اینستکس به مرحله عملیاتی رسیده‌ است

به گزارش می متالز، عراقچی همچنین تاکید کرد که بدون برآورده شدن انتظاراتمان در حوزه‌های اقتصادی بازگشت کامل ایران به برجام مقدور نیست. با وجود تاکید برخی کشورهای اروپایی بر اجرایی کردن سازوکار حل اختلاف، روز گذشته دیپلمات‌های ارشد کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان،‌ چین، روسیه و ایران با هدف حضور در پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت خارجه‌های ایران و گروه ۱+۴ در وین حضور پیدا کردند. براساس آنچه در رسانه‌ها منتشر شده این جلسه با هدف یافتن راه‌حلی برای مناقشه هسته‌ای با ایران و مانع شدن از بازگشت‌تحریم‌های سازمان ملل برگزار شد و عصر همان روز پایان یافت.  سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیرخارجه ایران و هلگا اشمیت معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ریاست این نشست را برعهده داشتند. این اولین نشست کمیسیون برجام بعد از آغاز مسوولیت جوزپ بورل به‌عنوان رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات میان ایران و ۱+۴ است.

 همچنین این اولین نشست بعد از گام پنجم و نهایی ایران و از سویی اعلام سران سه کشور اروپایی عضو برجام برای فعال کردن مکانیزم موسوم به «سازوکار حل‌وفصل اختلافات» است.

توضیحات عراقچی درباره نشست

بعد از برگزاری نشست کمیسیون برجام، سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیرخارجه با بیان اینکه اینستکس تقریبا به مراحل عملیاتی رسیده، گفت: «در جلسه اخیر کمیسیون مشترک تاکید کردیم که بدون برآورده شدن انتظاراتمان در حوزه‌های اقتصادی بازگشت کامل ایران به برجام مقدور نیست.» به گزارش خبرگزاری فارس، سیدعباس عراقچی بعدازظهر روز گذشته در پایان این نشست در جمع خبرنگاران به تشریح گفت‌وگوهای انجام‌شده پرداخت و گفت: «نشست کمیسیون مشترک برجام هر سه ماه یک‌بار برگزار می‌شود و آخرین وضعیت اجرای برجام هم در حوزه هسته‌ای و هم در حوزه رفع تحریم‌ها را بررسی می‌کند و این روال از قبل از اجرایی شدن برجام تا الان در جریان بوده است.» وی افزود: «موضوع اصلی در جلسه امروز بحث تاثیرات خروج آمریکا و بازگشت تحریم‌‌های آمریکا علیه ایران بود که در این جلسه بررسی شد و اینکه چگونه می‌توان به نوعی منافع اقتصادی ایران از برجام را تامین کرد.» معاون سیاسی وزیرخارجه ایران خاطرنشان کرد: «همه اعضای باقیمانده در برجام در این جلسه مجددا بر اهمیت برجام تاکید کردند و اینکه این توافق مهم بین‌المللی است و جنبه‌های امنیتی و اقتصادی دارد و باید حفظ شود و حمایت خود را مجددا اعلام کردند و به‌ویژه حمایت خود را از ابتکاراتی که باعث شود ایران از منافع اقتصادی ناشی از برجام بهره‌مند شود را اعلام کردند.» عراقچی افزود: «در این جلسه ایده‌های جدی‌تر و متمرکزتری از سوی کشورهای اروپایی برای تقویت سازوکار اینستکس ارائه شد. اینستکس تقریبا به مراحل عملیاتی رسیده است و اینکه چگونه می‌توان آن را تقویت کرد، مورد بحث قرار گرفت.»

شرط بازگشت به برجام

 این دیپلمات ارشد کشورمان در عین حال خاطرنشان کرد: «انتظارات ما از برجام محدود به این موارد نیست و انتظارات گسترده‌ای طبق خود برجام است. به دلیل برآورده نشدن آن انتظارات، ایران تعهداتش در برجام را در پنج قدم کاهش داد و تعهدات جدی خود در حوزه غنی‌سازی و هسته‌ای را کاهش داده، ولی اعلام کردیم که حاضریم تعهدات خود را از سر بگیریم، به شرط اینکه انتظارات ما از برجام محقق شود.»  وی گفت: «به نوعی برجام از نوعی تعادل برخوردار شده که متاسفانه تعادلی در سطح پایین است. با بازگشت تحریم‌ها، انتظارات اقتصادی ایران برآورده نشد و در مقابل ایران تعهداتش را کاهش داد. با این حال تلاش کشورهای باقیمانده در برجام برای حفظ برجام ادامه دارد و جمهوری اسلامی ایران در هر جلسه و از جمله این جلسه تاکید کرده که بدون برآورده شدن انتظارات ما در حوزه‌های اقتصادی بازگشت کامل ایران به برجام مقدور نیست.» عراقچی افزود: «با این حال ما نیت حفظ برجام را کماکان داریم و در این جهت تلاش می‌کنیم.»

