تصویر ۱۰ماهه تولیدات صنعتی

به گزارش می متالز، اسکن بخش صنعت در پایان دهمین‌ماه از سال ۹۹ از انقباض تولید در کالاهای منتخب حکایت دارد. مرور وضعیت بنگاه‌های صنعتی فعال در تولید ۳۵ کالای منتخب پس از ۱۰ ماه ایست، روند صعود صنعت را تایید می‌کند و ضمن هشدار در خصوص بازگشت رکود به برخی صنایع، خبر از توقف رشد تولید در برخی از کالاها می‌دهد. بررسی دقیق‌تر وضعیت صنعت نشان می‌دهد دو عامل «مداخله دولت در قیمت‌گذاری و توزیع کالا» و «تحولات ارزی» به نوسان تولید دامن زده و فشار را بر بنگاه افزایش داده به‌طوری که ۲۱ کالای منتخب دی را با افت تولید نسبت به آذر ۱۳۹۹ سپری کردند. نکته مهمی که از خلال اسکن تولید صنعتی قابل رصد است، تاثیر مستقیم مداخله یا عدم مداخله دولت در سطح تولید، سطح عرضه و قیمت‌گذاری است. مرور آمارهای ماه به ماه کالاهای ۳۵گانه نشان می‌دهد هرجا و در هر صنعت دولت دست از قیمت‌گذاری کشیده، بلافاصله تولید در بنگاه‌های صنعت روند صعودی را در پیش گرفته است. صنعت لاستیک مصداق بارز این موضوع است که در دی ۹۹ بالاترین میزان تیراژ ماهانه را در سال ۹۹ تجربه کرده است.

از آن سو بررسی ها نشان می‌دهد با وجود تجربه شرایطی بهتر نسبت به سال گذشته، ۲۱ صنعت مختلف در دی ۹۹ نسبت به ماه گذشته افت تولید را تجربه کرده‌اند. در عین حال ۱۴ صنعت نیز با رشد بالا روبه‌رو شده و وضعیتی بهتر از ماه قبل را به نمایش می‌گذارند. نکته جالب ماجرا همزمانی رشد شدید قیمت با رشد چشمگیر تولید روغن است که خبر از تاثیر سوء قیمت‌گذاری و توزیع دستوری این کالا در بازار می‌دهد. آمارهای وزارت صمت همچنین نشان می‌دهد صنعت روغن دست‌کم از مهر با رشد چشمگیری روبه‌رو شده و تا پایان دی نیز این رشد را ادامه داده است، اما شیوه مداخله دولت در بازار هم به رشد نسبتا شدید قیمت روغن منجر و هم موجب کمبود این کالا در بازار شده است.

از سوی دیگر صنعت فولاد که تا امروز تحت تاثیر شوک ناشی از «آیین‌نامه ساماندهی بازار فولاد» قرار دارد، در دی‌ماه گذشته یکی از بدترین دوره‌های ماهانه تولید را سپری کرده است. «محصولات فولادی» و «فولاد خام» در حالی در دی ۱۳۹۹ به ترتیب افتی معادل ۲۰۲ و ۳۶۲ هزار تن را تجربه کرده‌اند که در مجموع سال عملکرد آنها مثبت است. در واقع این دو کالا با وجود رشد مثبت در پایان ۱۰ماهه ابتدایی سال، در ماه گذشته تحت تاثیرات سوء آیین‌نامه ساماندهی قرار گرفته و افت تولید چشمگیری را تجربه کرده‌اند. محصول فولاد خام نیز بدترین آمار ماهانه خود را در دی امسال به ثبت رسانده و ابعاد تولیدش به سطح ۷۵/ ۱ میلیون تن تنزل یافته است.

