سرنوشت ذوب‌ آهن در غیاب سنگ‌ آهن

به گزارش می متالز، شرکت ذوب‌ آهن که در دهه‌های گذشته خود نقش قابل‌توجهی در اکتشافات سنگ‌ آهن کشور بر عهده داشته است، هم‌اکنون خود مجبور به خرید سنگ‌آهن مورد نیاز از واسطه‌هاست و حدود دو سال است که برای تامین خوراک خود با مشکلات و چالش‌های اساسی روبه‌رو شده، به‌گونه‌ای که از توان ظرفیتی این واحد کاسته است.

اکتشافاتی که مدیون سنگ‌آهن است

با وجود اینکه متصدیان جایگاه ویژه‌ای را برای تقویت توسعه زنجیره فولاد در کشور در نظر گرفته‌اند، اما بعضا با وجود تامین نشدن خوراک برخی واحدهای فولادسازی، شاهد صادرات سنگ‌آهن که خام‌‌فروشی قلمداد می‌شود، هستیم تا جایی که امروز واحدی مانند شرکت ذوب‌آهن اصفهان این صنعت مادر کشور همواره با چالش کمبود سنگ‌آهن روبه‌رو شده و به‌نوعی با ۶۰ درصد ظرفیت خود مشغول تولید است. این در حالی است که در زمان راه‌اندازی شرکت ذوب‌آهن اصفهان، ضرورت اکتشاف در کشور برای تهیه مواد اولیه آن بسیار الزامی به شمار می‌رفته است، بنابراین ساخت ذوب‌آهن در آن زمان، نقطه عطفی برای اکتشافات معادن کشور قلمداد می‌شده و همین موضوع عاملی شد که با نیاز این واحد به مواد اولیه‌ای همانند سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، آهک و نسوز باب جدیدی برای اکتشافات معدنی در کشور گشوده شود.

معدن‌دارانی که فولادساز شدند

در سال‌های آغازین فعالیت ذوب‌آهن که با همکاری روس‌ها تاسیس شد، روس‌ها در ایران مرکزی ساکن شده و در این راستا کار خود را آغاز کردند و برای تامین خوراک موردنیاز این واحد، اکتشافات خوبی در زمینه زغال‌سنگ و سنگ‌آهن انجام دادند.همچنین تاریخچه شرکت ذوب‌آهن اصفهان، نشان می‌دهد این واحد صنعتی بود که طی دهه‌های گذشته، استخراج از معادن را به دیگران آموزش داد، این در حالی است که این روزها شاهدیم خود این واحد، بی‌سنگ‌آهن و بی‌معدن مانده است. البته در کشور ما به‌اندازه‌ای معادن سنگ‌آهن وجود دارد که بتواند پاسخگوی تمامی واحدهای فولادی در کشور شود، اما مشکل تامین سنگ‌آهن فولادسازان طی چند سال اخیر، زمانی نمود آشکارتری دارد؛ زیرا معدن‌داران در کشور به‌جای اینکه سنگ‌آهن خود را به فولادسازان بدهند، اقدام به فولادسازی کردند؛ این تفکر جزیره‌ای سبب شده ذوب‌آهن نتواند به‌راحتی گذشته سنگ‌آهن موردنیاز خود را تامین کند.

معادن سنگ‌آهن اصفهان، قابل‌توجه نیست

کمبود سنگ‌آهن را برخی واحدهای فولادی از گذشته برآورد کرده بودند، ازاین‌رو برخی واحدهای بزرگ مانند فولاد مبارکه برای تامین کمبود خود اقدام‌هایی انجام دادند، هرچند این روزها این واحدها نیز با مشکل روبه‌رو شده‌اند. البته شرکت ذوب‌آهن نیز به‌ دنبال راهکاری برای تامین سنگ‌آهن است و در این راستا مطالعات و اکتشافی را آغاز کرده است، اما این روند زمانبر به شمار می‌رود و موضوع آن است که برای تامین کنونی این فولادساز چه راهکارهایی را می‌توان در پیش گرفت؟

معادن سنگ‌آهن استان اصفهان اصولا جزو معادنی است که ذخایر آنها بالا نیست و براساس آمار استخراج آن کمتر از ۵ میلیون تن است، این در حالی است که نیاز واحدی همانند شرکت ذوب‌آهن بین ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون تن در سال است. در حال حاضر باوجود بخش عظیمی از ذخایر معدنی سنگ‌آهن کشور همچون چادرملو و گل‌گهر که در بخش ایران مرکزی قرار دارند به‌راحتی می‌توان مواد اولیه موردنیاز ذوب‌آهن را تامین کرد؛ اما به دلیل اینکه بیشتر واحدهایی که در مرکز ایران واقع ‌شده‌اند طی یک دهه گذشته وارد زنجیره فولادسازی شده‌اند، سهمی از این معادن به ذوب‌آهن اصفهان نمی‌رسد و امروزه معادن این مناطق، اولویت خود را تامین نیاز کارخانه‌های همین منطقه می‌دانند. البته در شرق استان اصفهان، در زمینه اکتشاف و استخراج معدن سنگ‌آهن نیز اقداماتی در دست انجام است، اما به دلیل برخی دلایل از جمله سختگیری‌های محیط‌‌زیستی، روند این کار به تاخیر افتاده است.

افزایش قیمت ارز و طمع صادرات سنگ‌ آهن

از سوی دیگر موضوعی که در کشور بسیار همه‌گیر شده، آن است که برخی معادن نسبت به اینکه واحدهای فولادی در پرداخت هزینه‌های اکتشاف و بهره‌برداری تاخیر دارند،  زمانی که مشتری دست‌ به ‌نقد دارند، ترجیح می‌دهند با آنها معامله داشته باشند تا خوراک  واحدی را تامین کنند که راهی برای تامین مواد اولیه ندارند. البته باید این موضوع را در نظر گرفت تا زمانی که معدن‌دار نقدینگی لازم را نداشته باشد، نمی‌تواند اکتشاف، بهره‌برداری و استخراج داشته باشد، زیرا استخراج معادن امری هزینه‌بر است. باید به شرکت ذوب‌آهن اصفهان به‌عنوان صنعت مادر کشور که هم‌اکنون ۱۴ هزار پرسنل دارد، توجه ویژه‌ای شود و در تامین سنگ‌آهن موردنیاز این واحد نه  باید به‌صورت جزیره‌ای عمل کرد و نه صادرات خام‌فروشی سنگ‌آهن بر تامین داخلی اولویت باشد، چراکه این عملکردها با تفکر رونق و جهش تولید که جزو شعارهای مقام معظم رهبری است  منافات دارد.