استاندارد گفت: تست روش از جمله مواردی است که باید به آن توجه کرد، متاسفانه ۷۰درصد تست‌هایی که در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود استاندارد مشخصی ندارد، در نتیجه نمی‌توان نسبت به فعالیت‌های مجموعه‌های مختلف خیلی مطمئن بود.
او به معیار عملکرد و ایمنی به عنوان مورد دیگر اشاره کرد و گفت: این مهم شامل ویژگی‌های فیزیکی، مکانیکی، شیمیایی و کیفیت است. درواقع توجه به عملکرد و ایمنی موجب می‌شود شاهد تسهیل در خرید، مقایسه و رقابت‌پذیری محصولات باشیم.
بیات ادامه داد: در مفهوم اندازه‌گیری و رعایت استاندارد باید به عواملی توجه کرد از جمله، ثبات و پایداری، اطمینان از اندازه‌گیری درست، دقت در مطالعه و توانایی در ایزوله کردن عوامل علّی، پایداری و تجدیدپذیری.
معاون ارزیابی کیفیت سازمان ملی استاندارد ایران با اشاره به اینکه هر سازمانی باید استاندارد را از درون خود شروع کند تا به سطح ملی برسد، بیان کرد: تا سازمان‌ها استاندارد لازم را رعایت نکنند نمی‌توانیم در سطح ملی پیشرفت کنیم. او به عنوان راهکار اظهار کرد: برای اینکه دقت و صحت کار را افزایش دهیم باید به آموزش و انگیزه‌ها توجه کنیم. به طور مثال تهیه داده‌های معدنی باید بر اساس استانداردها باشد. این مهم را باید در آموزش به پرسنل تبیین کنیم و بدانیم که مجموعه‌ها و واحدهای مختلف باید مفاهیم بنیادی را به درستی یاد بگیرند.