نشست مهم

همزمان هلگا اشمیت معاون «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توییتی همزمان با برگزاری این نشست نوشته بود: «بحث‌های حیاتی با شرکت‌کنندگان درباره راه رو به جلو به منظور حفظ توافق هسته‌ای ایران در جریان است.» اشمیت سه‌شنبه شب در پیام دیگری نوشته بود که «همگی وظیفه داریم توافق هسته‌ای را حفظ کنیم.» میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز روز گذشته در توییترش نوشت: «نشست کمیسیون مشترک برجام در فضایی بده‌بستانی برگزار شد. شرکت‌کنندگان (در نشست کمیسیون مشترک برجام) یک‌بار دیگر تعهدشان را در قبال توافق (هسته‌ای) ایران به‌عنوان یک عنصر کلیدی در ساختار معماری عدم اشاعه تکرار کردند. کارشناسان (فنی) درباره موضوعات هسته‌ای و اقتصادی بیشتر صحبت خواهند کرد.» نشست روز چهارشنبه درحالی برگزار شد که ایران ۱۵ دی ماه گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کرد و گفت که دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. گفتنی است، آخرین دور نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت خارجه‌های ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس) ۱۵ آذرماه در محل نمایندگی اتحادیه اروپا در وین برگزار شده بود. در آن نشست اعضای حاضر بار دیگر بر تلاش برای حفظ برجام تاکید کردند.

مکانیزم حل اختلاف

باید توجه داشت که اعلام فعال شدن مکانیزم حل‌وفصل اختلافات در واکنش به گام پنجم و نهایی ایران بود که تهران براساس آن اعلام کرد، دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. ایران از اردیبهشت سال ۹۸، در واکنش به خروج یک‌طرفه آمریکا از برجام، تصمیم به کاهش تدریجی تعهدات هسته‌ای گرفت.  در عین حال جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اولین سفر خود به تهران که در هفته‌های اخیر انجام شد، اعلام کرد که «اتحادیه اروپا به‌طور نامحدود مهلت حل‌وفصل اختلافات در رابطه با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام ) را تمدید خواهد کرد تا از ارجاع این موضوع به شورای‌امنیت سازمان ملل یا اعمال تحریم جدید علیه ایران جلوگیری کند.» کشورهای اروپایی مدعی آن هستند که هدف‌شان از فعال کردن این سازوکار رسیدگی به مسائل پیرامون اجرای برجام است و به معنی ارجاع موضوع به شورای امنیت یا بازگشت تحریم‌ها علیه ایران نیست.

آغاز کار اینستکس با ایران

همزمان سرگئی ریابکوف، معاون وزارت خارجه روسیه از شروع فعالیت اینستکس با ایران خبر داد و خواستار حضور کشورهای بیشتر در آن شد. به گزارش خبرگزاری فارس، به نوشته وبگاه شبکه خبری «آر تی» ریابکوف ادامه داد: «سازوکار مالی اروپا برای برای ایران آغاز شده و معاملاتی درحال انجام است.» وی افزود: «ما در جلسه وین خواستار افزایش تعداد شرکت‌کنندگان در سازوکار اینستکس شدیم و به‌زودی تصمیمی اتخاذ می‌شود.»

ایران بدون گرفتن امتیازات اساسی به تعهدات خود برنمی‌گردد

یک دیپلمات اروپایی با اشاره به عدم حل اختلافات برجامی با تهران، خواستار حفظ این توافق و تداوم فعالیت بازرسان آژانس بین‌المللی هسته‌ای در ایران شد. به گزارش خبرگزاری فارس، درحالی‌که کمیسیون مشترک برجام روز چهارشنبه در «وین» پایتخت اتریش برگزار شد، یک دیپلمات اروپایی با اشاره به وجود اختلافات در زمینه برجام، از عدم رسیدن به نتیجه مطلوب در رفع تنش هسته‌ای با ایران خبر داد. یک دیپلمات اروپایی که مایل به افشای هویت خود نبود، در گفت‌وگو با «خبرگزاری فرانسه» گفت که برای حل اختلافات جدول زمان‌بندی تعیین نشده و هنوز با نتیجه گرفتن فاصله داریم. این دیپلمات مطلع با اشاره به فعالیت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران گفت: «ما خواستار حفظ برجام هستیم به‌طوری‌که بازرسان بتوانند به‌کار خود در ایران ادامه دهند.» به گزارش این منبع خبری، دیپلمات‌های غربی بر این باورند که ایران بدون گرفتن امتیازات اساسی از جمله رفع تحریم‌های آمریکا، بسیار بعید است که به‌طور کامل به تعهدات برجامی بازگردد.