دانش و فناوری، آب حیات معدن

دانش فنی و تجهیزات مورد استفاده در معدن است. این درحالی است که در سال‌های گذشته ایران با وجود ذخایر معدنی فراوان به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی از دستیابی به موارد یاد شده بی‌نصیب مانده بود. اما اکنون با رفع تحریم‌ها و برقراری ارتباط با کشورهای توسعه‌یافته، امکان روزآمد کردن دانش بخش معدن برای فعالان این حوزه فراهم شده است. نمایشگاه بین‌المللی ایران کان مین۲۰۱۶ که چندی پیش برگزار شد نشان از بازشدن راه‌ها و حتی رقابت کشورهای صاحب فناوری برای ورود به بازار ایران بود. در این زمینه با برخی از فعالان بخش معدن و صنایع معدنی کشور گفت‌وگو کردیم که در بخش‌های جداگانه خواهید خواند. رقابت چین و آلمان برای همکاری جنوب ایران به دلیل دسترسی به آب‌های آزاد و داشتن ذخایر انرژی، موقعیت مناسبی برای احداث واحدهای صنایع معدنی و تولید محصولات نهایی دارد. بنابراین ایجاد ارتباط بین واحدهای فعال حوزه معدن در این منطقه از کشور با شرکت‌های بزرگ و پیشرو در معدن و صنایع معدنی، زمینه‌ساز رشد و توسعه آنها خواهد شد.
مدیر منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی‌بر پارسیان درباره دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی معدن، صنایع معدنی، ماشین‌آلات، تجهیزات و صنایع وابسته، به صمت گفت: به طور عمده، نمایشگاه‌های بین‌المللی به منظور نمایش توانمندی و قابلیت شرکت‌ها و سازمان‌های فعال در حوزه مربوط برپا می‌شوند تا شرکت‌کنندگان ضمن ایجاد تعامل و ارتباط با یکدیگر، امکان زمینه جذب سرمایه‌گذار را فراهم کنند. بخشی از نمایشگاه نیز به تبلیغات و برندینگ می‌پردازد. با توجه به اینکه ایران مدت زمان بسیاری به دلیل تحریم‌های بین‌المللی امکان مذاکره با دیگر کشورها را نداشت، نمایشگاه مکان مناسبی برای برقراری ارتباط دوباره و شروع مذاکرات است و نتایج آن بعد از اتمام نمایشگاه به‌دست خواهد آمد. حسن شاهرخی همچنین درباره ادامه روند برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در حوزه معدن و صنایع معدنی با حضور پررنگ کشورهای خارجی در آینده و آثار حاصل از آن گفت: قبل از تحریم‌ها بیشترین تبادل دانش و فناوری ایران در حوزه معدن و صنایع معدنی با آلمان بود، اما با آغاز تحریم‌ها این ارتباطات قطع شد و چینی‌ها جای آلمانی‌ها را گرفتند. اکنون با برداشته شدن تحریم‌ها این دو کشور با یکدیگر وارد رقابت می‌شوند تا جایگاه خود را برای همکاری با ایران به‌دست آورند. ما نیز باید خود را آماده کنیم و فرصت‌های مناسب برای استفاده بهینه از این فضا را به‌دست آوریم. در ادامه صحبت با مدیر منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی‌بر پارسیان نگاهی به شرایط این منطقه انداختیم. چراکه این منطقه به‌دلیل دسترسی به آب‌های آزاد و در اختیار داشتن منابع انرژی، یکی از ظرفیت‌های بزرگ ایران در حوزه معدن و صنایع معدنی است. با توجه به این موضوع و اهمیت بخش معدن و صنایع معدنی شاهدیم که منطقه یادشده در تکمیل زنجیره ارزش‌افزوده مواد معدنی نیز نقش دارد. در این باره شاهرخی اظهار کرد: بر اساس طرح جامع مصوب شده برای این منطقه، تولید آلومینیوم، آلومینا و فولاد در آن برنامه‌ریزی شده است. وی با اشاره به وجود منابع آبی و انرژی در جنوب کشور در ادامه گفت: زنجیره تولید محصول نهایی از تامین مواد خام معدنی تا تولید شمش آلومینیوم و شمش فولاد، در این منطقه وجود دارد. چراکه بر اساس طرح جامع فولاد در افق ۱۴۰۴ برای تولید ۵۵میلیون تن فولاد، سهم این منطقه ۴میلیون تن است. با توجه به آب‌بر و انرژی‌بر بودن تولید فولاد، این میزان تولید رقم قابل توجهی است. شاهرخی درباره زیرساخت‌های منطقه و تبدیل شدن آن به هاب معدنی منطقه خلیج‌فارس نیز اینگونه پاسخ داد: اکنون منطقه ویژه پارسیان نه تنها صنایع معدنی متنوعی را در خود جای داده بلکه صنایع پتروشیمی قابل قبولی دارد و به‌عنوان هیبریدی از صنایع کشور به‌شمار می‌آید. وی درباره زیرساخت‌های موجود در این منطقه برای معدن و صنایع معدنی نیز گفت: بندر و اسکله یکی از زیرساخت‌ها و نیازهای اصلی در بخش معدن و صنایع معدنی است. اکنون در برنامه‌ریزی‌ها قرار است ظرفیت بارگیری و تخلیه کشتی‌های بزرگ ۱۰۰هزار تنی سنگ‌آهن در این بندر برای صنایع فولادی و سایر صنایع ایجاد شود. در حال حاضر این دست از امکانات در کشور محدود است که با اجرایی شدن این طرح و بالا بردن ظرفیت‌های یادشده، بندر این منطقه در آینده به بزرگترین بندر تخصصی معدن و صنایع معدنی کشور تبدیل خواهد شد.

