سیمان در کیسه دلالی؛ واسطه‌ها در بورس هم دست دارند

به گزارش می‌متالز، پس از واگذاری کارخانه‌های سیمان به بخش خصوصی (اعم از بخش خصوصی واقعی و سایر نهاد‌های عمومی و شبه‌دولتی) نحوه اداره واحد‌های سیمانی و شبکه توزیع آن با تحولاتی روبه‌رو شد، اما سایه قیمت‌گذاری دستوری توسط دولت برای سیمان تاکنون ادامه پیدا کرد، تا اینکه با اولین عرضه سیمان در بورس کالا در خرداد سال ۱۴۰۰، کشف قیمت سیمان بر اساس مکانیزم‌های عرضه و تقاضای بازار انجام شد.
درحالی‌که ایران در زمره یازدهمین کشور بزرگ تولیدکننده سیمان در دنیاست و بنا بر اظهارات کارشناسان و مسوولان حتی مازاد بر تولید سیمان در اختیارداریم، اما کمبود، گرانی و تزریق قطره‌چکانی این محصول در طی ماه‌های گذشته تأثیرات نامطلوبی بر بازار داشت و بر همگان آشکار بود.

حضور واسطه‌ها درصحنه

ابراهیم احتشامی یکی از صادرکنندگان خراسانی در این رابطه به ما می‌گوید: حضور واسطه‌ها در صنعت سیمان چه در حوزه فروش داخلی و چه در حوزه صادرات یکی از چالش‌های بزرگ این صنعت از قدیم الایام تاکنون بوده است.

وی اظهار می‌کند: واسطه‌ها سیمان را به قیمت مصوب دولتی در درب کارخانه و از تولیدکننده‌ها خریداری می‌کردند و آن را با احتساب هزینه حمل‌ونقل و سود در بازار عرضه می‌کردند.

وی با اشاره به اینکه سود حاصل از شکاف قیمتی میان قیمت سیمان در درب کارخانه و قیمت آن در بازار همیشه به جیب واسطه‌ها رفته است به بازار می‌گوید: ازآنجاکه واسطه‌ها از توان و قدرت مالی بالایی برخوردار هستند لذا محصول را از تولیدکننده به‌صورت نقد خریداری کرده و به‌صورت اقساط به متقاضیان می‌فروشند که در همین معامله نیز سود می‌گیرند و لذا این معامله از قدیم تاکنون برای این دسته از افراد کاملاً صرفه اقتصادی و سود سرشار داشته است.
وی به ما می‌گوید: ازآنجاکه مصرف‌کنندگان واقعی، امکان خرید نقدی از درب کارخانه و به میزان بالا را نداشته و مجبوراند تا تأمین سیمان موردنیاز خود را از طریق واسطه‌ها و سپس توزیع‌کنندگان انجام دهند لذا باید پول بیشتری بپردازند.

فعالیت واسطه‌ها در حوزه تجارت خارجی

احتشامی در پاسخ به اینکه آیا در حوزه صادرات هم این موضوع در جریان است با تائید این موضوع به بازار می‌گوید: در حوزه صادراتی نیز، درگذشته واسطه‌ها که یا برخی بازرگانان ایرانی و غیر ایرانی به خرید سیمان باقیمت مصوب از درب کارخانه و به‌صورت ریالی اقدام می‌کردند و آن را به‌صورت ارزی یا ریالی صادر می‌کردند.

وی اشاره‌ای هم به کارت‌های بازرگانی یک‌بارمصرف کرده و اظهار می‌کند: متأسفانه حتی ارز حاصل از صادرات سیمان هم به کشور بازنمی‌گشت که پس از اصلاح سیاست‌های ارزی توسط بانک مرکزی و همچنین نظارت بر روند صدور کارت‌های بازرگانی، این مشکل تا حد زیادی رفع شد، اما در حال حاضر شاهد هستیم که تولیدکنندگان سیمان نیز اقدام به صادرات محصولات خود می‌کنند.

این فعال اقتصادی بسیاری از مشکلات در این حوزه را ناشی از سیاست‌های غلط دانسته و به ما می‌گوید: کمبود سیمان و یا گرانی آن در حالی در کشور طی چند سال گذشته بروز کرده است که ما حتی تولید مازاد هم داشتیم و باوجوداینکه قیمت‌گذاری به شکل دستوری و با نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شد، اما شما عملاً توفیق چندانی در این رابطه مشاهده نکردید و هم چنان مصرف کننده به‌طور مکرر با مشکل تأمین سیمان و افزایش قیمت روبه‌رو بوده است و مصرف‌کنندگان نهایی امکان دسترسی آسان و باقیمت مصوب به سیمان تولیدی کشور را نداشتند.

