ذخایر درجای هیدروکربور مایع کشور ٣٠ میلیارد بشکه افزایش یافت

سیدصالح هندی امروز (دوشنبه، ٢٥ بهمن ماه) در یک نشست خبری با بیان این مطلب افزود: طی این مدت ١١ میدان گازی و ٢ مخزن گازی جدید و ١٠ میدان نفتی و ٢ مخزن نفتی جدید کشف شده و با حفر چاه های تحدیدی در برخی میادین قدیمی نیز به مجموع ذخایر درجای نفت و گاز کشور افزوده شده است.

وی ادامه  داد: اکتشاف ٣٠ میلیارد بشکه ذخایر نفت درجا و ٧٠ تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز درجا نیز در برنامه ششم توسعه هدف گذاری شده است.

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران به زنجیره ارزش فعالیت های بالادست صنعت نفت و نقش برجسته اکتشاف در این زنجیره اشاره کرد و گفت: اکتشاف، اولین گام در مسیر فعالیت های بالادستی به شمار می رود و این مرحله از کار تحت هیچ شرایطی قابل حذف شدن نیست.

وی اضافه کرد: ماهیت فعالیت های اکتشافی به گونه ای است که زمانبر است و ثمربخشی آن در فضایی باثبات و آرام ممکن می شود؛ اما متاسفانه در سال های گذشته به دلیل فراز و نشیب های زیاد صنعت نفت، حوزه اکتشاف آسیب دیده است.

ضریب موفقیت اکتشاف در ایران چقدر است؟

هندی، ضریب موفقیت چاه های اکتشافی (تعداد چاه‎های موفق نسبت به تعداد چاه‎های حفر شده) را در ایران ٦٠ درصد عنوان کرد و گفت: به عبارت دیگر، از هر سه حلقه چاهی که در کشورمان حفر می شود، ٢ حلقه چاه به نتیجه می رسد و شواهد نفت و گاز رویت می شود. این در حالیست که با وجود رشد و توسعه فناوری در جهان، ضریب موفقیت چاه های اکتشافی در دنیا به طور متوسط ٣٠ درصد است.

وی این نکته را یادآور شد که البته به هدف رسیدن یک حلقه چاه لزوما به معنای اقتصادی بودن برداشت از مخزن نیست.

هندی، ضریب جایگزینی را به عنوان شاخص مناسب تری برای بررسی میزان موفقیت فعالیت های اکتشافی مورد اشاره قرار داد و گفت: این شاخص نشان می دهد که اکتشافات جدید تا چه حد می تواند جایگزین نفت و گاز استحصال شده کشور در یک بازه زمانی خاص باشد؛ بنابراین عددی که در این زمینه مدنظر قرار می گیرد میزان ذخایر هیدروکربور قابل برداشت است و نه ذخایر درجا.

به گفته وی، بر اساس این شاخص، اکتشافات صورت گرفته در بخش نفت در برنامه پنجم توسعه معادل ٨٠ درصد مجموع میزان نفتی است که در این مدت برداشت شده است؛ همچنین معادل ١٩٠ درصد گاز برداشت شده طی این سال ها، اکتشافات گازی جدید در کشور ثبت شده است.   

هندی این ارقام را قابل قبول عنوان کرد و گفت: این عددها ٢ پیام دارند؛ یک اینکه در آینده شانس های اکتشافی گاز در کشور بیش از نفت است و دیگر اینکه اندازه میادین کشف شده در سال های اخیر نشان می دهد باید با اکتشاف میدان های بزرگی مثل یادآوران، آزادگان یا پارس جنوبی خداحافظی کنیم و انتظار کشف میادینی با این وسعت را  نداشته باشیم؛ کمااینکه در دنیا هم همین روال حاکم است.

جزئیات اکتشافات نفت و گاز ایران

وی پیش از اعلام آخرین رقم اکتشافات نفت و گاز کشور، توضیح داد: کشف میدان جدید، کشف مخزن جدید در میدان هایی که پیش‎تر کشف شده اند و دستیابی به ذخایر بیشتر به واسطه حفر چاه های تحدیدی، فعالیت هایی است که ارقام اکتشافی بر مبنای آن تعیین و اعلام می شود.

