پرونده کهن‌ترین و بزرگترین معدن فیروزه جهان روی میز یونسکو خاک می‌خورد

به گزارش می‌متالز، در ۳۵ کیلومتری شهرستان فیروزه در روستای قدیمی با بیش از هزار و ۲۰۰ نفر جمعیت به نام " روستای معدن" ثروتی عظیم نهفته است، از دل این کوه پس از گذر از تونل‌های تاریک و پیچ در پیچ که ارتفاع آن‌ها به دو متر هم نمی‌رسد رگه‌هایی به رنگ سبز- آبی در دل سنگ‌های نشسته بر دیواره‌ها چشم را خیره می‌کند.

"روستای معدن " مکان اصیل‌ترین و مرغوب‌ترین سنگ جهان یعنی فیروزه در نیشابور است. آوازه این سنگ به دورترین نقاط جهان رسیده است و آنان که دل در گرو زیورآلات و سنگ‌های قیمتی دارند حتی ایران را به نام فیروزه می‌شناسند.
‌
می‌گویند قدیمی‌ترین معدن فیروزه جهان در دل همین کوه قرار گرفته است معدنی که پس از هفت هزار سال هنوز متروکه نشده و فیروزه اش همچنان در مقابل دید معدن کاران خودنمایی می‌کند.

۹ کشور دنیا از معدن فیروزه برخوردارند، اما باکیفیت‌ترین و مرغوب‌ترین فیروزه جهان متعلق به معدن نیشابور است در حقیقت "فیروزه نیشابور" شهرت جهانی کسب کرده است در کشور ۳۷ نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی کشف شده که ۲۲ نوع آن متعلق به خراسان رضوی است.

سنگ قیمتی در دل نیشابور

بنابر اعلام اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، داوران شورای جهانی صنایع دستی دوسال گذشته، پس از اعلام نظر روسای چهار منطقه اروپا، آمریکای لاتین، آمریکای شمالی و آفریقا، طبق نامه خانم غدا هیجاوی رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی و بر اساس اعلام رسمی دفتر رئیس این شورا، مشهد را به عنوان شهر جهانی سنگ‌های قیمتی انتخاب کردند.

با توجه به ظرفیت و پتانسیل خراسان رضوی، این استان می‌تواند جمهوری اسلامی را که قرار است در پایان سند چشم‌انداز به قطب منطقه تبدیل شود، به این موقعیت در حوزه تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی برساند.

اما در واقع چه تلاش‌هایی برای این ثروت هنگفت شده است؟ سالانه می‌توان از پتانسیل معدن فیروزه به عنوان منطقه توریست پذیر استفاده کرد که علاوه بر ارزآوری و سود کلان باعث اشتغال ورزی هزاران جوان بیکاری شود که در آرزوی یک شغل مفید و پردرآمد هستند، اما پرونده این ثروت هنگفت همچنان در گیر و دار بوروکراسی‌های اداری خاک می‌خورد.

سنگ‌های وارداتی قلابی در راه است

هم اکنون تعداد زیادی سنگ‌های غیر طبیعی وجود دارد که وارداتی و بازار فیروزه و دیگر سنگ‌های قیمتی طبیعی کشور را خراب کرده و از حجم تجارت آن‌ها کاسته است تشخیص این سنگ‌ها مشکل است و افراد متخصص و آزمایشگاه‌های معتبر می‌توانند سنگ طبیعی را تشخیص دهند.

اگر همه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی موجود در بازار شناسنامه‌دار شوند به یقین در افزایش تجارت این کالا بسیار موثر است.

بلا تکلیفی بزرگترین معدن گردشگری ایران!

حامد فضلیانی مدیر عامل شرکت تعاونی معدن فیروزه نیشابور در گفتگو با خبرنگار می‌گوید: در مجموع حدود هفت هزار سال فعال بوده و براساس برآورد‌های انجام گرفته هشت هزار تن ذخیره معدنی دارد و با احتساب اینکه سالانه ۴۰ تن فیروزه از این معدن استخراج می‌شود به نظر می‌رسد ۲۰۰ سال دیگر بتوان این معدن را فعال نگه داشت.

او می‌افزاید: در سال ۱۳۹۳ معدن فیروزه نیشابور به عنوان معدن گردشگری ایران معرفی شد، اما هنوز این موضوع به طور کامل در این معدن اجرا نشده است.

مدیر عامل شرکت تعاونی معدن فیروزه نیشابور ادامه می‌دهد: تقویت بخش گردشگری معدن فیروزه نیشابور نیاز به بیمه و تأمین زیرساخت‌های لازم از جمله جاده و استراحتگاه دارد که تاکنون هیچکدام از این موارد تأمین نشده اند.

ممنوعیت صادرات سنگ خام فیروزه

صادقی دهیار روستای معدن و بازرس معدن فیروزه می‌گوید: در این معدن، سالانه ۴۰ تا ۴۵ تن سنگ فیروزه استخراج می‌شود، اما کار تراش صورت نمی‌گیرد بلکه از طریق مزایده در اختیار هنرمندان تراش فیروزه، بیشتر از مشهد و نیشابور و کمتر از طریق خود مردم روستای معدن قرار می‌گیرد، البته این به معنای خام‌فروشی نیست، چون صادرات سنگ خام فیروزه در ایران ممنوع است.