از آن سو بروز فرصت‌های تازه پیش‌روی برخی از صنایع و کالاها موجب شده تا رشد چشمگیر سالانه تداوم یافته و در دی به اوج خود برسد. برای نمونه خودروسازی و به‌طور خاص بخش «خودروسواری» به هیچ‌وجه نتوانسته است از فرصت افزایش قیمت چشمگیر محصولات خارجی و چینی سود ببرد و به همین دلیل طی سال مسیری بسیار پرنوسان را تجربه کرده و در دی‌ماه نیز افت قابل توجهی را تجربه کرده است. «یخچال فریزر»، «چرم» و «ظروف شیشه‌ای» محصولاتی بوده‌اند که تولیدکنندگان با آگاهی از وضعیت بازار تیراژ آنها را افزایش داده‌اند.

با اینکه در گزارش ۱۰ ماهه وزارت صمت ۲۵ صنعت منتخب در ۱۰ ماه منتهی به دی‌ امسال رشد تولید را تجربه کرده بودند، اما اسکن فراز و فرود تولید در بنگاه‌های صنعتی ایران از تاثیرپذیری بالای بنگاه‌های داخلی نسبت به سیاست‌گذاری، تحولات روابط خارجی و قیمت ارز حکایت دارد. بخش صنعت که به‌تازگی و پس از تجربه فصول تلخ رشد اقتصادی منفی، به‌تازگی به سمت رشد مثبت گام گذاشته است، در این اسکن به شدت نیازمند ثبات، امکان تجارت و فراغ بال برای توسعه فعالیت‌ها به نظر می‌رسد. در عین حال تحریک تولید از طریق گشایش در بازارهای صادراتی یا مصرف داخلی می‌تواند به رونق دوباره بینجامد. بنابراین صنعت در ماه‌های آتی نیازمند شکل و شمایل تازه‌ای از سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری برای تداوم رشد است وگرنه امکان دارد انقباض کنونی صنعت که به صورت نامحسوس در برخی بخش‌ها بروز کرده است، در ماه‌های آینده تصویری متفاوت را به ما نمایش ‌دهد. با مشاهده جداول آماری به خوبی می‌توان از خلال نحوه فعالیت بنگاه‌های فعال در تولید ۳۵ کالای صنعتی منتخب وضعیت صنعت را رصد کرد.

۱۴ صنعت رو به رشد

کالاهایی نظیر «کمباین»، «روغن نباتی»، «لاستیک»، «سموم»، «الیاف اکریلیک»، «الیاف پلی‌استر»، « کاتد مس»، «شمش آلومینیوم»، «شیشه جام»، «ظروف شیشه‌ای»، «چرم»، «یخچال فریزر»، «الکتروموتور»، و «پاپوش و کفش» چهارده کالایی هستند که در ۱۰ ماه ابتدایی سال ضمن حفظ سیری مناسب از نظر تیراژ تولید، در دی‌ماه نیز وضعیت رو به رشدی را تجربه کرده‌اند. بارزترین نکته در این بخش به تولید ظروف شیشه‌ای برمی‌گردد که در نیمه دوم سال شرایط خوبی داشته و در دی‌ماه نیز بالاترین میزان تولید را نسبت به همه ۱۰ ماه گذشته تجربه کرده است. چرم، الیاف اکریلیک، الیاف پلی‌استر و پاپوش و کفش نیز به‌عنوان بخش‌های متصل به بازار پوشاک شرایط خوبی را به نسبت تجربه می‌کند. به‌طور خاص این ۴ کالا در دی‌ماه نیز رشد مناسبی را تجربه کرده و به نسبت آذرماه افزایش تولید داشته‌اند.

۲۱ صنعت در مدار نزولی

کالاهایی نظیر «خودروی سواری»، «تراکتور»، «داروی انسانی»، «پودر شوینده»، «نئوپان»، «دوده»، «پتروشیمی»، «فولاد»، «اتوبوس، مینی‌بوس و ون»، «محصولات فولادی»، «آلومینا»، «زغال‌سنگ»، «سیمان»، «ظروف چینی»، «سیگارت»، «وانت»، «ماشین لباسشویی»، «نخ سیستم پنبه‌ای»، «فیبر»، «تلویزیون» و «کاغذ» همه ۲۱ کالایی هستند که در ماه دی با افت تولید روبه‌رو شده‌اند.