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران از کشف ١١ میدان گازی، ١٠ میدان نفتی، ٢ مخزن گازی و ٢ مخزن نفتی از ابتدای برنامه پنجم توسعه تاکنون خبر داد و گفت: همچنین حفر چاه‎های تحدیدی در چهار میدان نفتی منتهی به افزایش قابل توجه ذخایر درجای این میدان ها شد.

 هندی گفت: در این بازه زمانی با حفر ٣٧ حلقه چاه اکتشافی و تحدیدی، بالغ بر ٣٠ میلیارد بشکه نفت درجا کشف شده که ٤,٧ میلیارد بشکه آن قابل استحصال است؛ در بخش گاز نیز ١٢٨ تریلیون فوت مکعب گاز کشف شده که ٨٣.٨ تریلیون فوت مکعب آن قابل استحصال است.

برنامه های آتی برای بلوکهای اکتشاف

وی درباره قرارداد بلوک‎های اکتشافی در کشور با اشاره به عملکرد نه چندان مناسب در این حوزه طی سال‎های برنامه پنجم توسعه که ریشه در تحریم ها داشت، عنوان کرد: در مجموع از میان ١٤ قرارداد بلوک های اکتشافی کشور، ١١ قرارداد به پایان رسید و سه قرارداد به دلیل تحریم ها ناتمام ماند.

هندی ادامه داد: اگرچه برخی از این ١١ قرارداد نتایج موفقیت آمیزی نداشت، اما همین که فعالیت‎ها با ریسک سرمایه‎گذار انجام شد و ما متوجه شدیم دیگر نیازی به صرف انرژی برای کشف هیدروکربور در برخی مناطق کشور نیست، به معنای دستیابی به نتایج کاربردی حتی در قراردادهای ناموفق است.

به گفته این مقام مسئول، اجرای قراردادهای بلوک های اکتشافی در دوره های زمانی مختلف، با جذب سرمایه ای بالغ بر ١,٢ میلیارد دلار توانست ١٦.٦ تریلیون فوت مکعب ذخایر گازی و ١.٦ میلیارد بشکه ذخایر نفتی به مجموع ذخایر نفت و گاز کشور اضافه کند.

وی درباره سه بلوک اکتشافی که قراردادهای آن ناتمام مانده بوده است، عنوان کرد: این بلوک ها شامل بلوک دانان، دیّر و مغان است که توافق های خوبی درباره بلوک های دانان و دیّر با شرکت های پتروویتنام و ادیسون صورت گرفته و قرار است به زودی برای بلوک مغان نیز با شرکت اینای کرواسی نشست مشترکی داشته باشیم.

هندی خاطرنشان کرد: به جز این موارد، ١٤ بلوک اکتشافی کشور انتخاب شده اند که امیدواریم در قالب مدل جدید قراردادهای نفتی به مناقصه بروند و البته در برنامه داریم که قرارداد بلوک هایی را که جذابیت کمتری دارند، در قالب بیع متقابل دنبال کنیم.

هدفگذاری‎های اکتشافی در برنامه ششم توسعه

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران به برنامه های اکتشافی در برنامه ششم توسعه نیز اشاره کرد و گفت: قرار است در طی سال های این برنامه، ٣٥ حلقه چاه در خشکی و پنج حلقه چاه دریایی در خلیج فارس حفاری شود.

وی افزود: هم اکنون ٦ دکل خشکی و یک دکل دریایی در اختیار مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران قرار دارد که همه دکل ها از سوی پیمانکاران تامین می شود.

هندی با اشاره به عملکرد ضعیف در حوزه عملیات پایه ای اکتشاف نظیر مطالعات زمین شناسی و لرزه نگاری ها در برنامه پنجم توسعه، ابراز امیدواری کرد که در برنامه ششم، عملکرد قوی تری در این زمینه صورت گیرد و از برنامه ریزی برای انجام هفت هزار کیلومتر مربع لرزه نگاری دوبعدی و ٦ هزار کیلومتر مربع لرزه نگاری سه بعدی در طول پنج سال آتی خبر داد.