گسترش بازارهای صادراتی

براساس آمار و اطلاعات موجود، واحدهای تولیدکننده خاک‌های صنعتی به‌دلیل رکودی که در تولید کارخانه‌های کاشی و سرامیک به وجود آمده دچار مشکل شده و روبه تعطیلی رفته‌اند. این درحالی است که به گفته کارشناسان، صنعت کاشی و سرامیک ایران نقش مهمی در تولید ناخالص ملی دارد. بنابراین نیاز به تکان دادن بازار این صنعت احساس می‌شود. گسترش بازار صادراتی یکی از راهکارهاست اما برای رسیدن به این هدف، افزایش کیفیت محصولات تولیدی و ایجاد تنوع می‌تواند موثر باشد. پس حضور در نمایشگاه‌های تخصصی به منظور تبادل اطلاعات، افزایش توان فنی و... راهکاری است که می‌توان پیش پای فعالان صنعت کاشی و سرامیک گذاشت. از این طریق علاوه بر بازگشت رونق به کارخانه‌ها، واحدهای تولیدکننده مواد اولیه که معادن خاک‌های صنعتی هستند، از رکود خارج خواهند شد. دبیر کمیته خاک‌های صنعتی در حاشیه دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی معدن، صنایع معدنی، ماشین‌آلات، تجهیزات و صنایع وابسته درباره روند برگزاری این نمایشگاه به صمت گفت: شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی استقبال خوبی از دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی ایران کان‌مین داشتند. در واقع حضور ۲۰۰ شرکت خارجی، حضور پررنگ ایرانی‌ها دراین نمایشگاه و افزایش مساحت نمایشگاه از نقاط قوت ایران کان‌مین ۲۰۱۶ بود. به گفته سیدهادی میررحیمی، این نمایشگاه مشترک که با همکاری خانه معدن ایران و سازمان نظام مهندسی معدن کشور برگزار شد نتایج قابل قبولی دارد. در حال حاضر یکی از نیازهایی که امروزه فعالان بخش معدن و صنایع معدنی حاضر در نمایشگاه به دنبال آن هستند گشایش بازار و رونق در تولید است. در این زمینه حضور گسترده خارجی‌ها در فضای پسابرجام، از بهبود شرایط حاکم بر بازار داخلی ایران خبر می‌دهد. وی ادامه داد: اکنون از لحاظ تولید، شرایط مناسبی بر بخش معدن حکمفرما نیست. به‌عنوان مثال درباره صنعت سرامیک می‌توان گفت تعدادی از کارخانه‌ها تعطیل شدند و برخی از آنها تنها با ۵۰درصد ظرفیت کار می‌کنند. خاک‌های صنعتی، ماده اولیه مورد نیاز کارخانه‌های کاشی و سرامیک هستند. این درحالی است که شرایط کارخانه‌های تولیدکننده کاشی و سرامیک به دلیل رکود حاکم بر صنعت ساخت‌وساز با مشکل روبه‌رو شده است. در این زمینه میررحیمی به بازار داخلی و خارجی این محصولات اشاره کرد و گفت: بازار داخل به دلیل رکود مسکن دارای مشکل بوده و امید است شرایط بهبود یابد. درباره بازار خارجی نیز می‌توان گفت بر اساس اطلاعات و آمار موجود، کارخانه‌های کاشی و سرامیک ایران از لحاظ فناوری مشکلی ندارند بلکه تنها مشکل آنها محدود بودن بازار فروش است. به گفته وی بازار صادراتی کاشی و سرامیک ایران تنها به چند کشور همسایه مانند عراق و افغانستان محدود می‌شود که بازار آنها نیز ثبات ندارد. بنابراین باید به دنبال گسترش بازارهای فروش همچون کشورهای اروپایی رفت که برای این کار نیز باید کیفیت محصولات بالا
 برود. میررحیمی افزود: این در حالی است که به شکل کلی کیفیت و طراحی محصولات ایرانی در سطوح متوسط قرار دارد و توان جذب بازار اروپایی را ندارد( انجمن کاشی و سرامیک نیز به این موضوع اذعان دارند). بنابراین امید است که کیفیت محوصلات تولیدی افزایش یابد. به گفته میررحیمی، نقش صنعت کاشی و سرامیک در تولید ناخالص ملی محسوس است و به گفته اقتصاددان‌ها همچون صنعت خودرو نقش و جایگاه قابل قبولی دارد و امید است به شرایط ایده‌آل خود بازگردد.