۱۱ میلیارد دلار ارزش مبادلات عناصر نادر خاکی

عباس سعیدی، استاد دانشگاه شهیدبهشتی که با عنوان لزوم تدوین و بکارگیری استانداردهای ملی ایران در علوم زمین به ایراد سخنرانی پرداخت، گفت: استاندارد به معنای اندازه‌گیری، سنجش و مستندات مورد اجماع برای مقایسه میان چند فرآیند با محصول است. استانداردسازی هم معمولا با محوریت سازمان‌ها یا ارگان‌های مرتبط با استاندارد صورت می‌گیرد.
او با اشاره به تعداد استانداردهای ملی تدوین شده در ایران گفت: این استانداردها به طور کلی حدود ۲۶هزار و در بخش معدنی ۸۵۲ مورد است که حاصل تلاش، همفکری و خرد جمعی متخصصین است. از استانداردهای ملی ایران در بخش معدن می‌توان به دیرگدازها، زغال‌سنگ، تهویه، الماس، نمونه‌برداری، علائم نقشه‌های زمین‌شناسی و... اشاره کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به هدف تدوین استانداردهای جهانی بیان کرد: آنها به دنبال تسهیل برای از بین بردن موانع تجاری هستند. این استانداردها باید شفافیت داشته باشد و حاصل اجماع نظر و دارای انسجام فنی باشند. انتظار می‌رود در حوزه استاندارد، برنامه‌ای مدون، هماهنگ و پایدار دنبال شود. به همین منظور سازمان استاندارد جهانی قصد دارد نیازهای صنایع و بازار را تا حد ممکن فراهم کند و نیازهایی که مورد توجه جامعه و حامی تولیدکننده و منطبق بر حمایت کامل از محیط‌زیست است را برآورده سازد.
سعیدی با اشاره به موضوع عناصر نادر خاکی گفت: این عناصر برای توسعه فناوری انرژی‌های پاک بسیار حیاتی هستند که در این مورد می‌توان به توربین‌های بادی و وسایل نقلیه اشاره کرد. درحال‌حاضر تقاضا برای استفاده از این عناصر در جامعه جهانی رو به افزایش است بنابراین اهمیت آنها هم بیشتر می‌شود.
او دربیان مثال به کشور چین اشاره کرد و گفت: چین از سال ۱۹۹۰ بیش از ۹۰درصد نیاز دنیا به این عناصر را تامین کرده است. از سال۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ امریکا بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده عناصر نادر خاکی بوده است. میزان عرضه این محصول برای مشتریان خارج از چین تنها براساس ظرفیت معدن مشخص نشده بلکه وزارتخانه‌های اقتصاد، صنعت و اطلاعات نیز نقش تعیین کننده‌ای داشته‌اند به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۰ میزان تولید قانونی در حدود ۷۹۷۶ تن تعیین شده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: این عملکرد موجب کاهش صادرات در حدود ۲۰۲۵۸ تن (۴۰درصد) و افزایش نرخ جهانی فلزات کمیاب خاکی در سال ۲۰۱۰ شد. شرکت‌های چینی ۷۴ درصد تولید عناصر کمیاب را به خود و ۲۶ درصد آن را به سهام‌داران خارجی اختصاص داده‌اند.
او با اشاره به نقش سازمان زمین‌شناسی امریکا و ۸ کشور برتر تولیدکننده عناصر نادر خاکی گفت: در سال ۲۰۱۷ ( ۱۳۹۶) تولیدات معدنی چین برای عناصر نادر خاکی ۱۰۵ هزار تن بود، که نسبت به سال قبل از آن تغییری نکرده است. چین چندین سال است که تولید این عناصر را تحت سلطه خود دارد. این کشور مدت‌هاست که با استخراج غیر قانونی عناصر نادر مواجه است اگرچه در حوزه عناصر خاکی نقش کلیدی دارد.
سعیدی ادامه داد: در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) تولیدات معدنی عناصر نادر برای استرالیا ۲۰ هزار تن بوده است که خبر از افزایش ۵ هزار تنی در تولیدات نسبت به سال قبل می‌دهد. این کشور آمادگی دارد تا میزان تولید خود را حتی بیشتر از ۲۰ هزار تن در سال ۲۰۱۷ افزایش دهد. همچنین تولیدات کشور روسیه در زمینه عناصر نادر در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) چیزی حدود ۲ هزار و ۸۰۰ تن بوده است. این رقم با ۲۰۰ تن افزایش در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) به ۳ هزار تن در سال رسید. افزایش تولیدات در چند سال اخیر در روسیه ناشی از سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری این کشور در حوزه عناصر نادر خاکی بوده است. همچنین سهم هند از استخراج عناصر نادر در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) و نیز ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) یک هزار و ۵۰۰ تن بوده است.. برزیل نیز تولیدات عناصر نادر خود را در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) نسبت به سال قبل آن حدود ۲۰۰ تن کاهش داده است. سهم تولیدات برزیل نیز در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) چیزی حدود ۲ هزار تن بوده است.
او تصریح کرد: تولیدات معدنی عناصر نادر خاکی برای تایلند در سال ۲۰۱۷، یک هزار و ۶۰۰ تن بوده است. این کشور نیز تغییری در حجم تولیدات خود نسبت به سال ۲۰۱۶ صورت نداده است اما نسبت به سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) که حجم تولید ۸۰۰ تن بوده است، رشد بزرگی (دو برابری) داشته است. تایلند همچنان یک تولیدکننده مهم به‌شمار می‌رود. استخراج و تولید عناصر نادر خاکی در ویتنام به نصف کاهش پیدا کرده است. در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) میزان تولیدات کشور ویتنام در این حوزه ۲۲۰ تن بوده است اما در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) به ۱۰۰ تن کاهش پیدا کرده است. همچنین در حالی که مالزی یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های عناصر نادر در جهان است تولید این کشور در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) از ۵۰۰ تن به ۲۲۰ تن در سال بعد از آن کاهش یافته است و در ادامه نیز در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) به ۱۰۰ تن تنزل پیدا کرده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه ارزش مبادلات عناصر نادر خاکی به ۱۱ میلیارد دلار در ۲۰۲۰ می‌رسد بیان کرد: در عصر جدید، عناصر نادر خاکی به‌عنوان مهم‌ترین رقیب نفت خاورمیانه شناخته می‌شود. البته سرمایه‌گذاری در عناصر استراتژیک به‌ویژه فلزات استراتژیک هنوز به ظرفیت خود نرسیده اما جذب سرمایه‌گذار در این مقوله از جذابیت بالایی برخوردار خواهد بود زیرا فلزات استراتژیک در آینده نقش بسیار مهمی در صنعت ایفا خواهند کرد.
او تاکید کرد: رشد سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه فلزات پرارزش اما کمتر شناخته شده باعث شد تا ارزش مبادلات «عناصر نادر خاکی» در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۳) میلادی به ۵ میلیارد دلار برسد و مطابق پیش‌بینی کارشناسان این رقم تا سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹ تا۱۴۰۰) میلادی ۱۱میلیارد دلار خواهد شد و طی هر سال رشدی ۲برابری داشته باشد.
 

زمین‌شناسی برای آینده ایران

منصور قربانی، استاد دانشگاه شهید بهشتی که چندی پیش زمین‌شناسان ایتالیایی گونه جدید میکروفسیل تازه یافت شده را به نام او نامگذاری کردند، درباره اهمیت برگزاری این همایش به روزگار معدن گفت: مجموعه‌هایی که در اقتصاد ایران نقش دارند، مجموعه‌هایی که به مخاطرات زمین و ایران توجه دارند همه در این همایش دو روزه در کنار هم بودند.
دبیر اجرایی همایش انجمن زمین‌شناسی ایران با بیان اینکه هدف انجمن زمین‌شناسی ایران از برگزاری این همایش همگرایی بین موسسات دانشگاهی، تحقیقاتی و بخش‌های مختلف دانشگاهی بود اظهار کرد: هدف ما این بود که بخش‌های مختلف دانشگاهی و اجرایی کشور را به هم نزدیک کنیم. بر اساس این هدف صحبت‌ها و سخنرانی‌ها را طوری ترتیب دادیم که کسانی‌که کار اجرایی و عملیاتی کرده و کسانی‌که دانشگاهی هستند همه در کنار هم باشند.
قربانی در پاسخ به این سوال که چقدر جای چنین همایش‌هایی در ایران کم است، گفت: متاسفانه گاهی متناسب با اهداف و دیدگاه‌هایی که نیاز داریم نشست برگزار نمی‌شود. ما با شعار « زمین‌شناسی برای آینده ایران» سعی کردیم بر اساس هدفمان و برآورده کردن نیازهای کشور گام برداریم.