قیمت تمام‌شده

احتشامی با اشاره به بازار خوب در کشور‌های همسایه بیان می‌کند: پیش‌از این هم و حدود ۳ سال قبل پیشنهاد شد تا زمینه راه‌اندازی و فعالیت بورس کالا برای فروش داخلی و صادرات سیمان فعال شود، اما متأسفانه این موضوع به باد فراموشی سپرده شد تا اینکه امسال بالاخره شاهد صدور مجوز عرضه سیمان در بورس کالا بودیم.

این فعال اقتصادی به ما می‌گوید: البته بسیاری از اتفاقات دیگر که غیرقابل‌پیش‌بینی است همیشه بر روی این صنعت تأثیرگذار بوده است مانند خاموشی‌های مکرر امسال موجب افت شدید تولید شد و طبیعی است که با کمبود تولید و افزایش تقاضا بازار‌های سیاه به‌موازات آن تشکیل و شما شاهد این هرج‌ومرج‌ها از ابتدای سال تاکنون بودید.

بی‌ثباتی قیمت

حسین دلداده یکی از فروشندگان مصالح ساختمانی در جاده سنتو مشهد در این رابطه به بازار می‌گوید: مسوولان مدعی این موضوع هستند که قیمت سیمان با ورود به بورس به نفع مصرف‌کننده است، اما در عمل ما که چنین چیزی را نمی‌بینیم!

وی بابیان اینکه در حال حاضر قیمت سیمان اتفاقاً دچار بی‌نظمی و بی‌ثباتی شده است به ما می‌گوید: اتفاق با خرج از قیمت مصوب و ورود به بورس با افزایش قیمت و حتی کمبود مواجه هستیم.

این توزیع کننده سیمان اظهار می‌کند: بدون شک قیمت مسکن بازهم در چند ماه اخیر به دلیل افزایش قیمت سیمان افزایش نشان خواهد داد.

وی می‌گوید: در حال حاضر قیمت هر کیسه سیمان از ۳۰۰ هزار ریال تا ۸۰۰ هزار ریال افزایش داشته است و این کالا دیگر قیمت ثابت و پایه‌ای ندارد.


این عمده‌فروش مصالح ساختمانی به ما می‌گوید: تمامی مسوولان بر این باورند که بورس دست دلالان را کوتاه کرده درحالی‌که به نظر بنده این اتفاق هنوز عملی نشده چراکه مردم برای خرید ۱۰ الی ۵۰ کیسه سیمان که نمی‌توانند از بورس خرید کنند و لذا بازهم دلالان و سرمایه‌داران سیمان را به‌طورکلی خریداری و در سیستم توزیع به‌صورت خرده عرضه می‌کنند و لذا ابا این وضعیت چگونه ادعا می‌شود که دست واسطه‌ها حذف‌شده است؟

وی ادامه می‌دهد: هنوز هم یک عده خاص سیمان را ازبورس خریداری کرده و آن را با تقسیم و توزیع در شهرستان‌ها به فروش می‌رسانند خوب الان این وضعیت با گذشته چه تفاوتی دارد؟

وی با بیان اینکه فروشندگان در شهرستان‌های استان خراسان رضوی معمولا خرید‌های خرده داشته و توانایی مالی قابل توجهی ندارند لذا باز هم مجبور هستند که به صورت چک و یا اقساطی از واسطه‌ها نیاز خود را تامین کنند ضمن اینک قبلا قیمت سیمان به صورت مصوب و ثابت بود، اما حالا هر روز یک قیمت است!

دلداده بیان می‌کند: به نظرم دولت به دلیل ضعف بر روی سیستم توزیع و نظارت کار خود را با ورود به بورس راحت کرده است.

وی اظهار می‌کند: باید این‌گونه بیان کرد که ورود سیمان به بورس در اصل به نفع سرمایه‌داران و کارخانه‌هاست که می‌توانند قیمت تمام‌شده را باقیمت‌های دلخواه به فروش برسانند و لذا سود و منفعتی برای مردم و به‌ویژه متقاضیان خرده‌پا ندارد.

وی در پاسخ به سؤال ما که آیا راهکاری در این راستا به ذهنتان می‌رسد نیز پاسخ می‌دهد: به نظر بنده دولت اگر می‌خواهد واقعاً دراین‌بین حقوق مصرف‌کننده رعایت شده و حمایتی از وی صورت بگیرد بهتر است تعاونی‌های توزیع سیمان را حمایت کند تا به این شکل و بدون واسطه نیا مردم برطرف شود و امکان نظارت بر نحوه عرضه سیمان در بازار را از دست ندهد.

این توزیع‌کننده مصالح ساختمانی به ما می‌گوید: اگر شما هم شنیده باشد وزیر محترم قول دادند که سیمان به کیسه‌ای زیر ۵۰ هزار تومان و به قیمت ۴۰ هزار تومان برسد، اما شما مشاهده می‌کنید که در حال حاضر قیمت سیمان حدوداً دو برابر همین وعده است.

