ترکیه گزینه مناسبی برای جایگزینی گاز ایران ندارد

به گزارش می متالز، ایران و ترکیه گفتگوهایی در مورد تقویت تجارت و همکاری در بخش های تکنولوژی پیشرفته یا «های تک» برگزار می کنند. این دو کشور حتی در زمان تحریم های سازمان ملل علیه ایران روابط اقتصادی محکمی با هم داشتند و ایران ترکیه را دریچه‌ای به روی دنیا در بحبوحه فشار حداکثری آمریکا می داند.

وضع دوباره تحریم های آمریکا که اقتصاد ایران را مختل کرده و صادرات نفت این کشور را کاهش داده است، بیش از پیش بر اهمیت ترکیه برای تهران  تاکید می کند. ایران حالا مجبور است به درآمد صادرات گاز طبیعی به ترکیه تکیه کند.

ترکیه و ایران ۵۳۰ کیلومتر مرز مشترک دارند. ترکیه به شدت بر واردات انرژی وابسته است و دهه‌ها تحریم به صنعت تولید ایران آسیب رسانده است. آمریکا در نوامبر ۲۰۱۸ پس از خروج ترامپ از قرارداد برجام، تحریم‌های جدیدی بر بخش های نفت، کشتیرانی و بانکداری تهران وضع کرد. یکی از اصلی ترین اهداف این تحریم ها کاهش صادرات انرژی ایران به صفر بود. به هشت شریک تجاری اصلی ایران از جمله ترکیه برای واردات نفت از ایران معافیت ۶ ماهه داده شد.

ایران امیدوار بود شرکای تجاری شرقی آن در برابر تحریم ها مقاومت کنند. ولی در عمل، تقریباً تمام کشورها از دستور آمریکا تبعیت کردند. ترکیه تحریم های آمریکا را محکوم و اعلام کرد از آنها تبعیت نمی کند. ولی توپراس، تنها پالایشگاه ترکیه که نفت خام ایران را می خرید از این تحریم‌ها تبعیت کرد.

بسیاری از کشورها منبع واردات نفت خود را پس از می ۲۰۱۹، از ایران تغییر دادند. ترکیه هم به تدریج میزان واردات خود از ایران را کاهش و واردات از روسیه و عراق را افزایش داد. این تحریم‌ها ضربه سختی به اقتصاد ایران زد. صندوق بین‌المللی پول تخمین می زند اقتصاد ایران در ۲۰۱۹، ۹.۵ درصد کوچک شده باشد.

در سطح منطقه‌ای، گاز طبیعی ایران نقش حیاتی از نظر امنیت انرژی بازی می کند مخصوصاً برای عراق و ترکیه. ترکیه بیش از ۱۵ درصد نیاز گاز خود را از ایران تامین می کند و با توجه به ظرفیت خط لوله فعلی و تقاضای رو به رشد گاز این کشور، جایگزین کردن گاز ایران خسارات قابل توجهی برای ترکیه خواهد داشت.

گرچه نمایندگان ترکیه و آمریکا برای مذاکره در مورد میزان تحریم های اعمال شده دیدار کرده اند، ولی هنوز مشخص نیست آیا ترکیه می تواند معافیت جداگانه‌ای در مورد نحوه پرداخت پول گاز طبیعی دریافت کند یا نه. آمریکا تنها یک معافیت برای شرکت بازرگانی نفت ایران در خط لوله گاز ترانس آناتولی اعطا کرده تا گاز میدان نفتی شاه دنیز را از طریق ترکیه به اروپا برساند. از طرف دیگر، تحریم های آمریکا مستقیما تجارت گاز طبیعی را شامل نمی شود بنابراین نمی تواند از ترکیه انتظار توقف واردات گاز از ایران را داشته باشد. به نظر می رسد آمریکا از این تجارت و پرداخت های مربوط به آن به صورت یک قرارداد ضمنی صرف نظر کرده است.

شرکت های ترکی بارها توسط آمریکا متهم به دور زدن تحریم ها علیه ایران شده اند ولی به نظر می‌رسد این اتفاق این بار نیفتد. حتی بدون این تحریم‌ها هم ترکیه یک شریک تجاری مهم برای ایران در زمینه انرژی است چون به شدت به صادرات گاز طبیعی ایران وابسته است. ایران در ۱۰ ماه اول ۲۰۱۹، ۶ میلیون متر مکعب گاز طبیعی به ترکیه فروخت.

تجارت گاز طبیعی با ترکیه قبل از تحریم ها هم یک تجارت سودآور برای ایران بود چون قیمت آن بر اساس قیمت نفت خام تعیین می شد. اگر همین روند ادامه پیدا کند، ترکیه می‌تواند یک مقصد قابل توجه برای صادرات انرژی ایران در ۲۰۲۰ باشد. ولی افزایش درگیری ها بین ایران، عراق و آمریکا می‌تواند بر تجارت گاز طبیعی بین ایران و ترکیه تاثیر بگذارد و به هر دو کشور از نظر مالی آسیب برساند.