وی تعهد اکتشافی در برنامه ششم توسعه کشور را کشف ٣٠ میلیارد بشکه ذخایر نفت درجا و ٧٠ تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز درجا عنوان کرد.

محورهای اولویت دار اکتشاف؛ از خلیج فارس تا شمال شرق

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در ادامه، از تغییر اساسی در پارادایم این مدیریت از ساختار وظیفه‎مداری به ساختار پروژه‎ای خبر داد و گفت: بر اساس دستور وزیر نفت، محل کشف و نوع کشف بر حجم نفت و گاز اکتشافی اولویت پیدا کرده است و به این ترتیب حفاری های اکتشافی در پنج حوزه رسوبی کشور در اولویت های کاری مدیریت اکتشاف قرار گرفته است.

وی از طرح خلیج فارس با اولویت کشف نفت، طرح اکتشافی دشت آبادان با اولویت اکتشاف نفت به ویژه در بخش جنوبی، طرح اکتشافی کپه‎داغ به منظور کشف گاز در شمال شرق کشور و طرح های دزفول شمالی و دزفول جنوبی (بخشی از مناطق نفتخیز تا کناره های مرز غربی کشور) با تاکید بر کشف گاز برای تزریق در میدان های نفتی و همچنین میادین مرزی مشترک در غرب کشور به عنوان محورهای اولویت دار نام برد.

هندی متذکر شد: این اولویت‎بخشی به معنای کنار گذاشتن فعالیت های پایه ای اکتشاف در دیگر مناطق کشور نیست؛ بلکه به این معناست که حفر چاه اکتشافی صرفا در مناطق نامبرده متمرکز می شود.

مطالعات مشترک با شرکت‎ها و دانشگاه‎های بین‎المللی

وی به مطالعات مشترک بین مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه ها و شرکت های بین المللی اشاره کرد و گفت: برخی شرکت ها تمایل داشتند با هزینه خودشان روی برخی مناطق ایران با هدف آشنایی با موقعیت زمین شناسی کشورمان فعالیت های مطالعاتی داشته باشند و از این رو تفاهمنامه های همکاری فیمابین طرفین امضا شده است.

هندی در این باره از شرکت او‎ام‎وی اتریش، شرکت لوک‎اویل روسیه، دانشگاه بارسلونا و دانشگاه ناپل ایتالیا نام برد و گفت: اخیرا نیز مذاکراتی با یک شرکت اروپایی و شرکت پتروناس مالزی داشته ایم و به این منظور به زودی ٢ مطالعه مشترک را در زمینه آنالیز حوزه های رسوبی و سیستم های نفتی با همکاری این شرکت ها آغاز می کنیم.

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران گفت: از میان مطالعات مشترکی که با دانشگاه ها و شرکت های بین المللی دنبال می کنیم، ٢ مطالعه به بررسی مخازنی مربوط است که در کنار گنبدهای نمکی واقع شده اند.

به گفته وی، پیگیری تله‎های چینه ای از رویکردهای جدید مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران است؛ همچنین بحث آنالیز ریسک را در تمام بخش‎ها مدنظر قرار داده‎ایم و در صدد همکاری تنگاتنگ با شرکت های بهره بردار هستیم.  

هندی در عین حال که بر ضرورت ارتباط مدیریت اکتشاف با شرکت های بهره بردار تاکید کرد، استفاده از ظرفیت های ماده ١٢ را برای تعریف چاه های تحدیدی با همکاری این شرکت ها مورد اشاره قرار داد و افزود: در این روش، بازپرداخت از محل تولیدات چاه ها صورت می گیرد.

وی به روش هایی مانند فاینانس پروژه ها و پرداخت تاخیری نیز برای تامین منابع مالی مورد نیاز اشاره کرد و گفت: اجرای سه پروژه لرزه نگاری بزرگ را با تکیه بر روش بازپرداخت تاخیری در برنامه داریم و احتمالا آگهی مناقصه یکی از این پروژه ها تا پایان سال منتشر می شود.

معرفی ٥ میدان جدید اکتشافی در دولت یازدهم

هندی در ادامه به عملکرد مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران در دولت یازدهم نیز اشاره کرد و گفت: از مجموع میادین و مخازن کشف شده از ابتدای برنامه پنجم توسعه تاکنون، ٩ میدان گازی، چهار میدان نفتی و یک مخزن نفتی جدید در دولت یازدهم کشف و از محل این کشفیات، ٦,٥ میلیارد بشکه نفت درجا و ٦٢.٥ تریلیون فوت مکعب به ذخایر کشور اضافه شده است.

وی به معرفی پنج میدان از مجموع ١٣ میدان کشف شده در این دولت پرداخت و افزود: میدان گازی پازن که در سال ٩٤ کشف شد، در جنوب استان فارس، ١٧٠ کیلومتری جنوب شیراز، ٦٥ کیلومتری شمال عسلویه و شمال شرق شهرستان جم قرار دارد و ذخایر درجای گاز این میدان ١٩,٠٥ تریلیون فوت مکعب و ذخیره میعانات گازی آن ٤٣٦ میلیون بشکه است.

هندی، گاز این میدان را از نوع مرغوب عنوان کرد و ادامه داد: کارشناسان فنی ما معتقدند با حفر یک چاه در بخش شمال غربی این میدان و دیگر افق‎های این میدان، ذخایر قابل توجهی به مجموع ذخایر پازن اضافه می شود؛ از این رو حفر یک چاه تحدیدی در این میدان در برنامه قرار دارد.

میدان بعدی که هندی به آن اشاره کرد، میدان خارتنک بود: این میدان در ١٢٠ کیلومتری شرق بوشهر و ٦٠ کیلومتری شرق خورموج قرار دارد و از ١٦,٤ تریلیون فوت مکعب ذخیره گاز درجا و ٢٦١ میلیون بشکه ذخیره میعانات گازی درجا برخوردار است.

وی اضافه کرد: حفاری خارتنک در سال ٩٢ پایان یافت و با توجه به بزرگی میدان، احتمالا در آینده چاه های تحدیدی در این میدان حفاری می شود.

هندی از میدان گازی چارک به عنوان سومین میدان اکتشافی در دولت یازدهم نام برد و گفت: این میدان به لحاظ زمین شناسی در استان فارس و از حیث تقسیمات کشوری در استان هرمزگان واقع شده است.

به گفته وی، نزدیکی این میدان به دریا و قرار گرفتن در شمال بندر چارک از مزیت های این میدان است. حفاری چارک اوایل امسال پایان یافته و ذخایر گاز درجای آن ١٧,٣٨ تریلیون فوت مکعب و ذخیره میعانات گازی درجای آن ١٧٤ میلیون بشکه برآورد شده است.

مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: میدان یادمان، میدان نفتی مرزی است که در دشت آبادان واقع شده است و در زمره تله های چینه ای قرار می گیرد. این میدان در ٦٥ کیلومتری غرب اهواز واقع شده است و بالغ بر ٢,٨ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجای این میدان است.

هندی از میدان سپهر جنوب غربی به عنوان پنجمین میدان اکتشافی یاد کرد و گفت: این میدان نیز در منطقه دشت آبادان و ٦٥ کیلومتری اهواز و جنوب غربی هویزه قرار گرفته است. این میدان با حدود ٢,٢ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا در سال ٩٤ کشف شده و مانند یادمان، از تله های چینه ای به شمار می رود.

هندی در پایان از میادین فرزاد A، سپند، یادآوران، سپهر، سهراب، دهلران، آزادگان، سومار، دلاوران، مهر، سامان، بیستون و خسرو نام برد و گفت: این میادین از جمله میادینی هستند که کشفیات جدید یا افزایش ظرفیت ذخایر نفت و گاز درجای کشور را در طول سال های برنامه پنجم توسعه به خود اختصاص دادند.