مشکلی به نام سیمان نداریم

رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در گفتگو با بازار در پاسخ به سؤال ما مبنی بر اینکه ورود به بورس تا چه میزان به نفع مصرف‌کننده بوده و آیا کمبودی در بازار وجود دارد یا خیر اظهار می‌کند:بر اساس دستورالعمل وزارت صمت، همه واحد‌های تولیدکننده سیمان کشور باید ۱۰۰ درصد تولیداتشان را به بورس عرضه کنند و بر این اساس، واحد‌های تولیدی سیمان حدود ۲۰ روز است که وارد بورس شده‌اند.

زهرا سپهری می‌گوید: با ورود سیمان به بورس، در حال حاضر مانند ماه‌های گذشته گزارش‌هایی مبنی بر کمبود سیمان بعد از عرضه در بورس وجود ندارد و وضعیت توزیع سیمان در استان بهتر شده است و شکایتی در این خصوص وجود نداشته است.

خاموشی کارخانه‌ها

وی هم‌چنین در پاسخ به این شائبه که آیا کمبود محصول عمداً توسط کارخانه‌ها در استان اتفاق افتاد یا خیر نیز به بازار می‌گوید: کاهش تولید برق در کشور و بیشتر بودن میزان خاموشی‌ها در بخش صنعت موجب کاهش۳۲ درصدی تولید سیمان در پنج‌ماهه ابتدا سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل شده است که به همین دلیل برای اینکه سیمان به دست مصرف‌کننده واقعی برسد مقرر شد تا سیمان از طریق بورس عرضه شود.


سپهری اذعان می‌کند: امیدواریم با تدابیر وزیر جدید صمت، وزیر جدید نیرو و وزیر جدید نفت در خصوص تأمین برق و گاز واحد‌های تولیدکننده سیمان مشکلی در زمستان برای تأمین سیمان نداشته باشیم و تولید سیمان در ۶ ماهه دوم سال افزایش‌یافته و کاهش ۳۲ درصدی سیمان در پنج‌ماهه ابتدای سال جاری جبران شود.

رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی درباره قیمت سیمان‌سفید و خاکستری نیز اذعان می‌کند: در خردادماه که سیمان در بورس عرضه نمی‌شد قیمت هر پاکت سیمان خاکستری ۴۶ هزار تومان بود که بعدازآن افزایش قیمت زیادی به خاطر کاهش تولید برق و دلایلی گفته‌شده پیدا کرد، اما پس از عرضه در بورس امروز قیمت هر پاکت سیمان خاکستری ۵۳ هزار ۶۷۰ هزار تومان است که ۱۶ درصد افزایش قیمت نسبت به خرداد داشته است.

وی عنوان: همچنین در خردادماه قیمت هر پاکت سیمان‌سفید ۷۰ هزار ۸۰۰ تومان بود که در حال حاضر باقیمت ۱۶۰هزار تومان به فروش می‌رسد که ۱۲۶ درصد رشد داشته است.

وی درباره توزیع سیمان نیز می‌گوید: واحد‌های تولید سیمان در استان به‌صورت هفتگی سیمان را در بورس به فروش می‌رساند. در حال حاضر دیگر مانند ماه قبل گزارش‌هایی مبنی بر کمبود سیمان بعد از عرضه در بورس وجود ندارد و وضعیت توزیع سیمان در استان بهتر شده و شکایتی در این خصوص وجود نداشته است.

قطع دست واسطه‌ها

رئیس اداره صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم‌چنین بیان می‌کند: ورود سیمان به بورس باعث جلوگیری از دونرخی شدن قیمت آن و کوتاه شدن دست سودجویان و دلالان از سیمان و تعادل قیمت آن در بازار می‌شود.

سپهری می‌افزاید: همچنین شفاف‌سازی و مشخص بودن خریداران، ازجمله اهداف عرضه کالا در بورس است و فرایند توزیع و فروش را مشخص می‌کند و موجب شفافیت درزمینهٔ مالیات نیز می‌شود.

این کارشناس صنایع معدنی ادامه می‌دهد: به دلیل اینکه قیمت کالا‌هایی که برای اولین بار وارد بورس می‌شوند توسط عرضه و تقاضا مشخص می‌شود، ممکن است افزایش قیمت در آن کالا به وجود آمده و بر روی صنایع بالادستی تأثیر بگذارد، اما هم‌اکنون ذخیره سیمان خاکستری در استان ۸۵ هزار تن، ذخیره سیمان‌سفید ۹۳۱۶ تن و ذخیره کلینکر در استان ۶۲۲ هزار تن است که با این میزان ذخیره، تا ۲۰ روز آینده مشکلی در تأمین سیمان نخواهیم داشت.

منبع: تحلیل بازار