پاسخ به چند ابهام درباره طرح جامع انرژی کشور

به گزارش می متالز، پیرو تصویب برنامه اجرایی طرح جامع انرژی کشور در تاریخ ۹۹/۱/۲۴ از سوی هیات وزیران، نقدهایی از سوی برخی چهره‌های دانشگاهی به این مصوبه صورت گرفت که گاه با سوءاستفاده جناحی در برخی سایت‌های تحلیلی انرژی و اقتصادی با عنوان «طرح جامع انرژی کشور و جرم صداقت علمی؛ در علم کشور چه خبر است؟» نیز بازنشر یافته است. به نظر می‌رسد منتقدان بدون مطالعه مصوبه مزبور و تنها براساس گزارش‌های قدیمی که در اختیار آنها قرار گرفته به نقد این مصوبه پرداخته‌اند. عمده‌ترین ایرادهایی که به مصوبه وارد شده است، شامل رویکرد صرفا Bottom-Up؛ استفاده از داده‌های غیرمنطقی و نتایج امکان‌ناپذیر؛ عدم استفاده از داده‌های به‌روز، نبود برنامه اجرایی منظم برای بهره‌برداری از میدان‌های مشترک و سرمایه مورد نیاز اغراق‌آمیز است. به‌ منظور آگاهی عمومی درباره هر یک از موارد، توضیحات مختصر فنی و علمی به شرح زیر ارائه می‌شود:

رویکرد صرفاً Bottom-Up

رویکرد برنامه اجرایی براساس نص صریح قانون (ماده ۴۵ قانون برنامه ششم توسعه) به چارچوب قوانین مربوطه و در راستای سند ملی راهبرد انرژی کشور اشاره می‌کند. در مصوبه نیز با بهره‌گیری از اهداف کلان صنعت نفت (Top-Down) و راهبردهای این صنعت در قوانین و الزامات بالادستی از جمله سند ملی راهبرد انرژی، برنامه‌های عملیاتی (Bottom-Up) شرکت‌ها مورد بررسی و مطابقت نهایی قرار گرفته و با تلفیق و ادغام برنامه‌های Top-Down و Bottom-Up سرانجام برنامه اجرایی تدوین شده است. شایان ذکر است که ترکیب ساختن این دو نوع برنامه‌ریزی به‌طور گسترده در دنیا مرسوم است، زیرا آنچه در برنامه‌ریزی جامع و کلان به‌عنوان هدف و خطوط کلی تعیین می‌شود، در برنامه‌ریزی عملیاتی اجرا می‌شود، بنابراین این دو نوع برنامه‌ریزی در عمل با یکدیگر پیوسته و جدایی‌ناپذیرند.

داده‌های مورد استفاده

در همین زمینه، منتقدان به عدد غیرواقعی تولید گاز غنی در سال ۱۳۹۶به میزان ۱۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز اشاره داشته‌اند در صورتی که در مصوبه، رقم تولید گاز در آن سال ۸۴۵ میلیون مترمکعب در روز است که عملکرد تولید نیز همین عدد است. ضمن اینکه تمرکز خاص بر برنامه‌های واقع‌گرایانه و کاربردی و اجتناب از برنامه‌های غیرقابل حصول دو ویژگی اصلی این برنامه بوده است. معلوم نیست اعداد ارائه‌شده از سوی منتقد محترم چه مرجعی دارد!

استفاده از داده‌های به ‌روز

استفاده از ارقام سال پایه ۹۲ مورد انتقاد قرار گرفته است، در حالی که اساساً طبق ماده ۴۵ قانون برنامه ششم توسعه، اهداف کمّی برنامه اجرایی در چارچوب برنامه و  برای دوره زمانی ۱۴۰۰ – ۱۳۹۶ تدوین شده است و سال ۹۲ در مصوبه وجود ندارد، همچنین سال پایه الگوسازی سال ۱۳۹۶ بوده است و از اساس برای سال‌های پیش از آن از داده‌های تاریخی استفاده شد. به نظر می‌رسد انتقادکننده به سند پشتیبان به‌روز شده مورد استفاده دسترسی نداشته یا به‌طور کامل مطالعه نکرده است.

برنامه اجرایی برای بهره‌برداری از میدان‌های مشترک 

 در بند ب – ردیف ۳ سند ملی راهبرد انرژی کشور به حداکثر کردن تولید و بهره‌برداری از میدان‌های مشترک اشاره دارد که متناسب با آن راهبرد و سیاست‌ها نیز در برنامه اجرایی اتخاذ شده که نمود خود را در اهداف کمّی افزایش تولید نفت و گاز در این میدان‌ها بروز داده است. در واقع در صورت عدم برنامه اجرایی منظم، افزایش تولید گاز در میدان‌های مشترک به ۷۴۸ میلیون مترمکعب در روز و تولید نفت از میدان‌های مشترک به ۹۳۶ هزار بشکه در روز بی‌شک امکان‌پذیر نبود.

جمع سرمایه مورد نیاز

با وجود اینکه در مصوبه به حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز اشاره‌ای نشده است، ارقام بسیار بالایی را (۵۰۰ میلیارد دلار) اعلام و نقد کرده‌اند که به واقع مشخص نیست رقم سرمایه ارائه‌شده از کدام مرجع استناد شده است!

شایان ذکر است که سند برنامه اجرایی طرح جامع انرژی کشور با محور سازمان برنامه و بودجه کشور و مشارکت همه دستگاه‌های اجرایی تنظیم و حداکثر ملاحظات لازم منطبق بر برنامه‌های توسعه در آن لحاظ شده است.