برای نمونه صنعت خودور با وجود رشد تولید در اغلب بخش‌ها در ۱۰ ماه گذشته، شرایط باثباتی را تجربه نکرده و همین عامل تاثیر خود را روی تیراژ تولید این بخش گذاشته است. مهم‌ترین دست‌انداز مسیر رشد تولید پیوسته و باثبات صنعت خودرو نخست «تداوم قیمت‌گذاری دستوری در محصولات پرتیراژ» و دوم «وابستگی تولید به واردات قطعات و مواد اولیه» بوده است. صنایع لوازم خانگی هم که به‌طور کلی وضعیت باثباتی را از نظر میزان تولید و رشد آن نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده در دی‌ماه در دو قلم لباسشویی و تلویزیون شرایطی نزولی را تجربه کرده است. البته تولیدکنندگان ماشین لباسشویی در فاصله مرداد تا آبان ۹۹ روند رو به رشد تولید را تجربه کرده‌اند، اما در آذر و دی ۹۹ این رشد از بین رفته و سطح تولید سقوط کرده است.

همچنین بخش سیمان که از نظر حجم تولید بزرگترین صنعت کشور است، در پایان دی‌ماه شرایطی نامناسب پیدا کرده و کمترین آمار ماهانه تولید خود را در ماه ابتدایی زمستان تجربه کرده است. موضوعی که متاثر از دو مبحث است. در واقع افت تولید سیمان به دلایلی از جمله قیمت‌گذاری دستوری در این بخش یا قطع برق در برخی واحدهای تولیدی این صنعت حادث شده است.

تلویزیون نیز که یکی از ارقام قابل توجه رشد در بخش لوازم خانگی را طی ۱۰ ماه ابتدایی سال به نسبت دوره مشابه تجربه کرده است، در دی‌ماه ۹۹ بدترین سطح تولید را به ثبت رسانده و رونق تولید خود را با شور و شوق گذشته ادامه نداده است. در بخش تولید محصولات چینی و شیشه‌ای هم شرایط بسیار پرنوسان است. شرایط کلی کالاهای شیشه‌ای به نسبت با ثبات است؛ اما ظروف چینی به‌عنوان یکی از کالاهای مهم در لیست محصولات منتخب صنعتی در سه ماه گذشته، پیوسته با افت تولید روبه‌رو شده است.

فولاد و آلومینا نیز به‌عنوان دو کالای مهم در بخش صنایع معدنی بدترین آمار ماهانه خود را در دی‌ماه ۹۹ به ثبت رسانده‌اند. محصولات فولادی نیز وضعیت مشابهی داشته و در دی‌ماه یکی از کمترین مقادیر خود را متاثر از فضای نااطمینانی ایجاد شده ناشی از آیین‌نامه ساماندهی بازار فولاد تجربه کرده است.

در عین حال در کالای مهمی نظیر ماشین لباسشویی این انقباض تولید به شکل دیگری ملموس است. این کالای صنعتی که ظاهرا کل سال را با وضعیتی صعودی گذرانده، در آذر و دی‌ماه ۹۹ شرایط‌ چندان خوشایندی را تجربه نکرده است. افت محسوس تولید این محصول در دو ماه گذشته موید همین نکته است که آهسته آهسته سوخت رشد این بخش متاثر از افت ارزش ریال و نبود رقبای خارجی رو به پایان است و سیاست‌گذار باید با هدف تداوم این وضعیت، دست به گشایش فضای این بخش بزند. ایران در بخش تولید زغال‌سنگ نیز با وجود مواجهه با افت در برخی از ماه‌های سال، دوباره به ثبات بازگشته و شرایطی به نسبت پایدار را تجربه می‌کند.