ریسک تغییرات مقرراتی

به گزارش می متالز، به‌طور عمده ریسک‌های مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری عبارتند از: ریسک کاهش ارزش دارایی‌های صندوق، ریسک نکول اوراق بهادار، ریسک نوسان بازده بدون ریسک و ریسک نقد‌شوندگی. در همین راستا در امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز به برخی موارد اشاره شده و به‌طور مختصر به آن پرداخته می‌شود:

 ۱- ریسک کاهش ارزش دارایی‌های صندوق: کاهش ارزش دارایی‌های صندوق زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت اوراق بهادار در بازار، تابع عوامل متعددی از جمله وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی صنعت موضوع فعالیت یا وضعیت خاص ناشر و ضامن آن است، کاهش یابد و ممکن است در مواقعی تمام یا بخشی از دارایی‌های صندوق در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری شده باشد، بنابراین صندوق از این بابت ممکن است متضرر شده باشد و این ضرر به سرمایه‌گذاران منتقل شود.

 ۲- ریسک نکول اوراق بهادار: اوراق بهادار شرکت‌ها بخش عمده‌ای از دارایی‌های صندوق را تشکیل می‌دهد. گرچه صندوق در اوراق بهاداری سرمایه‌گذاری می‌کند که سود حداقل برای آنها تعیین و پرداخت سود و اصل سرمایه‌گذاری آن توسط یک موسسه معتبر تضمین شده است، یا برای پرداخت اصل و سود سرمایه‌گذاری در آنها وثایق معتبر و کافی وجود دارد، ولی این احتمال وجود دارد که طرح سرمایه‌گذاری مرتبط با این اوراق، سودآوری کافی نداشته باشد یا ناشر یا ضامن به تعهدات خود در پرداخت به موقع سود و اصل اوراق بهادار عمل نکند یا ارزش وثایق به طرز قابل‌توجهی کاهش یابد به‌طوری که پوشش دهنده  اصل سرمایه‌گذاری یا سود متعلق به آن نباشند. وقوع این اتفاقات می‌تواند باعث تحمیل ضرر به صندوق و متعاقبا سرمایه‌گذاران شوند.

 ۳- ریسک نوسان بازده بدون ریسک: در صورتی که نرخ بازده بدون ریسک(نظیر سود علی‌الحساب اوراق مشارکت دولتی) در بازار کاهش یابد و صندوق در این نوع اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کرده باشد و بازخرید آن به قیمت معین توسط یک موسسه معتبر(نظیر بانک) تضمین نشده باشد، افزایش نرخ بازده بدون ریسک ممکن است باعث تحمیل ضرر به صندوق و متعاقبا سرمایه‌گذاران شوند.

۴- الف: ریسک نقدشوندگی در صندوق‌های قابل معامله(ETF): پذیرش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق در بورس مربوطه و مسوولیت‌ها و وظایفی که بازارگردان صندوق پذیرفته است، خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق را تسهیل کرده و این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا در هر موقع که تمایل داشته باشند واحدهای سرمایه‌گذاری خود را به قیمت منصفانه فروخته و تبدیل به نقد کنند. با این حال مسوولیت بازارگردان محدود است و امکان تبدیل به نقد کردن واحدهای سرمایه‌گذاری نیز همواره تابع شرایط بازار خواهد بود. از طرف دیگر خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، تابع مقررات بورس مربوطه هست و ممکن است براساس این مقررات، معاملات صندوق تعلیق یا متوقف شود که در این شرایط سرمایه‌گذاران نمی‌توانند واحدهای سرمایه‌گذاری خود را تبدیل به نقد کنند.

 ب: ریسک نقدشوندگی در صندوق‌های قابل صدور و ابطال: در صورتی که دارنده واحدهای سرمایه‌گذاری قصد ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری را داشته باشد، مدیر در ابتدا از محل وجوه نقد صندوق اقدام به پرداخت وجوه واحدهای سرمایه‌گذاری ابطال شده می‌کند. چنانچه وجوه صندوق کفاف بازپرداخت واحدهای ابطال شده را نداشته باشد، مدیر صندوق مطابق اساسنامه اقدام به فروش دارایی‌های صندوق می‌کند تا وجه نقد مورد نیاز را تهیه کند. اگر به هر دلیلی از جمله بسته بودن نماد سهم، صف فروش یا گره معاملاتی مدیر صندوق نتواند دارایی‌های صندوق را به وجه نقد تبدیل کند، مبالغ مربوط به واحدهای ابطال شده تا تامین وجه نقد به حساب بستانکاری سرمایه‌گذار منظور می‌شود و بازپرداخت این بدهی‌ها به روش FIFO و براساس تاریخ و ساعت ثبت سفارش‌ها ابطال انجام می‌گیرد.   با توجه به مطالب اشاره شده می‌توان بیان کرد که صندوق‌های سرمایه‌گذاری بادرآمد ثابت کم‌ریسک‌ترین صندوق‌ها در بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند، زیرا مطابق با امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت باید حداقل ۷۵ درصد از کل دارایی‌های صندوق را در اوراق بهادار با درآمدثابت، گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری کنند.

در همین راستا تصویب ابلاغیه جدید سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص اصلاح حدنصاب‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت و افزایش درصد سرمایه‌گذاری در سهام صندوق‌های با درآمد ثابت از ۱۵ به ۲۰ درصد که در تاریخ ۱۲ آبان ماه امسال به صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابلاغ شده است، می‌تواند اثر مثبتی در میان‌مدت روی این صندوق‌ها داشته و باعث افزایش سودآوری آنها شود. با توجه به کاهش قیمت اکثر سهام‌  در یک ماه گذشته و رسیدن قیمت آنها به کف قیمتی خود بهترین زمان برای ورود به برخی از سهام‌ یا کم کردن میانگین قیمت سهام‌  موجود در پرتفوی صندوق‌ها است. نکته مثبت موجود دیگر در این ابلاغیه کاهش بوروکرواسی اداری برای اجرای این افزایش درصد سرمایه‌گذاری در سهام است زیرا تا قبل از تصویب این ابلاغیه، طبق اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، باید بعد از تشکیل مجمع، صورت‌جلسه مجمع درخصوص تغییر در بندهای امیدنامه به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال و بعد از تایید سبا و افشا روی سامانه کدال قابلیت اجرا داشت، ولی اکنون به محض ارسال صورت‌جلسه نزد سازمان قابلیت اجرا دارد. این گونه تصمیمات در بلندمدت می‌تواند آثار خوب و مثبتی بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری داشته باشد. در پایان به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که با توجه به مطالعه کامل اساسنامه و امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به ورود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کنند.

معصومه میرمحمدی کارشناس بازار سرمایه