فیروزه کهن‌ترین سنگ ایران زمین

موسوی یکی از فیروزه تراشان در روستای معدن با اشاره به برپایی کارگاه‌های خانگی تراش فیروزه در این روستا می‌گوید: اگر سرمایه مردم این روستا برای شرکت در مزایده‌ها فراتر باشد شاید هنر تراش فیروزه، درآمد زایی بیشتری برای آن‌ها داشته باشد و می‌تواند این کانون ِسنگ قیمتی جهان را به یکی از قطب‌های اقتصاد مقاومتی و همچنین کانون ژئوتوریسم ایران تبدیل کند.

به گفته کارشناسان، صنعت فرآوری سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی دومین صنعت پردرآمد دنیا به شمار می‌آید؛ ارزش افزوده سنگ‌های قیمتی فرآوری شده تا هفت برابر قیمت سنگ خام و سنگ‌های نیمه‌قیمتی تا سه برابر قیمت سنگ خام آن‌ها است و همین ارقام، توسعه تراش سنگ‌های تزئینی و فرآوری آن بر اساس روش‌های علمی و نو را ضروری می‌سازد از طرفی با اندکی سرمایه‌گذاری می‌توان کارگاه تراش سنگ را راه‌اندازی و موجبات افزایش اشتغال را فراهم آورد.

نقش تراش سنگ‌های قیمتی در افزایش اشتغال و صادرات

برای ترویج صادرات غیرنفتی، رشد اقتصاد و کاهش وابستگی کشور به درآمد‌های نفتی، باید در جست و جوی مزیت‌های اقتصادی باشیم تا با سرمایه‌گذاری کم، حجم بسیار زیادی اشتغال ایجاد کنیم و درآمد‌های غیرنفتی را افزایش دهیم.

ایران در موضوع سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، دارای مزیت‌های آشکاری است، اما در مقطع کنونی این صنعت بیش از هر چیز به نوعی تغییر نگرش نیاز دارد تا سنگ‌های قیمتی از کالای لوکس به کالایی راهبردی و با قابلیت صادرات تبدیل شود چرا که بنابر اعلام کارشناسان سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی وزارت صنعت، گردش مالی این صنعت در جهان ۶۰۰ تا ۹۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

صادرات فیروزه نیاز به برند سازی دارد

بنابر اعلام اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر و سنگ‌های قیمتی کشور، معادن ۳۳ نوع سنگ قیمتی از جمله فیروزه، عقیق و یاقوت کبود در ایران فرصت مناسبی برای توسعه صادرات است، سنگ فیروزه ایران در موسسه جواهر شناسی آمریکا به عنوان بهترین سنگ فیروزه جهان شناخته شده است.

صادرات فیروزه نیشابور

حکیم پور سرپرست فرمانداری فیروزه می‌گوید: شهر فیروزه برای انتخاب شهر ملی سنگ‌های قیمتی مطرح است از این رو باید بعضی زیرساخت‌ها آماده شود تا با این انتخاب و همچنین شناسنامه دار شدن سنگ قیمتی فیروزه و برند سازی آن، بازار اصیل سنگ‌های قیمتی غصب نشود و بازشناسی آن از فیروزه غیرطبیعی در بازار آسان شود.

به گفته ابراهیمی نیا رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان فیروزه، هنر فیروزه تراشی ثبت ملی شده و ثبت جهانی آن نیز آغاز شده است؛ همچنین پرونده‌ای برای ثبت فیروزه به نام نیشابور و فیروزه تشکیل شده و در صف انتظار یونسکو برای ثبت فیروزه به نام خود است.

وجوهِ منحصربه فرد معدن فیروزه در ایران در مقابل دیگر معادن مهم فیروزه دنیا شامل "معدن آمریکا با ۳۰ سال قدمت، معدنی حوالی افغانستان که هم اکنون فیروزه آن خیلی کم شده و معدنی در صحرای سینا که غیر فعال شده است" اهمیت توجه بیش از پیش مسوولان به آن در افزایش اشتغال جوانان، توسعه صادرات غیر نفتی و پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی به ویژه در شرایط جنگ اقتصادی امروز ضروری نمی‌سازد؟

نقش تراش سنگ‌های قیمتی در افزایش اشتغال و صادرات

برای ترویج صادرات غیرنفتی، رشد اقتصاد و کاهش وابستگی کشور به درآمد‌های نفتی، باید در جست و جوی مزیت‌های اقتصادی باشیم تا با سرمایه‌گذاری کم، حجم بسیار زیادی اشتغال ایجاد کنیم و درآمد‌های غیرنفتی را افزایش دهیم.

ایران در موضوع سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، دارای مزیت‌های آشکاری است، اما در مقطع کنونی این صنعت بیش از هر چیز به نوعی تغییر نگرش نیاز دارد تا سنگ‌های قیمتی از کالای لوکس به کالایی راهبردی و با قابلیت صادرات تبدیل شود چرا که بنابر اعلام کارشناسان سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی وزارت صنعت، گردش مالی این صنعت در جهان ۶۰۰ تا ۹۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

هم اکنون تعداد زیادی سنگ‌های غیر طبیعی وجود دارند که وارداتی و بازار فیروزه و دیگر سنگ‌های قیمتی طبیعی کشور را خراب کرده و از حجم تجارت آن‌ها کاسته اند. تشخیص این سنگ‌ها مشکل است و افراد متخصص و آزمایشگاه‌های معتبر می‌توانند سنگ طبیعی را تشخیص دهند.

اگر همه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی موجود در بازار شناسنامه‌دار شوند به یقین در افزایش تجارت این کالا بسیار موثر است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان